Konstrüktivizm, Rusya’da başlayan ve hızla uluslararası bir kitleye ulaşan resim, heykel, fotoğraf, tasarım ve mimarlıkta 20. yüzyıl hareketidir. Önceleri Kübizm ve Fütürizm , Vladimir Tatlin’in 1913 kabartmalarında ve üç boyutlu geometrik yapılarda örneklenmiştir. Tatlin’in fikirlerinin yanı sıra, Rus Devrimi’nden esinlenen iyimserlik ve güvenin de etkisiyle, El Lissitzsky ve Alexsandr Rodchenko gibi sanatçılar, modern teknolojiden ve endüstrinin imajları ile geometrik kompozisyonları bir araya getiren “yapıcı” çalışmalar üretmeye çalışmıştır.
Konstrüktivistler, merkezi olarak, toplumun geri kalanından özerk olan sanat fikrini reddettiler. Onlara göre, tüm sanat ve tasarım politik bir araçtı.
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra gelişmekte olan hareket, insanları savaşa yol açmış olandan ziyade Ütopya modelinde toplumu yeniden inşa etmeye itti. Sanatı sosyal değişime yönelen veya sosyal bir amaca hizmet edecek bir uygulama olarak tercih ettiler.
Konstrüktivizm terimi, Aleksander Rodchenko’nun eseriyle ilgili olarak Kazimir Malevich tarafından ortaya çıkarıldı. Yapısalcılık hareketiyle grafik tasarım, ürün ambalajı üretiminden logolara, posterlere, kitap kapaklarına ve reklamlara kadar uzandı.
Sanatçı fırçasıyla yeni bir sembol oluşturuldu. Bu sembol, halihazırda tamamlanmış yapılmış veya var olan herhangi bir şeyin tanınabilir bir şekli değildir. Üzerine inşa edilen ve insanlar ile var olan yeni bir dünyanın sembolüdür.
Konstrüktivistler, boya ve tebeşir gibi malzemeler yerine; metal, cam, beton gibi malzemeleri kullandılar. Gerçekliğin kendisinden bile daha gerçekçi olan şeyleri ortaya çıkardılar. Eğik, çapraz düzenleme ve yerleştirmeler kullanarak yapıtlarda gerilimi yüksek bir hareketlilik etkisi yarattılar.
Konstrüktivizm Akımının En Önemli Temsilcileri
Vladimir Tatlin: 20. yüzyılın başlarında önemli bir tarihi figür olan Rus sanatçı, endüstriyel tip malzemelerden yapılmış soyut heykel olarak adlandırılan avangard sanat biçimi olan Sovyet Konstrüktivizmi’nin kurucu üyesiydi. Özellikle Konstrüktivist sanatın sembolü haline gelen Üçüncü Enternasyonal Anıtı modeliyle bilinir.
Alexander Rodchenko: Konstrüktivizmin en ünlü ve başarılı öncülerinden ve kurucularından birisidir. O, karısı Varvara Stepanova , Karl Ioganson, Konstantin Medunetskii, Aleksei Gan ve iki erkek kardeşi Stenberg bir grup kurdu ve kendilerini “Konstrüktivizmin Çalışma Grubu” olarak ilan etti. Rodchenko’nun eserleri, sanatın pek çok alanında konstrüktivizmi uyguladığı için, ” Gesamtkunstwerk ” sanat yapıtının çok iyi bir örneğidir. Resimlerinde, deneysel ruh baskın ve fark edilir bir şekildedir.
El Lissitzky: Sosyal ve politik değişim için sanattan yararlanma açısından kariyerine imza atmıştır. Güçlü politik ifadeler yaratmak için temel renkleri kullanmıştır. Grafik sanatlarını, özellikle afişleri, kitapları ve mimariyi halka ulaşmada etkili kanallar olarak tanımlamıştır. Tasarımları, ister grafik yapımları ister binalar için olsun, çoğunlukla filtrelenmemiş siyasi mesajlardan oluşmuştur. Her ne kadar çalışmaları soyut ve teorik olsa da, Kazimir Malevich’in sanatını takip etmiştir ve resimlerinde de bunu yansıtmıştır.
Naum Gabo: Konstrüktivizmin ilkelerini ilan eden gerçekçi bir manifestocudur. Sanatın mekânın ve zamanın doğasını ifade etmesi gerektiğine inanmıştır. Güneş ışınına, yıldızlara, gökyüzüne bakmak gerektiğini, evren karşısında insanın ürettiği şeylerin hızından söz edilemeyeceğini belirtmiştir. Çalışmalarının kopyalarını yapmaktan ya da yeni materyallerde yeni bir ölçekte versiyonlar üretmekten çekinmemiştir. Eserlerinde mekânsal hareket hissini yaratmış bir heykeltraştır. Matematiksel formüllere göre basit, saf geometrik biçimlerden oluşan heykeller, soyut resimler, dekorasyon ürünleri ve mimari projeler üretmiştir.
Konstrüktivizm Akımının Temsilcilerinin Önemli Eserleri
Letatlin (Vladimir Tatlin), Proun 99 (El Lissitzky), Kompozisyon(Alexander Rodchenko), Yeni Adam (El Lissitzky), Baş (Naum Gabo), Konstrüksiyon (Alexander Rodchenko), Anonsçular Tablosu (El Lissitzky), Uzayda Yapılanma (Naum Gabo)
Kaynakça:
www.theartstory.org
http://www.designishistory.com
Yazar: Börte Büşra Yavuz