L-karnitin; sıklıkla kilo kaybı takviyesi olarak alınan bir amino asit türevidir. Hücrelerdeki mitokondri adlı organele yağ asidi aktarımı yaparak enerji üretiminde önemli rol oynar. Mitokondri hücrelerde, motora benzeri bir rol oynayarak, yağları yakar ve kullanılabilir bir enerji üretir.
Vücut, L-karnitin sentezleyebilir. Fakat yeterli miktarda üretilebilmesi için, bol miktarda C vitamini alınmalıdır. Vücuttaki üretimine ek olarak, balık ya da kırmızı et gibi hayvan ürünleri tüketilerek, besinlerden az miktarda alınabilir. Vejetarjenler (hayvan eti ve ürünleri tüketmedikleri için) ya da bir genetik hastalığa (karnitini metabolize etmek ile ilgili) sahip kişiler yeterli miktarda L-karnitin üretemeyebilir ya da vücuda alamayabilir. Bu durumda, L-karnitin diyette zorunlu olarak yer almalıdır.
Karnitinin Farklı Türleri
L-karnitin; takviyelerde, besinlerde ve vücutta bulunan, karnitinin standart aktif formudur.
Diğer karnitin türleri:
1) D-karnitin: Diğer daha faydalı türevlerin emilimini inhibe ederek, insan vücudunda karnitin eksikliğine yol açabilen inaktif bir türevdir.
2) Asetil-L-karnitin: Sıklıkla ALCAR olarak adlandırılır ve beyin için en etkili türevdir. Alzheimer hastalığı gibi nörolojik bozuklukları tedavi etmek için kullanılabilir.
3) Propiyonil-L-karnitin: Periferal damar hastalıkları ve yüksek kan basıncı gibi kan akışı ile ilgili durumlar ile ilişkilidir. Kan akışını arttıran nitrik oksit üretimiyle çalışabilir.
4) L-karnitin-L-tartrat: Hızlı emilme özelliğinden dolayı, sporla ilgili takviyelerde en yaygın bulunan türevlerden biridir. Kas ağrısı ve iyileşmesi gibi egzersizle ilişkili faktörler için faydalı olabilir.
Çoğu kişi için asetil-L-karnitin ve L-karnitin, genel kullanım için en etkili türevler olarak görülebilir. Fakat her zaman kişisel ihtiyaçlar ve hedefler için en uygun olan türev seçilmelidir.
L-Karnitinin Vücuttaki Rolü
L-karnitinin vücuttaki ana görevi, mitokondri işlevi ve enerji üretimi ile ilgilidir. Hücrelerde yağ asitlerinin mitokondriye aktarımına yardım eder ve yağ asitleri burada enerji üretimi için yakılır. Vücuttaki L-karnitin depolarının %98’i kaslarda bulunurken, karaciğer ve kanda eser miktarda vardır.
Genel sağlık açısından; mitokondri işlevi için faydalıdır ve mitokondri gelişimi ve sağlığı için önemli olabilir. Mitokondri sağlığı ise; hastalıklarda ve sağlıklı yaşlanmada anahtar bir rol oynar. Yapılan yeni araştırmalar; kalp ve beyin hastalıkları da dahil çok sayıda hastalık için, karnitinin farklı türevlerinin potansiyel faydalarını gösterir.
L-Karnitin ve Kilo Kaybı
L-karnitin, yağların hücrede yakılmasına yardım ettiği için, yağ yakımı ve kilo kaybını arttırdığı düşünülebilir. Fakat insan vücudu oldukça karmaşıktır ve insan ve hayvan deneylerinden elde edilen sonuçlar farklılıklar gösterir.
Yapılan bir çalışmada, 38 kadın iki farklı gruba ayrıldı. Bir grup L-karnitin takviyesi alırken diğer grup almadı. Her iki grup da, sekiz hafta boyunca hafta başına dört egzersiz seansı geçirdi. L-karnitin alan dört katılımcının bulantı ya da ishal tecrübe etmesine rağmen, araştırmacılar iki grup arasında kilo kaybı farkı gözlemlemedi.
İnsanlarla yapılan diğer bir çalışmada; katılımcılar 90 dakikalık sabit bisiklet çalışması yaparken, L-karnitinin yağ miktarı üzerindeki etkisi araştırıldı. Araştırmacılar dört hafta boyunca takviye alımının, katılımcıların yaktığı yağ miktarını arttırmadığını buldular. Fakat 9 çalışmanın bir analizi; katılımcıların L-karnitin aldıklarında ortalama 1.3 kg daha fazla kilo kaybettiğini buldu. Bu çalışmaların çoğu, obez bireylerle ya da yaşlılarla yapıldı.
L-karnitinin daha genç ve aktif popülasyonlardaki faydalarını görmek için, daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Katı bir diyetin ve egzersiz düzeninin kilo kaybı konusunda ilk sırada olmasına rağmen, L-karnitin obez kişilerde ya da yaşlılarda kilo kaybına yardımcı olabilir.
Beyin Fonksiyonu Üzerine Etkileri
L-karnitinin beyin işlevi üzerine faydaları olabilir. Hayvanlarla yapılan bazı çalışmalar; asetil-L karnitinin yaşa bağlı beyin işlevi kaybını önlemeye yardım edebildiğini ve öğrenmeyi arttırabildiğini gösterdi.
İnsanlarla yapılan çalışmalarda asetil-L karnitinin günlük alımı; Alzheimer hastalığı ve diğer beyin hastalıkları ile ilgili olan beyin işlevlerindeki azalmayı geri çevirmeye yardım etti. Ayrıca; Alzheimer ya da herhangi başka bir beyin hastalığı olmayan ileri yaştaki bireylerde, genel beyin işlevi için benzer faydaları olduğu bulundu.
Spesifik vakalarda; beyni hücre hasarından korumaya yardımcı olabilir. Bir bilimsel çalışmada, alkol bağımlıları 90 gün boyunca günde 2 gr asetil-L karnitin aldı. Sonrasında, alkol bağımlıları beyin işlevi ile ilgili tüm ölçümlerde anlamlı bir ilerleme gösterdi. Sağlıklı bireylerdeki uzun dönem etkilerini araştırmak için ise daha çok çalışmaya gereksinim vardır.
Kalp Sağlığı
Bazı çalışmalar kan basıncını düşürme ve kalp hastalıkları ile ilgili inflamatuvar süreç konusunda L-karnitinin potansiyel olarak faydalı olduğunu gösterdi. Bir çalışmada katılımcılar, günlük 2 gram asetil L-karnitin aldı. Bu durumda, kalp hastalığı riski için önemli bir belirteç olan sitozolik kan basıncı neredeyse 10 puan azaldı. Koroner kalp hastalığı ve kronik kalp yetmezliği gibi ciddi kalp hastalıklarına sahip hastalarda da ilerlemeler görüldü. 12 aylık bir çalışmanın bulgularında; L-carnitin takviyesi alanlarda kalp yetmezliği ve bundan kaynaklı ölümler azaldı.
Egzersiz Performansı
L-karnitinin spor performansı üzerine etkisiyle ilgili kanıtlar karışıktır. Ancak birkaç çalışmada; uzun süreyle yüksek dozda L-karnitin takviyesinin az miktarda faydaları olduğu görüldü. L-karnitinin faydaları dolaylı olabilir ve ortaya çıkması haftalar ya da aylar alabilir.
L-karnitinin egzersiz ile ilgili yararları:
1) Egzersizden sonra iyileşmeyi arttırabilir.
2) Kaslara oksijen takviyesini arttırabilir.
3) Kan akışını ve nitrik oksit üretimini arttırabilir. Böylece bitkinlik azalır.
4) Egzersizden sonra kas ağrısını azaltabilir.
5) Oksijeni vücuda ve kaslara taşıyan kırmızı kan hücrelerinin üretimini arttırabilir.
Tip 2 Diyabet ve İnsülin Duyarlılığı
L-karnitinin tip 2 diyabet belirtilerini ve bununla ilgili risk faktörlerini azalttığı görüldü. Tip 2 diyabet hastalarıyla yapılan bir çalışmada, L-karnitinin yüksek karbonhidrat içeren yiyeceklere karşı kan şekeri cevabını iyileştirdiği görüldü. Kan şekeri cevabı, diyabet riski ve genel sağlık için önemli bir belirtidir. Vücudun karbonhidratları kullanabilme yeteneğini arttıran AMPK adlı bir enzimin miktarını arttırarak, hastalıklarla mücadele edebilir.
Güvenlik ve Yan Etkiler
Çoğu doğal takviye gibi L-karnitin de önerilen dozlarda kullanıldığında güvenilir görünüyor. Bir çalışmada katılımcılara; toplam 21 günde her gün 3 gr L-karnitin verilerek, L-karnitinin güvenliği araştırıldı. Katılımcılara çalışmanın başında ve sonunda kan tahlilleri yapıldı. Herhangi bir negatif etkiye rastlanmadı. Uzun süreli kullanım için günde yaklaşık 2 gr L-karnitin kullanımı güvenli görünüyor. Ancak, takvileri kullanan kişilerde mide bulantısı gibi bazı hafif yan etkiler ortaya çıktı. Çoğu kişi için, L-karnitinin günde 2 gr dan az alımı göreceli olarak güvenli ve yan etkiden bağımsız görünür.
L-karnitinin vücuttaki deposu tükenmeye başladığında, vücutta lizin ve metiyonin amino asitlerinden üretilebilir. Bu nedenle L-karnitin takviyelerinin, sadece bir hastalığın varlığı gibi özel durumlarda alınmasına ihtiyaç duyulur.
Kaynakça:
https://www.healthline.com/nutrition/l-carnitine#section10
Yazar: Ayça Olcay
L-karnitinin bu kadar faydası olduğundan haberim dahi yoktu.
Teşekkürler.
harika bir paylaşım olmuş.