Atasözleri, insanın kendini iyilikseverlik, doğruluk, nezaket, bilgelik, sadakat, hoşgörü, sadakat, alçakgönüllülük, saygı, evlada şefkat ve inanç gibi 20’den fazla erdemle donatması gerektiğini belirtir. Yapılan bir çalışma bazı temel erdemleri detaylandırılmak için erdemler hayırseverlik, nezaket ve doğruluk olarak sınıflandırmıştır. Kişilik özellikleri üzerine yapılan araştırmalarda, insan kişiliğini değerlendirmek için beş boyutlu nevrotiklik, dışa dönüklük, deneyime açıklık, uyumluluk ve vicdanlılık dahil olmak üzere Büyük Beş veya beş faktörlü model kullanılmıştır . Ayrıca Gray, davranışsal aktivasyon sisteminin (BAS) ve davranışsal inhibisyon sisteminin (BIS), kişiliğin davranışı etkileme şekli olduğu varsayılan, nesneler veya ortamlarla etkileşime bağlı olan bir çift sinirsel devreler kümesi olduğunu öne sürmüştür.
Forsman, bir bireyin dışadönüklük eğiliminin güçlü bir BAS’a ancak zayıf bir BIS’den kaynaklandığını, buna karşın içe dönüklük eğiliminin zayıf bir BAS’tan ancak güçlü bir BIS’den kaynaklandığını öne sürmüştür. Buna paralel olarak Sharpe, Martin ve Roth, nevrotiklik ve dışa dönüklük arasındaki bağlantılı yapıyı, kötümserden iyimsere değişen iki kutuplu bir bireysel farklılık değişkeni olarak görmüşlerdir. Ana sosyal ağ, internet olduğu ve kullanımı kişilikle ilgili olduğu için, nevrotiklik ve dışa dönüklük kişilik teorisi, özellikle kişilik ve internet kullanımı arasındaki bağlantıyı incelemek için Hamburger ve Ben-Artzi tarafından kullanılmıştır.
Endişe ve kaygı, bir kişinin sınırlı sosyal fırsatları yakalama ve sıkıntıdan kaçınma davranışlarını motive ettiğinde, nevrotikliğin genellikle koruyucu bir işlevi olduğu varsayılır. Bunun aksine, yüksek dönüklük bir kişinin, sosyal konuşkan, iddialı, enerjik ve giden olan ölçüde belirtir. Ek olarak, Casciaro, Carley ve Krackhardt tarafından yapılan araştırma, bireylerin sosyal ağlarına ilişkin algılarının, kişilik özelliklerinden nasıl etkilendiğini göstermişlerdir. Örneğin, yüksek düzeyde nevrotikliğe sahip olan bireylerin sosyal ağlara girme olasılıkları daha düşüktür. Öte yandan, dışa dönüklüğün insanların arzu edilen sosyal ilişkilere girmelerine neden olması, sosyal ağlara ve sosyal ağlardan mesaj almalarına ve buna katkıda bulunmalarına neden olması beklenebilir. Bununla birlikte, bugüne kadar, kişiliğin İnternet memleri ile nasıl bir ilişkisi olduğuna dair özel bir çalışma yapılmamıştır.
Beklenti Teyit Süreciyle İlgili Çevrimiçi Davranış
Jones ve Thibaut tarafından etkileşim amaçlarının kişinin algısındaki önemi ilk olarak vurgulanmış, ilk olarak Darley ve Fazio tarafından beklenti doğrulama sürecinin çoğu açıklamasına dahil edilmiştir . Beklenti doğrulama süreci, sosyal algılar ve sosyal etkileşim üzerine araştırmaları içeren ve beklenti doğrulama süreçleri olarak kabul edilen bir dizi çalışmada uygulanmıştır. Yani, beklenti aracılık araştırması, algılayanların beklentilerinin (adım 1) hedeflerin etkisi (adım 3) üzerindeki etkilerine aracılık eden açık ve gizli algılayıcı davranışları (2. adım) belgelemiştir. İnternet mem davranışı bağlamında bu üç adım doğrultusunda, ilk adım olarak değer beklentisini, ikinci adım olarak algılayanların davranışlarının tekrarlanmasını ve üçüncü adım olarak mesajların hedeflere yayılması izlenmiştir.
