En basit haliyle mikroagresyon; marjinal bir grubun bir üyesine yönlendirilen, zararlı veya aşağılayıcı bir etkiye sahip olan ince sözel veya sözsüz davranıştır. Genelde kasıtsız, farkında bile olmadan yapılan bu davranış, önyargılı olarak karşıdaki kişiyi incitecek sözler söylenmesi veya hareketler yapılmasıdır. Potansiyel olarak doğrudan önyargı veya hoşgörüsüzlükten daha az zararlı olmasına rağmen, mikro saldırganların da bir etkisi bulunmaktadır. Hatta bir süre boyunca kronik mikroagresyonlara maruz kalmak zihinsel sağlığa zarar verebilir.
Bu nedenle, kolektif bir bütün olarak her bir varlığı görmezden gelmemek önemlidir. Bir toplum olarak, migroagresyon uygulayan kişiler dışlanmamalı ve etkilerini azaltmak için birleşik bir stratejiyle ilerlemek gerekir. Aşağıda mikroagresyonların
bazı tanımları ve bunların nasıl azaltılacağı veya etkilerinin en aza indirileceği hakkında fikirler bulunmaktadır.
Mikroagresyonlar Nelerdir?
Mikroagresyonlar terimi ilk olarak 1970’lerde Harvard Tıp Okulu psikoloğu Chester Pierce tarafından beyaz ve siyah öğrenciler arasında değiş tokuş edilen hakaretleri gözlemlemeye tepki olarak ortaya çıkmıştır. Daha sonra 2007’de Columbia Üniversitesi psikolog Derald Sue terimi daha popüler hale getirdi ve tanımlama yapmıştır. Mikroagresyona giren kişilerin bu hareketi bilerek yapabilecekleri gibi bilmeden de yapabileceklerini bilmek önemlidir. Bunun yerine, bu eylemler veya yorumlar belirli bir grubun diğer insan grupları hakkındaki önyargılarını yansıtabilir.
Bu şekilde, hala zararlı olmalarına rağmen, mikro saldırganlığın amacı zarar vermek değildir: başka bir deyişle, insanlar sözlerinin ve eylemlerinin acıttığını bilmiyorlar, yani farkında olmadan yapıyorlardır. Mikroagresyon salgını için panzehirin ne olduğu önemlidir, çünkü insanlar sözcüklerinin ve eylemlerinin etkisinden haberdar olmalılardır. Fakat bunun yanında ne yaptıklarının bilincinde olan farkında olarak bunu yapan ve belki de zarar verme niyetinde olan bazı insanlar bulunmaktadır.
Mikroagresyon Türleri
Derald Sue ve meslektaşları mikroagresyonların farklı alt tipleri olduğunu iddia etmişlerdir. Bu türler şu şekildedir:
Mikro Saldırılar
Mikro saldırılar en açık türdeki mikro saldırganlıklardır. Çoğu zaman kasıtlı olarak yapılırlar ve onları yapan kişi yaptıklarının zararlı ve aşağılayıcı olduklarını bilirler. Bir örnek vermek gerekirse, bu terimin aşağılayıcı bir anlamı olduğu bilgisiyle, belirli bir ırktan birine argo bir terim kullanmak olabilir.
Mikro Hakaret
Mikro hakaretler mikro saldırganlıklardan daha incedir. Bunlar genellikle altta yatan bir anlam veya tersine iltifat içeren yorumlardır. Örneğin, bir mikro hakaret, birinin sadece olumlu eylem nedeniyle işini aldığını söylemesi gösterilebilir ve iğneleme olarak adlandırılabilir.
Mikro Geçersiz Kılma
Mikro geçersiz kılmalar, marjinal bir gruba önyargı deneyimlerinin önemli olmadığını veya söylenen şeyler hakkında aşırı reaktif veya çok hassas olduklarını söylemeyi içerir. Başka bir deyişle, bir mikro geçersiz kılma hareketi bir mikro saldırı veya mikro hakaret izleyebilir.
Çevresel Mikroagresyonlar
Çevresel mikroagresyonlar, bir kişinin ortamında, marjinal bir grubun geçersiz kılma mesajını gönderen bir durumdur. Örneğin, bir televizyon şovunu izleyen ve sadece farklı bir ırkın aktörlerini gören bir çocuk, medya tasviri nedeniyle dışlanmış veya temsil edilmemiş gibi hissedebilir. Farklı mikroagresyon türlerinin ötesinde, toplumda etkilenen farklı grup türlerinin olduğu düşünülebilir.
