Pellagra, niasin eksikliğinden meydana gelmektedir. Bu, vücudunuzun yeterince niasin almadığı ya da sahip olduğu niasini kullanamadığı anlamına gelir. Niasin sağlığınız için gerekli olan bir B vitamini daha doğrusu B3 vitaminine verilen isimdir. Pellagra, beslenirken yeterli miktarda triptofanın alınmaması durumunda da gelişebilir. Çoğu durumda, pellagra basit bir diyet takviyesi ile kolayca tersine çevrilir. Ancak tedavi edilmediği takdirde, eksiklik ölümcül olabilir.
Pellagra Nedir?
Pellagra, vücudun yeterince niasin (B3 vitamini) veya triptofan içermediği zaman gelişen bir durumdur. Triptofan vücutdun normal işlevini yerine getirmesine yardımcı olur ve niasin kullanır.
Birincil Pellagra: Beslenme esnasında yeterince niasin ya da triptofan maddelerinden alınmazsa ortaya çıkan durumdur.
İkincil Pellagra: Bazen vücutta yeteri miktarda niasin bulunmasına rağmen yine de bu hastalık görülebilir. Bunun asıl nedeni vücuttaki niasinin kullanılmamasıdır.
Niasin eksikliği birçok başka bozuklukla kolayca karışabilen ince belirtilerle başlasa da, ilerleyen dönemlerde kolayca fark edilebilir ve hatta ölümcül semptomlara dönüşebilir. En çok görülen pellagra belirtisi karakteristik dermatittir.
Çoğu zaman pellagra hastalığı yeterli kalori ve proteinle zenginleştirilmiş bir diyet veya niasin takviyeleri ile çözülebilse de bazen insan metabolizması niasını kullanamamaktadır. Bu durumda tedaviler niasinin neden işlenmediğini ve altta yatan gerçek nedeni bulmak ve bunu çözmek adına farklı olabilir.
Pellagra Belirtileri
Pellagra semptomları klasik olarak “İDD” kısaltmasıyla bilinir. Bunlar: İshal, Dermatit ve Demans’tır.
Daha genel olarak, pellagra belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:
Gastrointestinal sorunlar
-İshal
-İştahsızlık
-Göbek ağrısı
-Mide bulantısı ya da kusma
-Yeme ya da içme faaliyetlerinde zorlanmayetersiz beslenme
-Hazımsızlık
Cilt problemleri
-Kızarık veya kahverengi-kırmızı cilt
-Güneş yanığı, ısı veya sürtünmeden dolayı derideki pullanma
– Vücudun her tarafında simetrik döküntü veya izler
-Kaşıntı veya yanma
-Zamanla; kalınlaşmış, çatlamış ya da ara sıra kanayan cilt
-Vücudun neredeyse tamamında görülebilen döküntüler (Genelde el, kol, alt bacak, yüz ve boyun bölgelerinde)
-Boğaz veya iltihaplı mukoza
-Vücuttaki yaralarda meydana gelen anormal derecede şiddetli ağrılar
-Ağız bölgesinin şişmesi
-Dilin parlak kırmızı görünmesi
Nörolojik değişiklikler
-Karışıklık veya oryantasyon bozukluğu
-İlgisizlik
-Depresyon (genellikle hafif) veya anksiyete
-Sinirlilik
-Baş ağrısı
-Hafıza kaybı (Anlık, geçici ya da kalıcı)
-Huzursuzluk
-Nedensiz titremeler
-Delüzyonlar (sanrı) veya psikoz
-Sersemlik, bayılmalar ya da koma
Pellagra hastalığını kendiniz teşhis etmeye kalkmayın. Daha önce de belirttiğimiz gibi çoğu durumda pellagra hastalığının başlangıç belirtileri diğer bir çok hastalıkla karıştırılabilir: Niasin eksikliğinin gastrointestinal semptomları Crohn hastalığı ve ülseratif kolitinkilerle kolaylıkla karışabilir veya birlikte olabilir. Ayrıca, pellagra döküntüsü diğer türlerle ve egzama gibi cilt problemlerinin nedenleriyle kolaylıkla karışabilir.
Pellagra Hastalığını Nedenleri ve Risk Faktörleri
Pellagra hastalığının nedenleri sahip olunan Pellagra türüne (Birincil ve İkincil Pellagra) bağlı olarak değişebilir.
Birincil Pellagra; ana nedeni niasin veya triptofan eksikliğinden oluşur. Risk faktörleri şunları içerir:
Niasin ve / veya Triptofan açısından yetersiz beslenme,
Anoreksiya ya da genel anlamda yetersiz beslenme
Limonlu su içermeyen mısır ve mısır ürünlerini aşırı tüketme
İkincil Pellagra’nın ana nedeni ise vücutta yeterli miktarda niasin bulunmasına rağmen bunların emilememesi ya da kullanılmasını engelleyen faktörlerin olmasıdır. Bunun nedenleri ise şunlardır:
Alkolizm
Siroz
Kronik İshal
Crohn hastalığı, ülseratif kolit ve GI tüberkülozu gibi gastrointestinal hastalıklar
Hartnup sendromu gibi triptofan’ı işlevsiz kılan problemler
Karsinoid tümörler
Azatioprin ve izoniazid dahil olmak üzere bazı ilaçlar
İkincil Pellagra için risk faktörleri şunlardır:
Uzun süreli alkolizm
Uyuşturucu bağımlılığı
Diğer hastalıkların neden olduğu malabsorpsiyon sorunları
Kötü beslenme
Pellagra Hastalığının Konvansiyonel Tedavisi
Pellagra tedavisi tipik olarak eksikliğin düzeltilmesini içerir. Çoğu zaman, tedaviler şunları içerir:
Niasin veya nikotinamid oral takviye olarak veya damar yoluyla almak
Diğer eksiklikleri düzeltmek için yüksek proteinli diyet ve ek reçeteler
Yüksek miktarda niasin içeren B vitaminleri
Kronik alkolizmli insanlar için tiamin ve piridoksin artı niasin
Şiddetli durumlarda yatak istirahatı
İlgili semptomlar için veya ikincil pellagraya neden olan durumlar için tedaviler, belirtilerinize ve altta yatan koşullara bağlı olacaktır ve şunları içerebilir:
Cilt losyonları, kremler veya yağlar
Antimikrobiyal merhemler (cilt enfeksiyonlarına karşı savaşmak için)
Güneş koruyucu kremler veya ürünler
Boğaz merhemleri
HIV gibi sağlık sorunları için bazı ilaçların değişimi
Uyuşturucu veya alkol bağımlılığını ortadan kaldırmak için rehabilitasyon
Diğer komplikasyonlar için bir psikolog veya nöroloğa danışma
Mukoza zarında tahriş nedeniyle yemek yeme zorlukları olan insanlar için sıvı veya yarı katı beslenme önerileri
Pellagra Hastalığı İçin Doğal Tedavi Yöntemleri
Birincil pellagra vakaları genellikle basit ve doğal terapilerle tedavi edilebilir. İkincil pellagra vakaları, diğer sağlık durumlarının dahil olması nedeniyle bir sağlık hizmetleri uzmanı tarafından dikkatle izlenmelidir. Her iki durumda da, ilk önce resmi bir tanı ve tıbbi uzmanla görüşmeden evde pellagra’yı tedavi etmeye çalışmayın.
1. Niasin Takviyesi Almak
Birincil pellagra hastalığından muzdaripseniz genelde bir niasin(B3 Vitamini) takviyesi almak sizi iyileştirecektir. İkincil pellagra için de aynı şey geçerli olabilir fakat aynı zamanda eksikliğinize neden olan durum için ayrıca bir konvansiyonel tedavi almanız gerekebilir.
Çoğu yetişkin günde sadece 14 ila 16 miligram niasine ihtiyaç duyar. Hamile veya emziren kadınların günde 17 ila 18 miligrama ihtiyacı olabilir. Tedavi için takviyeler genellikle günde yaklaşık 20 ila 30 miligram arasındadır.
Niasin takviyesi aldıktan hemen sonra yüzünüzde veya vücudunuzda cilt kızarması veya döküntü görülebilir. Buna “Niasin Etkisi” denir ve genellikle zararsız ve geçicidir. Birçok durumda, niasin’i düzenli olarak aldıktan sonra bu belirtileri görmeyi bırakacaksınız.
Niasin takviyeleri alırken kesinlikle doktorunuzun verdiği dozajı aşmamaya çalışın. Çünkü bazı ciddi yan etkilere maruz kalabilirsiniz. Bu yan etkiler arasında şunlar vardır:
-Karaciğer Hastalıkları
-Şiddetli tansiyon
-Peptik ülser hastalığı
-Çeşitli alerjiler
-Tiroid bozukluğu
-Safra kesesi rahatsızlıkları
-Diyabet
-Artrit Gut
Ayrıca doktorunuza, ilgili bir besin maddesi olan triptofan ve niacinamide kullanıp kullanamayacağını da sorabilirsiniz.
2. Niasin ve / veya Triptofan Açısından Zengin Besinler Tüketmek
Pellagra hastalığını önlemenin en iyi yolu aslında başlamadan düzenli br diyet ile beslenmektir. Her zaman için hastalıklardan korunmak hastalandıktan sonra tedavi olmaktan daha iyidir. Bu nedenle Pellagra hastalığını önlemek adına diyetinizi protein ve özellikle de B3 vitamini yani niasin açısından zengin ürünlerle desteklemelisiniz. Bol miktarda niasin içeren ürünler arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:
Süt
Yumurta
Mantar
Karaciğer
Bezelye
Ayçiçeği çekirdeği
Avokado
Pirinç
Zenginleştirilmiş tahıllar
Balık
Kümes hayvanları
Yağsız et
Yeşil yapraklı sebzeler
Triptofanda açısından zengin yiyecekler şunlardır:
Kabak çekirdeği, Chia tohumu, susam gibi tohum ve çekirdekler
Parmesan, kaşar, mozarella ve romano gibi peynir türleri
Yağsız sığır, keçi, dana ve tavşan eti
Tavuk, hindi gibi kümes hayvanları
Somon, alabalık, ton balığı veya diğer balık türleri
Kabuklu deniz ürünleri
Fasulye ve mercimek
Yumurta
3. İshali Engelleme Yöntemleri
İshal aslında bir çok rahatsızlığın bir belirtisi olarak görülebilse de pellagra hastalığı için neredeyse belirleyici semptomlardan biridir. Niasin eksikliği olan tüm insanların yaklaşık yarısı bu hoş olmayan belirtiyi geliştirir. İshali durdurmak için deneyebileceğiniz doğal yollar şunlardır:
Vücudunuzun hidrat (su) seviyesini korumak. Kaybettiğiniz sıvıyı ve elektrolitleri dengelemek için su, çay ve hindistan cevizi suyu kullanın.
Bir veya iki günlüğüne BRAT adı verilen ve muz, pilav, elma püresi ve tost’tan oluşan diyeti deneyin.
İshal belirtilerini ilk gösterdiğiniz andan itibaren bir kaç gün için hafif ve kolay sindirilebilen gıdaları tüketin.
Diyetinize azar azar, tahıl, meyve ve sebzelerden lif açısından zengin besinleri tüketin. Bunlar dışkınızın büyümesine ve ishalden arınmanıza yardımcı olur.
Bazı insanlar için ishali kötüleştiren gıdalar vardır. Eğer sizde de oluyorsa aşağıdaki gıdalardan uzak durun:
İşlenmiş katı ve sıvı yağlar
İşlenmiş şeker ve tatlandırıcılar
Kafein
Gazlı ve / veya şekerli içecekler
Alkol
4. Cildinizi Koruyun
Niasin veya nikotinamid takviyeleri aldıktan sonra, birkaç gün içinde kendinizi daha iyi hissetmeye başlamalısınız. Bununla birlikte, cildinizin tamamen iyileşmesi birkaç ay alabilir ve bazı kişilerin cildinde kalıcı pigment (renk) kaybı oluşabilir. Cildiniz etkilenir ve iyileşirken, bu ipuçlarından bazılarını deneyebilirsiniz:
Dışarı çıkarken güneş koruyucu kremler kullanın. Eğer döküntüleriniz ya da ağrılarınız varsa sprey şeklinde olanları da kullanabilirsiniz.
Cildinizi güneşten koruyan şapka ve giysileri kullanın.
Mümkün olduğunca güneşe maruz kalmaktan kaçının. Özellikle pellagra belirtileri artmışken.
Etkilenen cildinize günde en az 1 kez nemlendirici uygulayın.
Sert kimyasallar veya tahriş edici katkı maddeleri içeren nemlendiriciler, sabunlar, güneş koruyucuları ve diğer cilt bakım ürünlerini kullanmayın.
Sıcak duş almaktan, duşta çok fazla kalmaktan, klorlu suda (genelde havuzlarda klorlu su olur) yüzmekten, tahriş edici kimyasalları (parfüm, deodorant) kullanmaktan kaçınmalısınız.
Cildinize karşı duyarlı olun. Eğer cilt enfeksiyonu olduğunu düşünüyorsanız, sağlık uzmanınıza başvurun.
Diğer Öneriler
İstirahat Edin: Tedavi olmaya başladığınızda, niasin eksikliğinin neden olabileceği yorgunluğu hala hissedebilirsiniz. Toparlanmaya başlamak için vücudunuza zaman ayırın. Bu aynı zamanda, beyninize, anksiyete ve karışıklık gibi, belirtilere sahip olduğunuzda meydana gelebilecek nörolojik semptomlardan bazılarını da dinlendirebilir.
Yoga ve Meditasyon: Aktivite için fiziksel olarak yeterince iyi hissettiğinizde, yoga yapmayı deneyin. Depresyon ve anksiyeteyi azaltabilecek hafif bir egzersiz düşünebilirsiniz. Meditasyon, ağrı, depresyon, anksiyete ve stres rahatlatmak yardımcı olabilir.
Yemek Günlüğü Tutun: Eğer ishal, hazımsızlık, mide bulantısı veya püreğinizle ilgili diğer gastrointestinal sorunlarınız varsa, bir gıda dergisi size yardımcı olabilir. Bu, ne yediğinizi ve gün boyunca nasıl hissettiğinizi izlemenize olanak tanır. Zamanla hangi besinleri tüketmeniz gerektiği hangilerinden uzak durmanız gerektiğini tespit edebilirsiniz.
Kaynakça:
https://www.dermnetnz.org/topics/pellagra/
https://www.webmd.com/diet/niacin-deficiency-symptoms-and-treatments#1
https://www.healthline.com/nutrition/niacin-benefits#section2
https://medlineplus.gov/ency/article/002409.htm
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23922209
Yazar: Yunus Yeşilmen