En ilginç teorik boşluk, davranışsal doğrulama sürecinin ikinci ve üçüncü adımları arasında yer alabilir. Algılayanların davranışlarının dolaylı olarak bilgi aktararak beklentiyle tutarlı hedef davranışları ortaya çıkardığı yol değerlendirmesidir. Örneğin, hedefler tarafından sergilenen olumsuz davranışlar, algılayanların olumsuz beklentilerini doğrulayabilir. Bu nedenle, İnternet memleri, algılayanların beklentiyle uyumlu davranışlarının, hedeflerin beklentiyi doğrulayan performansını ortaya çıkardığı bir süreci destekler. Bir algılayıcının olumlu beklentiye dayalı davranışı yani değer beklentisi ve kullanım memnuniyeti, davranışsal doğrulamaya yani kullanım memnuniyeti ve mesajları yaymak için hedefler bulmaya yol açabilir. Beklenti-teyit, sosyal medyadan memnuniyet ve sitenin algılanan kullanışlılığı yoluyla yanıtlayanların niyetlerini dolaylı olarak etkiler, ayrıca etkileşimli katılım kullanım algısını ve kullanım beklenti doğrulamasını da etkiler.
Değer Beklentisiyle İlgili Kişilikler
Genel olarak, nevrotiklik ve dışa dönüklüğün çevrimiçi etkinliklerle en belirgin şekilde ilişkili kişilik özellikleri olduğu kabul edilir. Özellikle nevrotiklik, duygusal dengesizlik ve yüksek stres seviyeleri gibi olumsuz etkilere yol açma eğilimindedir ve ayrıca olumsuz sağlık davranışlarıyla da ilişkilendirilmiştir. Öte yandan, dışadönüklük özelliğine sahip bireyler, çevrimiçi sosyallik ve olumlu duygusallık gösterirler. Daha spesifik olarak, beklentiler gelecekteki deneyimlere atıfta bulunur ve bu nedenle özellikle düşük gelecek beklentilerinin, yüksek düzeyde Nevrotizm olan insanlar arasında ıstırabın azalmasına yol açabileceği iddia edilebilir. Öte yandan dışadönüklük, düşük düzeyde bir değer beklentisiyle deneyime açıklık ile ilgilidir. Dışa dönük kişilikleri yüksek olan kişilerin, sağlıklı gıdaları tüketirken daha az değer beklentisine sahip oldukları gösterilmiştir. Bu nedenle bu iki kişilik tipinin, tüketicilerin gıdaları sağlık için tüketmeye yönelik değer beklentisiyle nasıl ilişkili olduğu hipotez edilmiştir ve bu hipotezler aşağıdaki gibidir:
• H1: Nevrotizm değer beklentisiyle negatif ilişkilidir,
• H2: Dışadönüklük değer beklentisi ile pozitif ilişkilidir,
Tekrarlanan Davranış ile İlgili Değer Beklentisi
Kyle, Absher ve Norman’a göre katılım, bireysel benlik kavramının, ihtiyaçların ve değerlerin bir yansımasıdır. McIntyre ve Pigram, aktif katılımın çekicilik, kendini ifade etme ve kişinin hayatındaki merkezilik açısından ölçülebileceğini öne sürmüşlerdir. Araştırmacılar etkinin güvenilirliği önemliyse, tekrarlamanın kişinin bir eylemi tekrar gerçekleştirme güvenini artırabileceğini bildirirken, tüketicilerin tekrar etme niyetini etkileyen beklenti değerlerini göz önünde bulundurmuştur. Bu nedenle H3: Değer beklentisi, tekrarlayıcı davranışla pozitif ilişkilidir hipotezini önermişlerdir.
Kullanım Memnuniyeti ile İlgili Değer Beklentisi
Vargo ve Lusch’a göre değer, kendine özgü, deneyimsel, bağlamsal ve anlam yüklüdür. Bu anlayışa dayanarak, ticari müşteri organizasyonlarında çalışan yöneticiler, deneyimlerden etkilenen kararları sürekli ve kendine özgü bir şekilde alırlar. Eccles, Adler, Futterman, Goff ve Kaczala, beklenti değeri teorisinin beklenti ve kullanım memnuniyeti olmak üzere iki temel unsurdan oluştuğunu vurgulamışlardır.
Yani, gelecekteki sağlığı iyileştirmeye yönelik beklentiler, mevcut hizmetleri artırabilir vebu anlamda beklenti ve kullanım tatmini değer arttırıcıdır. Bu nedenle H4: Değer beklentisi, kullanım memnuniyeti ile önemli ölçüde ilişkilidir hipotezi önerilmiştir.
Kullanım Memnuniyetiyle İlgili Tekrarlayıcı Davranış
Flint, Blocker ve Boutin, mal satarken müşterilerin ne istediğini tahmin etmenin daha yüksek müşteri memnuniyeti ile sonuçlanacağını bulmuşlardır. Sosyal psikoloji perspektifinden, sosyal hazırlama etkilerini çoğaltma girişimi, yararlılık yargılarını etkileyen tesadüfi değerler olarak yorumlanmıştır. Bununla birlikte, sosyal hazırlama etkilerinin örneğin tekrarlanması, güveni ve davranışsal tatmini artırabilir. Buna göre, kullanım memnuniyeti ile ilgili tekrarlayıcı davranış hakkında H5: Tekrarlayıcı davranış, kullanım memnuniyeti ile pozitif ilişkilidir hipotezi önerilmiştir.
Mesajların Yayılmasıyla İlgili Kullanım Memnuniyeti
Beklenti-teyit teorisi, tüketicilerin daha sonra olumlu beklentileri onaylayacağını ve malları satın almaya devam edeceklerini ya da memnun kalırlarsa başkalarını aynı satın almaya teşvik edeceklerini, çünkü iletişim kuracakları ve davranışlarını gerçekleştirecekleri için beklenti ve memnuniyet arasında pozitif bir ilişki olduğunu varsayarlar. Bu açık aldıkları olası olumsuz yanıtlardan bağımsız olarak varsayarlar. Shifman, sosyal etkileşimle ilgili olarak, bireysel tekrarlayıcı davranışın ve mesajların başkalarına yayılmasının sosyal medya bağlamında analiz edilebileceğini öne sürmüştür. Böylece, H6: Kullanım memnuniyeti mesajların yayılmasıyla pozitif ilişkilidir hipotezini önermiştir.
Mesajların Yayılmasıyla İlgili Tekrarlayıcı Davranış
Mem terimi, belirli bir kültürde etkilerin, tercihlerin ve davranışların bir bireyden veya gruptan diğerine nasıl hızla yayılabileceği kavramına atıfta bulunsa da, insan memtiğinin çoğu savunucusu, ana iletim ortamı memlerin sosyal öğrenmeden ortaya çıktığı konusunda hemfikirdir. Yüksek düzeyde replikasyona sahip tüketiciler, sosyal ağlar aracılığıyla başkalarına tanıtarak etkinliklerini yayma konusunda genellikle yüksek düzeyde isteklidirler. Bu nedenle yapılan çalışmada, fonksiyonel gıda tüketim mesajlarının tekrarlanmasının diğerlerine mesaj transferini öngörebileceği fikrini araştırılmıştır. Böylece, H7: Tekrarlayıcı davranış, bilginin yayılmasıyla pozitif ilişkilidir hipotezini önermişlerdir.
Sosyal Medyada Kişilik Özellikleri ve Sağlık Üzerine Davranış Etkileri
Küreselleşme ve internetin yaygın kullanımıyla birlikte, memlerden nasıl yararlanılacağını anlamak, endüstrilerde önemli bir faktördür. Sosyal medya genellikle yanlış bilgilerin yayılmasını içerir. Sağlık sorunları gibi konularda kamuoyunun bilgilendirilmesine yönelik yüksek belirsizlik ve yüksek talep olduğunda, yanlış bilgiler sosyal medya aracılığıyla daha hızlı yayılmaktadır.
Gıdalar, kişinin sağlığına dikkat etmek için bir alternatiftir ve bu tür fonksiyonel gıdalar hakkındaki çevrimiçi mesajlar, başlıca insan organ sistemlerinin problemlerini ve hastalıklarını tedavi etmek için sosyal ağ üzerinde geniş çapta yayılmaktadır. Sonuç olarak, dışadönüklük sahibi müşterilerin internet memlerine yönelik tutumlarını başarılı bir şekilde değiştirmek için fonksiyonel gıdalarla ilgili çevrimiçi sahte mesajları algılama süreçlerini değiştirmeleri gerekir. Buna ek olarak, yöneticilerin, internet memlerine göre öncü bir avantajla, kullanıcıların değer beklentilerini artırmak için bilimsel kanıtları kullanmalarını sağlayabilir.
De Jong, Ocke, Branderhorst ve Friele, fonksiyonel gıdalar tüketen yüksek yaş gruplarında eğitimli kadınların oranının daha yüksek olduğunu bulmuşlardır. Bireylerin fonksiyonel gıdalarla ilgili potansiyel risk bilinci düşük olabilir ve geleneksel hastalığı tedavi et, vücudu güçlendir fikri, riski nasıl azaltacağını anlamadan fonksiyonel gıda kullanan kişilerin sağlık riskini artırmaktadır.
Kaynakça:
annualreviews.org/doi/annurev-publhealth-040119
semanticscholar.org/ Internet-Memes-as-an-Information-Dissemination-Tool/54d6a9061ad6a5da50cd
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu