Öpüşme böcekleri çoğunlukla kan emici omurgalı hayvanlar ile aynı yerlerde yaşar. Bu böcekler, vampir böcek veya suikastçı böcekleri olarak da bilinirler. Çoğu çeşidi yabani yuvada yaşayan omurgalılarla ilişkilendirilirler ve sylvatic triatomin olarak adlandırılırlar. Bu hayvanlar, armadillolar ya da kemirgenler ile zemin oyuklarında, kuşların ve yarasaların yaşadığı ağaçlı konutlarda bulunur. Evcil hayvanların barınaklarında, konutlarda veya evlerin çevresinde yaşayan az sayıda türü vardır ve bunlara evcil öpüşme böcekleri denir. Bu böcekler için kullanılan Triatomine takma adı sevimli olsa bile bazı türleri potansiyel ölümcül olabilen böceklerdir. Uzmanlar, bu böceklerin sayısız ülkelere yayıldığını, ancak hastalığın yayılma riskinin hala düşük olduğunu bildirmişlerdir.
Verilere göre Triatominler, çeşitli şekil ve boyutlarda 28 ABD eyaletinde, özellikle Teksas, New Mexico ve Arizona’da bulunmaktadırlar. Ayrıca, böceklerin bu kadar yaygın olmadığı eyaletlerde ortaya çıkan son raporlar da yayınlanmıştır. Ve başka ülkelerde de yaşadıkları bildirilmektedir. Bu böceklerin öpücükleri aslında ısırıktır. Böcekler, insanları yüzlerinde ve ağızlarının etrafında ısırma eğiliminde olan bir çeşit kan emicilerdir. Ayrıca bu böcekler ısırdıkları kişilerin yüz çevresinde pisliğini bırakırlar ve maalesef kişilerin bu pisliği yutma olasılığı çok yüksektir. Bu iğrenç bir durumdur ve potansiyel olarak tehlike arz eder. Bazı triatominler dışkılarında Chagas hastalığına neden olan Trypanosoma cruzi adlı bir parazit taşırlar. Bu hastalık tedavi edilmezse ciddi uzun vadeli sağlık sonuçları doğurabilirler. Uzmanların bildirdiğine göre, Chagas enfeksiyonu riskinin düşük bir risktir ve her öpüşme böceği bu paraziti taşımaz. Ve bir kişi virüslü bir böcek tarafından ısırılsa bile, virüs bulaşma oranı düşük olabilir. Çünkü bunun sebebi ısırığın kendisi hastalığı iletmemesidir. Genellikle parazitler sadece triatomin dışkısı ile değil taze ısırık lokasyonlarıyla da, ciltteki diğer kırılmalara, gözler veya ağızdakiler gibi mukoza zarlarına sürüldüğü zaman da vücuda girebilmekrtedirler. Ayrıca Chagas hastalığı, kan nakli, organ nakli, enfekte olmuş hamile kadınlardan bebeklerine ve triatomin dışkısı ile kontamine pişirilmiş veya pişmemiş yiyecek tüketmek de dâhil olmak üzere başka yollarla da bulaşabilir, ancak bu vakalar nadir görülmektedir.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden (CDC) çıkan son bir rapora göre, öpüşme böceklerine dikkat edilmesi gerektiğini beyan etmiştir. Epidemiyologlar, Chagas hastalığına mağdur olan gençler için negatif olarak test edilmesine rağmen, Delaware eyaletinde ilk kez belgelenen bir öpücük böcek ısırması vakasını bildirilmiştir.Böceğin Illinois ve Pennsylvania’da ve diğer yerlerde de bulunduğuna dair yakın tarihli raporlar vardır. Bu raporlar öpüşme böceklerinin hastalık ya da daha yaygın hale geldiği anlamına gelmemektedir.
CDC’ ye göre, öpücük böceği ilk 1855 yılında Georgia eyaletinde ortaya çıkmıştır ve o zamandan beri güney Amerika Birleşik Devletleri genelinde birçok eyalette olduğu bildirilmiştir. Bu böceklerin sayıca arttığını veya yayıldığını gösteren hiçbir kanıt yoktur. Aksine, böcekler ve Chagas hastalığı hakkında farkındalık artışı, muhtemelen triatominler olarak bilinen veya düşünülen hataların artmasına neden olmuştur. Yardımcı doçent olan ve Texas Chagas Görev Gücü başkanı Paula Stigler-Granados , Chagas hastalığının yeni ortaya çıkan bir hastalık olmadığını, sadece ihmal edilmiş bir hastalık olduğunu bildirmiştir. Bu hastalık için en büyük mücadele, sağlık hizmet sağlayıcılarının hastalığı teşhis ve tedavi etmelerini sağlamaktır.
Evcil Hayvanlar İçin Sorun Oluşturabilir
Teksas’ta, Lackland Hava Kuvvetleri Üssü’ndeki yetkililer, burada ki köpeklerin Chagas hastalığından enfekte olduklarını ve öldüklerini bildirmişlerdir. Bu üzücü olay, hastalığın insan nüfusu içinde de sessizce yayılabileceğine dair kaygı uyandırmıştır. Araştırmacılar daha sonra Teksas’ta toplanan triatomin böceklerinin yüzde 60 ila 70’inin Chagas hastalığına neden olan parazit olan Trypanosoma cruzi ile enfekte olduğunu keşfetmişlerdir. Veteriner hekimleri Chagas hastalığının tıp doktorlarından daha iyi tanımaktadırlar, çünkü köpeklerin bu böcekleri yeme olasılığı insanların bu böcekler tarafından ısırılma riskine göre daha yüksektir Çünkü sağlıksız bir ortamda yaşadıklarından ve böcek yemeye çalıştıklarından dolayı daha fazla risk altındadırlar. Buna karşılık insanlar, bir tehlike olarak karşı karşıya kalmayabilirler ve risk düşüktür, çünkü çoğu yerde, oldukça iyi ve sağlıklı konut koşulları bulunmaktadır.
Hem triatominler hem de Chagas hastalığı, Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika’da Amerika Birleşik Devletleri’nden daha yaygındır. Tahminen bu ülkelerde yaşayan 8 milyon kişide Chagas hastalığı vardır. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan ve hastalığı taşıyan yaklaşık 300.000 insan olduğu tahmin edilmektedir, ancak Amerika’da yalnızca bir avuç Chagas yayılımı vakası rapor edilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nden birçok kişi başka ülkelerde de enfekte olmuştur. Genelde bu hastalık görmezden gelinmekte ve her zaman güney de rastlanan bir hastalık olarak görülmektedir. Ancak, Chagas hastalığına yakalanan daha fazla insan Amerika Birleşik Devletleri’ne taşındığında, hastalığın yayılabileceğini söylemişlerdir.
Akut ve Kronik Semptomlar
Enfeksiyondan hemen sonra Chagas hastalığı ateş, halsizlik, vücut ağrıları, baş ağrısı, döküntü, iştahsızlık, ishal, kusma ve triatomin dışkısı göze kazara sürüldüğünde Romaña’nın işareti olarak adlandırılan göz kapağının şişmesine neden olabilir. Uzun vadede, Chagas hastalığı kalp büyümesi, kalp yetmezliği, kalp atış hızı veya ritim ve kalp durması gibi kalp sorunlarına neden olabilir. Büyümüş bir özofagus veya kolon gibi gastrointestinal komplikasyonlar da olabilir ve Chagas enfeksiyonları sıklıkla çocukluk döneminde ortaya çıkmaktadır. Hastalık sıklıkla akut semptomlara neden olmadığından Chagas hastası çoğu kişi enfeksiyon aldığının farkında olmaz. Tespit edilirse, hastalık benznidazol adı verilen bir anti-parazitik ilaç kullanılarak tedavi edilebilir.
Önlemler
Öpüşme böcekleri iç mekânlarda veya dış mekanlarda yaşayabilir. Genellikle standart altı konutlarda, yatak odalarında, evcil hayvan uyku alanlarının yakınında ve kemirgen yuvalarında veya yuvalarda çatlak ve deliklerde yaşarlar. Ancak birkaç temel önleyici adım, bir triatomin tarafından öpülme ihtimalini azaltabilir. Ev sahipleri, böceklerin eve girmesini önlemek için duvarlar, pencereler, kapılar ve bacalardaki çatlaklar veya boşluklar kapatılmalıdır. Evcil hayvanların dışarıda uyumasına izin verilmemelidir ve yatma alanları temiz tutulmalıdır. Böcekleri çeken dış mekân ışıklarını evden uzak tutulmalıdır. Ve evin yakınında böcekleri öpmek için potansiyel olarak yuva oluşturabilecek kalıntılar temizlenmelidir.
Triatominler, insanlar, köpekler, fareler ve yılanlar gibi ısırabilecekleri her canlıdan kanlı bir ısırık alırlar, yani öpücük böceklerini evlerden uzak tutmak için nasıl göründüklerini bilmek ve bu böceklere maruz kalındığında test yaptırmak önemlidir. Araştırmalara göre, Chagas hastalığı, özellikle grip ve kızamık gibi hastalıklarla karşılaştırıldığında endişe edilmemesi gerekene bir hastalıktı. Çünkü göz kulak enfekte olması olası bir durumdur ancak kan paraziti şüphesi olan hastalardan kan alındığında bu patojen taranmış ve asla rastlamadıklarını bildirmişlerdir.
Bununla birlikte, Chagas hastalığının ne kadar yaygın olduğunu belirlemek için daha fazla araştırmanın gerekli olduğu konusunda uyarılarda bulunmuşlardır. Bu hastalık yaygın bir hastalık olmayabilir, ancak bunun ne kadar nadir olduğu da kesin olarak bilinmemektedir.
Kaynakça:
who.int
kissingbug.tamu.edu
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu