En sık rastlanılan sağlık şikâyetlerinden biri baş ağrısıdır. Baş ağrıları genelde ciddi değildir ve sıklıkla stres, yorgunluk, yiyecek veya alkol gibi etkenlerle tetiklenir. Birçok insan baş ağrısının uygun olmayan gözlüklerin kullanımı neticesinde oluşan göz yorulması sonucunda geliştiğine inansa da, bu doğru değildir. Göz yorulması ve görme problemleri baş ağrılarının ana nedenleri değildir; buna karşılık dinlenmek için mola vermeden uzun süre gözler kullanılırsa var olan baş ağrısı daha da kötüleşebilir.
Baş ağrısına ne neden olur?
Baş ağrılarının çoğu aşağıdaki gruplara bölünebilir:
Tansiyon tipi baş ağrısı
Migren
Küme baş ağrısı
Gözler, kulaklar, dişlerde ve diğer baş bölgelerinde olan hastalıklar.
TANSİYON TİPİ BAŞ AĞRISI
Tansiyon tipi baş ağrısı en sık gözükendir. Bir zamanlar bu ağrının boyun ve kafa tabanındaki kasların gerilmesine bağlı olduğu düşünülürdü, ama bu muhtemelen yanlıştır. Baş ağrısı uzmanları bu tip baş ağrısının sebebinden emin değiller. Alın, şakaklar veya gözler etrafında ağrı hissedilebilir. Boyunda da ağrı hissedilebildiğinden, boyun kaslarının sürekli kasılmasının ağrıya neden olduğu düşünülmüştür.
Tansiyon tipi baş ağrısı günlük hayatta tansiyonun geçici olarak yükselmesinden (örneğin evde veya işte stres) kaynaklanabilir. Olağan dışı konumlarda uyumak veya çalışmak, çeneyi sıkmak, uyku esnasında dişleri gıcırdatmak veya aşırı sakız çiğnemek ile de gelişebilir.edilebildiğinden, boyun kaslarının sürekli kasılmasının ağrıya neden olduğu düşünülmüştür.
Bu baş ağrıları genelde geçicidir ve bir ağrı kesici ile sıklıkla düzelir. Buna karşılık, her gün ağrı kesici almak bir süre sonra baş ağrısını daha kötü yapabilir.
MİGREN BAŞ AĞRISI
Migren baş ağrısıdiğer bir sık rastlanılan baş ağrısı tipidir. Migrenin tam olarak nasıl olduğu bilinmese de beyin hücreleri tarafından kullanılan önemli bir iletim kimyasalı olan serotoninin anormalliğinden şüphelenilmektedir. Bir migren krizi sırasında, serotoninde oluşan değişimler beyindeki kan damarlarını etkileyip damarların daralmasına neden olur. Bu değişimler beyine giden oksijeni azaltır. Eğer bu oksijen kaynağı yeterince uzun bir süre azalırsa inme (felç) gelişmesi muhtemeldir. Neyse ki bu nadir görülür.
Migren toplumun en az %15 ile 20’sinde ve bayanları %50’ye kadarında olan nörolojik bir durumdur. Bazı insanların migrene yatkınlığı vardır ve aynı aile içinde görülebilir. Çocuklarda bile migren olabilir.
Klasik migren görsel şikâyetler ile başlar (sıklıkla zik zak çizgiler, 10 ile 30 dakika içinde görme alanınızın bir tarafına doğru yayılan renkli ışıklar veya ışık çakmaları), bunu sonrasında tek taraflı zonklayıcı, şiddetli bir baş ağrısı gelişir. Baş ağrısı hareketle artabilir. Baş ağrısı ile birlikte bulantı, kusma ve ışığa karşı hassasiyet görülebilir. Bazen baş ağrısı olmadan görsel şikâyetler ve nörolojik işlev kaybı bile görülebilir. Bunlara migren eşdeğeri (İng., migraine variant) denir.
Migrenin en sık bulgusu saatlerce süren baş ağrısıdır. Şikâyetler genelde şunları içerir:
Başın bir tarafında zonklayıcı ağrı (veya her iki tarafında sabit bir ağrı)
Işık ve sese hassasiyet
Bulantı, kusma
Bazı özellikleri aşağıda verilmiş görsel şikâyetler (genelde her iki gözde fakat sıklıkla görme alanının tek tarafında)
1. 10 ile 30 dakika içinde tek tarafa doğru büyüyen bir nokta veya bulanma
2. Sıklıkla zik zak çizgiler, “parlama”, “parıldama” veya “ısı dalgaları” diye tanımlanan sınırı gittikçe genişleyen bir oluşum
3. Bütün bir görme alanını veya sadece üst veya alt kısmı tutan tek bir gözde görme kaybı
4. Çift görme, göz kapağı konumunda değişiklik (kapak sarkması) veya pupil (göz bebeği) boyutunda değişim (küçülme ve büyüme) nadir görülür
5. Çok daha nadir durumlarda, migren ile ilişkili görsel problemler tamamen geçmeyebilir. Bu migrene bağlı gelişebilecek bir inme nedeniyle oluşur.
Migren bazı “tetikleyiciler” ile beraber olabilir. Bunlar arasında
Beslenme tetikleyicileri: çukulata, kırmızı şarap ve eskitilmiş peynir gibi yiyecekler, monosodyum glutamat (MSG denir, bazı yiyeceklerde sık kullanılan bir tat arttırıcıdır), nitratlar ve nitritler (sosis veya diğer işlenmiş etlerde kullanılır), çukulata, kafein, aspartam (yapay tatlandırıcı) ve alkol
Düzensiz uyku tarzı veya çok az veya çok fazla uyku
Kadınlarda hormon değişiklikleri (menstruasyon, doğum kontrol hapları, menapoz ve gebelik)
Duygusal stres veya endişe
Floresan ışıklar, bilgisayar ekranları veya ısı değişiklikleri gibi çevresel etkenler.
Tetikleyici nedeni bulmak amacıyla migren olduğunda günlük tutmak yardımcı olabilir.
Migreni olan birçok insan yanlış bir şekilde sinüs baş ağrısı çektiğini zanneder. Aslında sinüs baş ağrısı oldukça nadirdir.
Migreni olan insanları birçoğunda ailesel baş ağrısı hikâyesi veya daha önceden var olan motion sickness hikayesi vardır.
MİGREN NASIL TEDAVİ EDİLİR?
İlk etapta migren krizine neden olabilecek yiyecek, çevresel tetikleyiciler (parfüm gibi) ve ilaçlar (doğum kontrol hapları) etkenlerden sakınılır.
Anti enflamatuvar ilaçlar (aspirin, ibuprofen, vs) ani krizin şiddetini azaltabilir. Kan damarlarını daraltan kafein ve ergotaminler gibi ilaçlar bazen kullanılabilir.
Var olduğuna inanılan kimyasal dengesizliklerle doğrudan ilişkili olan bazı ilaçlar da kullanılabilir. (Imitrex, Amerge, Maxalt ve Zomig gibi)
Eğer migren krizleri şiddetli ve sıksa, migreni önlemek için düzenli aralıklarla ilaç kullanmak gerekebilir. En sık kullanılan ilaç grupları trisiklikler, beta blokerler, kalsiyum kanal blokerleri ve bazen nöbet önleyici ilaçlardır.
Göz doktorunuz sizi bir nörolog veya başka bir uzmana ileri testler ve değerlendirme için yönlendirebilir.
KÜME BAŞ AĞRISI
Küme baş ağrısı migrenden daha nadirdir ve bayanlara göre erkeklerde daha sık görülür. Küme baş ağrısı denmesini sebebi günlük nöbetler şeklinde gelmeleri ve bir ile iki ay boyunca sürmeleridir. Bu nöbetler yıl boyunca birkaç kez tekrarlayabilir.
Küme baş ağrısı herhangi bir uyarı olmadan başlar ve 30 dakika ile iki saat arasında sürebilir. Başın bir tarafında çok şiddetli ağrı hissedilir.
Diğer şikâyetler şunlardır:
Başın etkilenen tarafında göz yaşarması veya kırmızı göz
Terleme
Burun tıkanıklığı
Küme baş ağrılarını tedavide birçok faydalı ilaç vardır.
Göz hastalıkları baş ağrısının en nadir sebebidir. Göz hastalığının neden olduğu baş ağrısı hastalığın olduğu tarafta genelde göz veya kaş bölgesinde hissedilir. Bu baş ağrıları sıklıkla başka ilişkili şikâyetlerle ilişkilidir, bunlar:
Bulanık görme
Işıklar etrafında haleler
Işığa karşı aşırı hassasiyet.
Yüksek kan basıncı da baş ağrısı yapabilir. Devamlılık gösteren veya tekrarlayan baş ağrılarında bir kan basıncı ölçümü faydalıdır. Buna karşılık, yüksek kan basıncı olup baş ağrısı olmayan birçok insan vardır.
Beyin tümörü veya hastalığı nedeniyle baş ağrısı nadirdir ve zamanla belirgin derecede artar.
Genel anlamda, baş ağrısında görmeyi (bazı migrenler) veya gözleri (yaşarma veya kırmızı göz) etkileyen şikâyetler olabilir, ancak baş ağrısı göz yorgunluğu ile doğrudan bağlantılı değildir.
Baş ağrısının nedeni nasıl teşhis ve tedavi edilir?
Baş ağrısı sık bir problem olduğundan, herhangi bir süregelen veya tekrarlayan baş ağrısında doktorunuz tam bir tıbbi muayene tavsiye edecektir. Bazı vakalarda göz doktoru tarafından yapılacak bir göz muayenesi faydalı olabilir.
Şikâyetlerinizi tarif ederek, baş ağrılarının ne zaman olduğunu belirterek ve varsa ailedeki tekrarlayıcı baş ağrısı hikâyesini de içeren tam tıbbi geçmişinizi anlatarak baş ağrınızın nedenini saptamada doktorunuza yardımcı olabilirsiniz.
Sahip olduğunuz baş ağrısı tipine bağlı olarak birçok tedavi yöntemi vardır. Yardımınızla doktorunuz baş ağrınızın nedenini bulabilir ve sizin için en iyi olan tedavi yöntemini tavsiye edebilir.
Kaynakça:
https://www.webmd.com/migraines-headaches/guide/migraines-headaches-basics
Yazar: Enes Eker