Ağ pazar oryantasyonunun born globaller rekabet edebilirliği üzerindeki etkisini inceler ve born global ise son dönemlerde yaygınlaşan bir şirket kavramıdır. Çalışma, ağ pazar oryantasyonunun ile rekabet gücü arasında önemli bir aracı değişken olarak belirli bir bilgiye dayalı dinamik kabiliyetidir. Yani soğurma kabiliyetinin katkısını analiz eder ve nihayet bu belirli tipteki firma tarafından elde edilen uluslararası performansı etkiler. Önerilen yapısal eşitlik modelinin test edilmesinden elde edilen sonuçlar, ağ pazar oryantasyonunun born globallerde bir soğurma kabiliyetinin geliştirilmesini kolaylaştırır. Ayrıca bu kabiliyetin de firmaların yeni ilişkisel bilgiden yararlanma kapasitesini etkiler, böylelikle rekabet güçlerini ve uluslararası performanslarını artırdığını doğrular.
Örnek Seçimi ve Veri Toplama
Yapılan bir araştırmada Dun ve Bradstreet ve SABI veritabanlarından, 2012 yılında 7 yaşın altında olan ve uluslararası faaliyet gösteren İspanyol firmalarından veriler toplanmıştır. Bu veriler toplanarak örnekleri iyileştirmek ve seçilen firmaların born global olmasını sağlamak için, saha çalışması öncesinde ve sırasında iki farklı durumda toplam altı seçim kriteri uygulanmıştır. Bu nedenle, veri tabanlarında bulunan filtrelere dayalı olarak aşağıdaki kriterler uygulanmıştır:
• Firmalar 7 yaşından büyük olmamalı, böylece yeni firmalar olmalarını garanti etmelidir,
• Kendi stratejik kararlarını almalılar, dolayısıyla yan kuruluşlar veya bağlı şirketler hariç tutulmalıdırlar,
• Mikro firmaları, serbest meslek sahiplerini ve büyük firmaları göz ardı ederek minimum üç ve maksimum 250 çalışanı olmalıdır. Ayrıca bu iyileştirme süreci 1023 firmadan oluşan bir nüfusla sonuçlanmıştır.
• Uluslararası faaliyetleri, yaratılmalarını takip eden ilk üç yıl içinde başlamış olmalıdır, böylelikle dış pazarlara hemen dâhil olduklarını gösterir,
• Yıllık satışlarının en az % 25’ini yurtdışında oluşturmalı, böylece konsolide uluslararası varlığın kanıtını sağlamalıdır,
• En az üç üyesi olan bir şirketler ağının bir parçasını oluşturmalıdır
Anket daha sonra doğru anlaşılmasını sağlamak için 25 firmadan oluşan bir pilot örnekle önceden test edilmiştir. Daha sonra saha çalışması için elektronik bir versiyon hazırlanmış ve bunun 303’ü geçerli yanıt geri dönmüştür. Birincil verilerin analizi, numunenin temel özelliklerini ortaya çıkarmıştır. Firmalar, çoğunlukla sanayi sektöründen, özellikle tarımsal gıda, metal ve tekstil sektörlerinden KOBİ’lerdir.
Söz konusu sanayi sektörleri ile ilgili ürünleri ihraç ve ithal eden firmalar da dâhil olmak üzere ticaret % 31,6 ile temsil edilmektedir. Son olarak, çoğunlukla finans, turizm ve iletişim ajansları dâhil olmak üzere, firmaların % 7,2’den azı hizmetler sektöründen gelmektedir. Firmaların ortalama 28,55 çalışanı vardır, ticarileştirme çalışmalarının % 41,50’si yurtdışında ve yaş ortalamaları 3,90’dır. Firmaların ait olduğu ağlar ile ilgili olarak, neredeyse hepsi oluşturulduklarında ağın bir parçası olmuşlardır. Bunlar genellikle pazarlama amaçlı ağlardır ve firmanın yakınında bulunan ortalama 5,81 firmadan oluşmaktadır.
Sonuçlar
İşletme ile ilgili bilimlerde araştırma, daha sofistike metodolojilerin getirilmesiyle yavaş yavaş zenginleştirilmiştir. Bu daha yüksek gelişme derecesi, araştırmacıların iş gerçekliğini açıklamaya yönelik giderek daha karmaşık modelleri tasarlamasını ve test etmesini sağlamıştır. Yapısal denklem modelleri, esas olarak ekonometride geliştirilen ve çoklu regresyon, faktör analizi, çoklu regresyon, faktör analizi, çok değişkenli analiz gibi diğer çok değişkenli teknikler tarafından paylaşılan sınırlamanın üstesinden gelmeyi amaçlar. Ayrıca psikoloji ve sosyolojiden ölçüm ilkeleri ile birleştirilen çoklu denklem modellemesinin evriminden ortaya çıkmıştır.
Varyans veya diskriminant analizi, her biri bir seferde sadece bir ilişkiyi inceleyebilir. Bahsedilen tekniklerin aksine, yapısal denklem modeli (SEM) tabanlı bir analiz, bir dizi bağımlı ilişkiyi eşzamanlı olarak keşfedebilir. Bu nedenle, bu teknik, bir bağımlı değişken, sonraki bağımlılık ilişkilerinde bağımsız bir değişken haline geldiğinde özellikle yararlıdır.
Born globallerin küresel ekonomilerin ilerlemesine yaptığı önemli katkıya işaret eden çok sayıda çalışma vardır. Bu durum, born floballeri tanımlayan ve uluslararasılaşma sürecini akademisyenler ve araştırmacılar için önemli bir ilgi konusu olarak nitelendiren özelliklerin çalışmasını tanımlamıştır. Uluslararası girişimcilik alanındaki son çalışmalar, araştırmacıları, daha zengin ampirik ve teorik çalışmalar yoluyla firmaların hızlı uluslararasılaşma süreçlerinin mevcut anlayışına katkıda bulunmaya teşvik etmiştir. Genel olarak, yeni şirketlerin diğer dış pazarlarda yeni fırsatları yakalamak için ulusal sınırlarını geçerken proaktif bir yaklaşım benimseme hızını belirleyen kilit bir faktör olarak pazar bilgisinin dikkate alınmasına son literatürde artan desteğe katkıda bulunur.
Mevcut dinamik bağlamlarda born globallerin pazarın sesini dinlemesi ve doğru şekilde yorumlamadır. Piyasa ile temasını kaybeden, sinyallerini görmezden gelen veya yanlış yorumlayan firmalar, aşırı rekabetçi ortamlarda başarısız olabilirler. Spesifik olarak bulgular, çeşitli ilgili teorik ve ampirik çıkarımlarla özel literatüre katkıda bulunur. Birincisi, aşamalı modeller, dış pazar bilgisinin en ilgili kaynaklarını belirlemeye odaklanarak firmanın uluslararasılaşma sürecinde önemli bir faktör olarak deneyimi vurgular. Bununla birlikte, yabancı pazarlarda fiziksel mevcudiyetten elde edilen deneyim, yeni yaratılmaları nedeniyle born globaller durumunda minimumdur. Bu nedenle deneyim, dış pazarlara girişlerinde kullandıkları temel bilgi kaynağı olarak düşünülemez. 
Artan sayıda akademisyen, born globallerde dış bilgi ve bilginin kilit kaynağı olarak ağlardaki ilişkilerden dolaylı bilginin rolünü vurgularlar. Belirtildiği gibi, bir ağ bağlamında firmalar arasındaki ilişkiler, kaynakların değişimi, derlenmesi, entegrasyonu ve geliştirilmesi için kuruluşlar arası bir senaryo ve başlangıçta bireysel temsilcilerden gelen değerli tamamlayıcı bilgiler oluşturur. Bir born Globalnin oluşturulduğu andan itibaren kendi ağına kurduğu bağlantılar, dahili olarak uygulayabileceği harici bilgi, bilgi, deneyim ve kaynaklara erişim sağlar. Bu argümanlara paralel olarak, ağ pazar oryantasyonunun yapısı, born globallerin dolaylı bilgiyi nasıl ürettiği ve yönettiğini belirlemek için bir referans olarak görülebilir. İkincisi, born global ağlarındaki firmalar arasında koordineli bir pazar yöneliminin geliştirilmesini karakterize eden davranışların ve temel mekanizmaların teorik olarak tanımlanmasını ve deneysel olarak test edilmesini sağlar. İlişkisel bir bakış açısıyla bireysel piyasa yöneliminin varsayımlarını tamamlama ihtiyacını vurgulayan önceki çağrılara cevap vermektedir. Bu bulgular, piyasa oryantasyon yapısının hem bireysel hem de ağ seviyesinde uygulanması gerektiğidir. Böylece born globallerde bireysel piyasa oryantasyonunun önemi ile ilgili mevcut literatürü tamamlaması gerektiğini gösterir.
Ayrıca, bu firmaların pazar odaklı ağlarından elde ettikleri bilginin, uluslararası pazarlarında sürdürülebilir bir şekilde hareket etmek için soğurucu bir dinamik yetenek geliştirmelerine yardımcı olduğunu gösterir. Bu nedenle, born globallerin soğurma yeteneğini geliştirmesi tamamen dâhili bir süreç olarak değil, ilişkisel bir süreç olarak anlaşılmalıdır. Elde edilen bu bulgu, rekabet gücünün ötesindeki ana değişkenleri belirlemeye gösterilen dikkat eksikliği hakkındaki tartışmaya katkıda bulunur. Nitekim, bazı araştırmacıların, piyasalardaki yoğun küreselleşme sürecinin bir sonucu olarak son yıllarda gösterilen ilginin artmasına rağmen, yeninin uluslararası performansının iç ve dış öncülleri hakkında teorik ve ampirik bilginin var olduğu şeklindeki yorumlarına yanıt vermektedir.
Bu değişkenlerin analizinin bireysel bir yaklaşım benimseme eğiliminde olduğu önceki literatürü tamamlar. Ve bir piyasa yönelimi, bir girişimci yönelim veya pazarlama ve yönetim yetenekleri gibi belirli yeteneklerdir. Özetle, pazar bilgisi ve sosyal ağlara (ağ pazar oryantasyonunun) dayanan bir yönelimin benimsenmesinin, faaliyet gösterdikleri dinamik ve değişen pazarlara sistematik ve etkili adaptasyona katkıda bulunan dinamik bir soğurma yeteneğinin born globaller tarafından geliştirilmesini teşvik ettiği ampirik olarak kanıtlanmıştır. Uluslararası ticaret ve girişimcilikten teorik yaklaşımları entegre ederek, born globallerin ulusal sınırların ötesinde fırsatları yakalama ve yaratma biçimindeki bilginin merkezi rolüne ilişkin anlayışı geliştiren yeni bir çerçeve sağlar.
Kaynakça:
sciencedirect.com/science/article/pii/S2340943614000383
tandfonline.com/doi/pdf/10.1111/jsbm.12319
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu