Migren beyin hücrelerinde değişiklikten kaynaklanan bir baş ağrısı çeşididir.Kadınlarda daha fazla görülür. Ailede migren hastası varsa görülme olasılığı artmaktadır. Bir yıllık süreçte kadınların %18’i, erkeklerin %6’sı migren atağı geçirmektedir.Özellikle doğurganlık çağında kadınlarda daha çok görülmesi hormonal değişikliklerin önemli olduğunu düşündürmektedir.
Bulgu ve Belirtiler
Auralı ve aurasız olmak üzere 2 şekli vardır. Aura denilen, ön belirti olarak ortaya çıkan şikayetlerdir. Genelde görme ile ilgili şikayetler olur. Bulanık görme, görmede bir alanda kayıp, çizgiler, ışıklar görme gibi belirtiler yarım saat kadar sürer. Baş dönmesi, uyuşmalar, konuşmada tutukluk, farklı kokular duyma, iç sıkıntısı eşlik edebilir. Ardından migren ağrısı başlar. Aurasız migrende bu belirtiler görülmez.
Migren ağrısı zonklayıcı ve şiddetlidir. Migren, başın tek ya da çift tarafında olabilir. Ataklar halinde olur. Ağrılar 72 saat içinde sonlanır. Baş ağrısına bulantı, kusma, kokulara karşı hassaslaşma, normal ışık ve sesten rahatsız olma, huzursuzluk, üşüme gibi şikayetler eşlik ederMigren tanısı koymak için herhangi bir tetkik yapılmaz. Hastanın şikayetleri ile tanı konur. Yapılacak tetkikler başka hastalıkları dışlamak içindir.
TIBBI TEDAVİ
Tıbbi tedavi olarak ataklar esnasında ağrı kesici (naproksen, ibuprofen, aspirin gibi), migren ilaçları (eletriptan, sumatriptan, rizatriptan, frovatriptan, ergotamin) ve bulantı ilaçları kullanılmaktadır. Sık atak gelişen kişilerde de koruyucu (proflaktik) amaçlı beta blokerler (propranoioi, timolon, kalsiyum kanal blokerleri (verapamil), trisiklik antidepresanlar (amitriptilin), antiepileptikler (gabapentin, valproik asit) gibi ilaçlar kullanılır.
Adet ile ilişkili migren tedavisinde frovatriptan gibi klasik migren tedavisi ve koruyucu diğer ilaçlar kullanılır. Standart tedavilere yanıtsız adet ile ilişkili migrende östrojen içeren ilaçların kullanılması yarar sağlamaktadır.
Botoks tedavisi de migren hastalarında yararlı olabilmektedir.
2013 yılında, 18 yaş üzerinde migren ataklarının tedavisinde Cerena TMS cihazının kullanımı FDA tarafından onaylanmıştır. 24 saat sonra ağrısı tekrarlamayanların oranı cihaz kullananlarda %34, kontrol grubunda %10 bulunmuştur.
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Bazı kişilerde reaktif hipoglisemi olarak isimlendirilen kan şeker bozukluklarında migren atağı gelişmektedir. Reaktif hipoglisemiden korunmak için işlenmiş karbonhidrat, kafein, alkol içeren gıda ve içecekler tüketilmemeli, sık ve az (günde 6 öğün gibi) sağlıklı gıdaları içeren öğünler alınmalıdır. Yemek yeme saatleri, düzenli olmalı, öğün atlanmamalıdır. Özellikle sıvı kaybına dikkat edilmelidir. Sıvı kaybı olması, migren atağına neden olabilir. Migren hastalarının yanlarında su şişesi, yer fıstığı kreması ve elma, peynir ve kraker gibi protein-karbonhidrat ikilisini bulundurması yararlı olur.
Aspartam türevi tatlandırıcı içeren gıda ve içecekler migreni tetikleyebileceği için tüketilmemelidir.
Migreni tetikleyen, gıdalara bağlı alerji olabilir, buna dikkat edilmelidir. Özellikle tuzun azaltılması bazı kişilerde yararlı olur. Süt alerjisi de içerdiği laktoz ile migren atağına neden olabilir. Bu nedenle süt ürünlerinin tüketiminin azaltılması yarar sağlayabilir. Migreni tetikleyen gıdaların başında çikolata gelir. Bazı kişilerde yıllanmış peynir ve et ürünlerinde bulunan tiramin maddesi migren atağına eden olabilir. Peynir, migrene neden oluyorsa mozorella, krem peynir ve lor gibi beyaz ve yumuşak peynirler tercih edilebilir.
Proteinden zengin gıdalarda bulunan L-triptofan aminoasidi serotonin maddesine döner. Bazı kişilerde migren ataklarının azaltılmasında proteini azaltılmış diyetler yararlıdır. Fakat çalışmalarda L-triptofan takviyesi ile veya bu yolu uyaran triptan ilaçları ile migren yakınmaları azalmaktadır. Bu nedenle protein kısıtlamasının yararı tartışmalıdır.
Tiramin maddesi, saklanan gıdalarda oluşur ve migreni tetikleyebilir. Salam, sosis, sucuk, yıllanmış peynir, üzüm sirkesi, bira ve şarap tiramin içerdiği için migren hastaları tüketmemelidir.
Alkol, limon, muz, avokado, kurutulmuş meyveler, işlenmiş gıdalar, tuzlanmış gıdalar, fasulye, soya, fındık, fıstık gibi kuru yemişler, mono sodyum glutamat (MSG) gibi gıda koruyucular ve kafein, migreni tetikleyebilen diğer besin faktörleridir. Yıllanmış içeceklerde bulunan sülfitlerin buna neden olduğu düşünülmektedir. Sık migren atağı geçirenler, tetikleyebilecek gıdaları liste yaparak tespit edebilirler veya hepsini beslenme listesinden çıkarabilirler.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Egzersiz, migren ataklarını önlememekte, fakat bazı hastalarda migrenin şiddetini azaltarak fayda sağlamaktadır. Yoga gibi meditasyonlar gevşemeyi sağlayarak yaşam kalitesini artırmada oldukça yararlıdır. Yoğun egzersizden sakınmalıdır, sıvı kaybına neden olup migrene neden olabilir.
Stresin azaltılması gereklidir. Stresi çok olanlar daha fazla baş ağrısı çekerler. Biofeedback, meditasyon veya bilişsel davranışsal yaklaşımlar strese karşı yararlı olup kişiler kendilerine uygun stres ile mücadele yöntemini seçmelidir.
Bazen kokular migreni tetikleyebilir, böyle bir tespit olursa, hangi kokunun rahatsız ettiğine dikkat edilmelidir. Bazen çalışma arkadaşlarının kullandığı bir parfüm ataklara neden olabilir. Her gün aynı saatte yatılmalı, aynı saatte kalkılmalıdır. Aşırı uyumamalıdır. Uyku bozuklukları olanlar veya 6 saatten az uyuyanlarda migren riski artar. 6-8 saat arası yeterli uyku süresidir. Sigara içilmesi ve doğum kontrol ilaçlarının kullanılması migren atağına neden olabilir. Alınmamaları migreni azaltabilir.
Midede ülser ve gastrite neden olan h. pylori bakterisi enfeksiyonu migrene neden olabilmektedir. H. pylori enfeksiyonunun tedavisi ile migren yakınmaları azalmaktadır. Bu açıdan da değerlendirme yararlıdır.
Kaynakça:
https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/migren/
Yazar: Fatih Bolelli
çok yatanlarda daha fazla görüyorum mgren