Mikroagresyonlardan Etkilenen Gruplar
Hangi gruplar mikroagresyonlardan etkilenir? Herhangi bir marjinal grup mikroagresyonların hedefi olma potansiyeline sahiptir. Tarihsel olarak bu, etnik azınlıkları , kadınları, engelli insanları ve LGBTQ’yu içermekteyken, herhangi bir marjinal grup akıl hastalığı olan kişiler de dahil olmak üzere etkilenme potansiyeline sahiptir.
Mikroagresyon Örnekleri
Bir kişinin karşısındakine sözlü veya sözsüz eylemleri nedeniyle aşağılayıcı bir tonlama ile yaşanan günlük durumlardır. Aşağıda, günlük yaşamda gözlemlenen veya deneyimlenen farklı mikroagresyon türlerinden bazı spesifik örnekleri verilmiştir:
• Bir kişi caddede yürürken karşıdan gelen dış görünüşü farklı birini görünce yolun diğer tarafına geçmesi
• Bir iş toplantısında bir kadın konuşma yaptıktan sonra ona çok iddialı olduğu söylenmesi
• Görülebilir bir azınlık olan bir kişiye çok kalabalık olduğunun söylenmesi
• Görünür bir azınlık olan bir kişiye (örneğin, Asyalı), etnik kökenleri nedeniyle matematikte iyi olmaları gerektiği söylenmesi
• Bir belgede veya başka bir iletişimde kullanılan zamirler kadınları veya diğer birey gruplarını (örn. LGBTQ) hariç tutar sözü
Mikroagresyonların Etkileri
Mikroagresyonların hedeflenen insanlar üzerindeki etkileri nelerdir? Bu küçük hakaretlerin büyük bir etkisi olmayacak gibi görünse de, araştırmalar, mikroagresyonların zaman içindeki kümülatif etkisinin hedeflenen kişinin zihinsel sağlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Ek olarak, mikroagresyonların sayısı ile akıl sağlığı sorunları veya depresyon seviyesi arasında bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir.
Stres ve ruh sağlığı üzerindeki etkileri deneyimlemenin birincil yolu, hayal kırıklığı ve nasıl tepki verileceğini bilmemektir. Tüm bu konular mikroagresyonları birleştirir ve daha düşük zihinsel sağlığa yol açan bir kendinden şüphe bulanıklığı yaratır. Bu şekilde, sadece duyguların incinmesi ile ilgili değildir. Öfke, kaygı uyandıran ve yıkıcı uzun vadeli etkileri olan kronik stresi de tetiklemektedir. Sonunda biriktiğinde kişinin zihinsel sağlığında olumsuz etkiler yaratan tekrar tekrar işitilen incitici sözler olabilir.
Mikroagresyonlarla Başa Çıkma
Bir mikro hakaret veya mikro saldırı hedefi oldunduğunda, nasıl tepki verileceği konusunda kafa karışabilir. Kişi zihinsel sağlığını korumak için bir tür önlem alması önemlidir. Daha önce belirtildiği gibi, hayal kırıklığına uğramış ve yanıt verememek, kronik strese yol açacak ve zihinsel sağlığı tüketecektir. Mikroagresyonları ışığa çıkarmak da önemlidir, aksi takdirde transgresifler kişiye kendini nasıl hissettirdiğini bilmeyebilir. Rahatsız veya öfkeli olmak doğal gelse de, daha iyi bir yaklaşım, durumun kişiye kendininasıl hissettirdiğini sakin bir şekilde belirlemesinden geçer. Böylece diğer kişinin farkında olmaktır.
Açık mikroagresyonların üstesinden gelmek zor olsa da (örneğin kasıtlı olarak sizi kötü hissettirmeye çalışan kişi), kasıtsız olanların giderilmesi daha kolay olabilir. Birisi sözlerinin veya davranışlarının kişiyi nasıl etkilediğinin farkında değilse, sakin bir şekilde onlara bildirmek, eylemlerini diğer insanları nasıl etkilediği konusunda eğitmek için ilk adımdır. Dünyada kademeli değişimi böyle olmaktadır.
Mikroagresyonları Önleme
Bireyler, toplum ve küresel toplumun üyeleri olarak mikro saldırganlıkları nasıl önleyebilir? Mikroagresyonların kişiyi hedef alaraknasıl incittiğini sakin bir şekilde belirtmenin yanı sıra, kişinin kendisi mikroagresyonlara girmekten nasıl kaçınacağını bilmesi gerekir. Gerçek şu ki, çoğu kişi kendinin iyi insan olduğuna inanmak ister ve bu yüzden söyledikleri veya yaptığı şeylerin saldırgan olduğu veya başkalarına adil davranmadığı kavramını benlik algısı için bir tehdit olarak görür ve dışlar.
Bu şekilde, mikroagresyonları durdurmanın tek yolu herkesin kendi doğal önyargılarıyla yüzleşmesidir. Ve bunu yapmak için kişinin kendisini daha çeşitli durumlara, insanlara ve belki de onu rahatsız eden faktörlere maruz bırakması gerekecektir. Bu, farklı yerlerden ve sizinkinden farklı fikirlere sahip insanlarla arkadaş olmaya açık olmak anlamına gelir. Hayır, ahlakınızı ve değerlerinizi değiştirmeniz gerekmez, ancak onları belirli bir grubun parçası olarak algılayan (ve bununla birlikte önyargılara sahip olan) bireyler olarak diğer insanlar hakkında öğrenmeye açık olması gerekir.
Ayrıca, birisi konuşur, söylediği veya yaptığı şeyin onlara zarar verdiğini söylerse, dinlemek önemlidir. Her şeyden önce, konuşmadan önce düşünülmeli ve çevresindekileri nasıl etkileyeceğini düşünülmelidir.
Mikroagresyonlar başkalarının işten çıkarılmasına, yabancılaşmasına, hakaret edilmesine veya geçersiz kalmasına neden olur. İktidar ve ayrıcalık arasındaki farkları daha belirgin hale getirir ve klişeleri ve ırkçılığı sürdürürler. Bu nedenle, kişi kendi önyargılarını değerlendirmeli, söylediklerini izlemeli ve kelimelerinin karşısındakileri yaralanabileceği durumlarda kendisini sansürlemelidir.
Mikroagresyonların Altta Yatan Nedenleri
Mikroagresyonların altında yatan nedenler nelerdir? Bu sorunun basit bir cevap yoktur, çünkü söz konusu önyargı türlerinin birçoğu, daha eşit bir topluma doğru ilerlemiş olsa bile, günümüze kadar devam eden yüzyıllarca süren sistemik ırkçılık ve stereotiplerin bir sonucudur. Diğer altta nedenler şu şekildedir:
• Popüler edebiyat, film ve televizyondaki azınlıkların stereotipik tasvirleri
• Tarihin belirli bölümleri üzerinde yapılan beyazlatma veya parlatma
• Daha hoşgörüsüz bir zamandan görüşlerini taşıyabilen eski bir neslin insanları tarafından sosyalleşmek
• Kişinin kendi sorunlarıyla yüzleşmektense başkalarını günah keçisi yapma kolaylığı
Mikroagresyonların Nasıl Üstesinden Gelinir?
Bazıları, bu sorunun çözümünün artan politik doğrulukla değil, sorunun köküne inmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Örneğin, insanlar arasında daha fazla engel oluşturacak şekilde davranmaması gerekir. Çünkü doğal önyargılarını anlamayanların sözlerini veya davranışlarını değiştirmesi muhtemel değildir. Bu nedenle ve mikro saldırganların hedeflerinin kurban olma (ve güçsüz) olma duygusu geliştirmekten kaçınmak için önyargıları ve önyargı türlerine yol açan daha büyük temel yapısal sorunları azaltmak için stratejiler geliştirmek iyi bir çözüm olabilir. Açıkçası, bu karmaşık bir teşebbüstür ve onlarca yıldır devam eden ve yapılacak çok daha fazla iş olan bir teşebbüstür.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/microagressions
https://www.verywellmind.com/what-are-microaggressions-4843519
https://hbr.org/2020/07/when-and-how-to-respond-to-microaggressions
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu