Mayo; yüzerken giyilen, bu amaç için tasarlanmış özel kıyafetlerdir. Birçok yüzücü, yüzerken günlük olarak giydiklerinden oldukça farklı olan, özel bir kıyafet giyerler. Bununla birlikte, bu tuhaf alışkanlığın sebebinin ne olduğu konusunda çoğu kişinin bir bilgisi bulunmamaktadır. Peki, mayonun giyilmesindeki amaç nedir ve mayolar yüzme hızını etkiler mi?
Yüzen pek çok kişi yüzdükten birkaç dakika sonra oluşan yorgunluğun farkındadır. Yüzerken oluşan yorgunluk tempolu yürümeye veya koşmaya kıyasla daha fazladır. Bir kişi birkaç metrelik hızlı bir tempoyla bir yüzme turundan sonra, nefes nefese kalır ve nefesi kesilir. Yüzme ve koşma arasındaki temel fark aslında çok nettir. Koşarken bedeni çevreleyen hava içinde koşulur; ayrıca ayaklarınız yerçekimi ve sürtünme nedeniyle zeminde sağlam bir tutuşa sahiptir. Yerçekimi bir yüzücünün vücuduna da etki eder ancak, yüzme ortamı kesinlikle daha farklıdır. Su, içinde hava hareket etmeyi desteklemek açısından daha güçsüzdür.
Suyun Direnci
Yüzerken yapılan hareketlere karşı su bir güç yani direnç uygular. Su, yapılan hareket anında kuvvet uygular ve harekete karşılık vererek toplu sürtünme oluşturur. Bu nedenle su, yukarı hareket ettirilmek için bastırıldığında cevap olarak tekrar iter ve geri iten kuvvet, sürüklemenin basıncındandır. Örneğin el hareket eden bir arabanın camından dışarı çıkarıldığında, avuç rüzgara karşı dikey olarak tutulduğunda ‘geri itme’ hissini hissedilir. Yani biri eli geri itiyormuş gibi hissedilir. Sudaki durumda aynıdır.
Kaliteli Mayolar Sudaki Performansı Nasıl Etkiler?
Düzenli yüzenler için, mayo seçimleri çok özel bir titizlik gerektirir ve mayo yapımında kullanılan malzemeler çok önemlidir. Bu nedenle, üst düzey mayo üreticilerinin yüzücü performansını, konfor seviyesini ve kıyafetin ömrünü artırmaya yardımcı olacak yeni materyalleri araştırma ve geliştirmeleri için çok para harcıyor olmasının nedeni budur. Kaliteli bir mayoda olması gereken özellikler şu şekildedir:
Genellikle Kullanılan Kumaşlar
Naylon muhtemelen mayolarda kullanılan en yaygın malzemedir, çünkü oldukça güçlü, hafif ve hızlı kurumasının yanında vücut formuna da iyi bir şekilde uyum sağlar. Bunun yanında naylon kumaşın dezavantajları vardır. Naylon boyayı çok iyi tutamaz ve bu nedenle rengi koruması veya güneşe ve klora dayanıklı olması için işlem görmesine yardımcı olacak diğer kumaşlarla karıştırılır.
Likra, hemen hemen her mayoda mükemmel uyum ve elastikiyetinden dolayı kullanılır, fakat aynı zamanda yüksek miktarlarda kullanıldığından rahat kumaş olmadığından diğer malzemelerle karıştırılmaktadır. Ve klorun etkisine dayanmak için tekrar işlenmesi gerekir.
Pamuk nadiren yüksek kaliteli olmayan mayolarda bulunur, çünkü vücudu iyi bir şekilde sarmaz ve belli bir zamandan sonra sarkma eğilimindedir ve su tutar. Aslında bu olumsuz özelliklerin çoğu daha ucuz veya şık olmayan mayolarda bulunur.
Polyester, klor dayanımı ve solmaya karşı dayanıklılığı sağlayan özelliği için kullanılır ve genellikle diğer malzemelerle karıştırılır.
PBT (polibütilen terefitalat ), doğal gerilme ve klor dayanımı özellikleri nedeniyle uzman üreticiler tarafından kullanılır. Mayoya dâhil edildiğinde cildi doğru basınçla sıkıştırarak aşırı sürtünmeyi önler ve aerodinamik performansı artırır.
Mayoların hangi malzemeden yapılmış olduğuna bakılmaksızın uygun bir şekilde bakım yapılması gerekir. Havuzdan, denizden veya gölden çıkıldığında durulanması ve yıkarken yıkama talimatlarına uyulması gerekir.
Klor Direnci
Özellikle havuzlarda bakteri üremesinin önüne geçmek için klor kullanılır ve bu insan sağlığı tehdit edebilir. Başarılı mayo markaları, mayoları tasarlarken klorun bu zararlı etkinlerini minumuma indirmek için bazı klor dirençli malzemeler kullanırlar. Klorun zararlı etkilerinde ilk fark edilecek kötü kokusu, hassas ciltlerde tahriş ve ayrıca kaşıntıdır. Ayrıca mayoları daha hızlı bir şekilde bozabilir.
İnsanlar mayo seçerken genellikle göz önünde bulundurdukları moda trendleri, canlı renkleri ve cezbedici desen ve tasarımlarıdır. Oysa dikkat edilmesi gereken klorun zararlı etkilerine karşı direnç sağlayan kaliteli ve uzun vadeli kumaşlardan üretilmiş olmalarıdır. Özel yüzme markaları, klorun etkisine dayanıklı mayo üretmeye çaba harcadıklarından dolayı sattıkları mayolar pahalıdırlar. Pahalı olmalarına rağmen uzun süreli kullanımlarda mayonun kullanım süre uzunluğuna, sağlık etkilerine bakıldığında bu kaliteli mayoların satın alınması doğru bir alışveriş seçimidir. Bunun yanında bazı yüzme markaları, iyi derecede klor direnci sağlayan ancak % 100 olmayan mayo kumaşı gibi görünmeyen malzemelerle mayo tasarımları sunmaktadırlar.
Sürtünme Etkisini Azaltma
Mayolar rekabetçi bir yüzücü veya Triathlon gibi sporlara katılanlar için performanslarını artırabilir. Aşırı sürtünme, yüzücü performansını önemli ölçüde yavaşlatabilir. Ve genel olarak bakıldığında mayo malzemesi ne kadar katı olursa, sürtünme o kadar fazla oluşur. Ünlü mayo markaları, mayo tasarımlarında suda kayma şeklilerini geliştirmek için deniz 
hayvanlarının derilerinden ilham alarak ve yüksek teknolojiyi kullanarak mayoları düşük sürtünmeli malzemelerden üretmektedirler. Bu malzemeler genellikle, malzemenin içinde su tutmayacağından ve ağırlığı azaltacağından hızlı kuruma sağlamaktadırlar.
Dikkate Alınması Gereken Hususlar
Cilt suyla temas halindeyken mayo malzemesinin üreteceği sürtünme derecesini dikkate almak önemlidir. Uzun süre yüzenlerin ve profesyonel yüzücülerin ciltlerinde bu sürtünmenin etkisiyle izler hatta yaralar oluşabilir. Bu durum yüzmeden alınacak keyfi engeller ve performans düzeylerini düşürür. Bu sebepten dolayı, bazı yüksek performanslı mayolarda kullanılan naylon-elastan kombinasyonu gibi düşük sürtünmeli malzemelerden yapılmış mayoları kullanmak önemlidir.
Şekil: Oldukça sade gözükmelerine rağmen özellikle su içinde kaymaya yardımcı olmak için mayolar üretilir. Buradaki en önemli husus hidrodinamik şeklidir. Bir mayoda kullanılan malzemeler, kullanıcının vücudunun en modern formda sıkıştırılmasını sağlar ve böylece sürtünmeyi azaltır. Ayrıca, kullanıcının kaslarında laktik asit birikimini azaltmaya yardımcı olur. Çünkü yoğun fiziksel aktivite sonrası kaslarda laktik asit salgılanması, yorgunluğun arkasındaki ana sebeptir.
Giysinin Malzemesi: Mayo kumaşları, her ikisi de mayoya hafiflik ve kullanıcıya çeviklik kazandıran naylon veya spandeksden yapılabilir. Hidrofobik (suya dayanıklı) mikrofilament kumaşlardan yapılmış bütün mayolar sürtünmeyi % 8 oranında azaltabilir. Bu tür bütün mayolar suyla temasa karşı direnç gösterir. Esasen suyu kullanıcının vücudundan uzağa iterek, suda daha hızlı hareket edilmesini sağlarlar.
Dikişler: Mayo performansında kullanılan malzeme, tek faktör değildir; dikişler kumaşların bir araya getirilmesi de hayati bir rol oynar. Dikişsiz mayolar, geleneksel olarak dikilmiş mayolara göre sürtünmede neredeyse% 6’lık bir azalmaya neden olmaktadır.
Yapılan Araştırmalar
Yüzme çok popüler bir spor olduğu için, zaman zaman tartışmalara yol açan mayoların tasarım ve malzemesinde birçok deney yapılmıştır. Bu deneylerden en çok konuşulanı 2009-10 yıllarında yapılan bir deneydir. 2009 Dünya Yüzme Şampiyonası’nda, NASA’nın yardımıyla tasarlanan çığır açan yeni bir mayo nedeniyle birçok rekor kırılmıştır Yüzücüler için özel bir takım mayo yapan şirket, FINA tarafından 2010 yılında yasaklanmıştır.
Bu nedenle, özel olarak tasarlanmış mayolar sadece havalı görünmekle kalmayıp aynı zamanda yüzücünün hızını da olumlu yönde etkileyerek rakiplerine karşı üstünlük sağladığı oldukça açık bir gerçektir.
Kaynakça:
usms.org
theconversation.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu