Ordinaryus Profesör “Aydın Sayılı” Kimdir?

Aydın Sayılı; dünyada bilim tarihi alanında doktorasını tamamlamayı başaran ilk kişidir. 2 Mayıs 1913 tarihinde İstanbulda dünyaya gelmiştir. Ailesinin üçüncü çocuğudur. Babasının görevi nedeniyle bazı şehirlerde ve İranda bulunmak ve farklı şehirlerde okumak zorunda kalmıştır.

İlköğrenimini İstanbulda ortaöğrenimini de Ankarada tamamlamıştır. Liseyi bitirdikten sonra dönemin Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey, Aydın Sayılının başarılarından dolayı onunla özel olarak ilgilenmiş ve onun bilim tarihi ile ilgilenmesi için yardımcı olmuştur. Aynı yıl içerisinde Milli Eğitim Bakanlığının açmış olduğu yurtdışına öğrenci gönderme sınavında dereceye girmiş ve Harvard Üniversitesinde Bilim Tarihi okumaya hak kazandı ve Amerika Birleşik Devletlerine gitmiştir. Başarılarını burada da sürdürmüş ve 1942 yılında Harvard Üniversitesinden doktora derecesi almıştır. Almış olduğu bu doktora Dünyada Bilim Tarihi konusunda alınan ilk doktora derecesidir. 1943 yılında doktorasını aldıktan sonra Türkiyeye dönüş yapmıştır. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde, Felsefe Bölümünde göreve başlamıştır. 1946 yılında Felsefe Bölümünde, Bilim Tarihi Doçenti olarak atandı. 1952 yılında aynı bölümde Bilim Tarihi Profesörü olma başarısı göstermiştir. 1958 yılında Ordinaryüs Profesör unvanını almıştır. 1974 yılında Felsefe Bölümü Başkanlığına seçilmiştir ve emekli oluncaya kadar bu görevini de başarılı bir şekilde sürdürmüştür.

Aydın Sayılının yapmış olduğu çalışmalardan en önemlisi ve en çok dikkat çekeni, İslam Dünyası Medeniyetlerinin bilime ve dünya devletlerinin gelişimine yapmış olduğu katkıları ortaya koyduğu çalışmalardır. Aydın Sayılının, Dünyada ses getiren en önemli görüşlerinden biride, İslam Dünyasının namaz saatlerini düzgün ve hatasız belirleyebilmek için astronomiye ihtiyaç duymalarını göz önünde bulundurarak, ilk gözlem evlerinin Müslümanlar tarafından ortaya çıkarıldığı yönündeki görüşüdür. Aydın Sayılı bu görüşünü ispatlayabilmek için İslam Devletlerindeki var olan ve günümüze kadar gelememiş olan pek çok gözlem evi ile ilgili çalışmalar yapmıştır.

Aydın Sayılı, çalışmalarından dolayı ödüllerde almıştır. Bunlardan en önemlileri, 1973 yılında Polonya Hükümetinin verdiği, Copernicus Madalyası, 1977 yılında TÜBİTAK Hizmet Ödülü, 1981 yılında İstanbul Üniversitesi Üstün Hizmet Ödülü, 1980 yılında UNESCO tarafından uluslar arası yazar editör komitesine seçilmiştir, 1990 yılında gene UNESCO tarafından verdiği hizmetlerden ötürü Yaşam Boyu Hizmet Ödülünü almıştır. 15 Ekim 1993 tarihinde Ankarada hayatını kaybetmiştir. Elde ettiği dünya çapındaki başarılardan dolayı 2009 yılında 5 Türk Lirasının arka yüzüne onun resimleri konulmuştur.

Yazar:Hikmet Akyol