Tıp Uzmanı, İnsan Hakları Aktivisti, Bilim İnsanı, Kimyacı, Akademisyen(18991975)
Afrikalı-Amerikalı kimyacı Percy Julian, kortizon, steroidler ve doğum kontrol hapları gibi ilaçların kimyasal sentezinde yaptığı çalışmalarda öncü olmuştur
1899 yılında Alabama’da doğmuştur, kimyacı Percy Julian’ın liseye gitmesine izin verilmemiştir, ancak doktora derecesini almaya devam etmiştir. Akademik ve kurumsal firmalarda yaptığı araştırmalar, glokom ve artrit tedavisi için ilaçların kimyasal sentezine yol açmıştı ve yarış her fırsatta zorluklar ortaya koymuş olmasına rağmen, Amerikan tarihinde en etkili kimyacılardan biri olarak kabul edilmektedir. Percy Lavon Julian, 11 Nisan 1899’da, köle kasabası Montgomery, Alabama’da doğdu. Sekizinci sınıfa kadar okula devam etti ancak siyah öğrencilere açık hiçbir lise öğrenimi yoktu. İndiana’daki Greencastle’deki DePauw Üniversitesine başvurdu, burada akranlarının akademik seviyesine ulaşmak için akşamları lise düzeyinde ders almak zorunda kaldı. Bu zorlu başlangıcına rağmen, Phi Beta Kappa burslarıyla ilk olarak sınıfından mezun olmayı başardı.
Üniversiteden sonra, Julian Fisk Üniversitesi’nde kimya eğitmeni olarak bir pozisyon kabul etti. 1923’te Harvard Üniversitesi’ne yüksek lisansını bitirmek için burs alarak ayrıldı, ancak üniversite doktora yapmaya izin vermiyordu. Yıllarca doktorasını yapmadan önce siyahi öğrencilerin olduğu kolejlerde ders verdi. (1931’de Avusturya’daki Viyana Üniversitesi’nde.)
Elindeki doktora çalışmasıyla, araştırmasına devam etmek için DePauw’a geri döndü. 1935 yılında, glokom için ilaç tedavisi oluşturmak adına calabar fasülyesinden fizostigmin sentezleyerek uluslararası beğeni topladı, ancak başarısına rağmen, üniversitesi, yarışmalara girmesinden dolayı kendisini profesör yapmayı reddetti.
Akademiyi terk etmek isteyen Julian, önde gelen kimya şirketlerinde iş başvurusunda bulundu, ancak yöneticiler kendisini siyahi olduğu için işe almayarak defalarca reddettiler. Sonunda Glidden Company’de laboratuvar direktörü olarak bir pozisyon elde etti. Burada petrol ve gaz yangınlarını söndürmek için soya proteini kullanan ve Dünya Savaşı’nda diğer soya bazlı icatlarda yaygın olarak kullanılan Aero-Foam’ı icat etti. Julian biyomedikal çalışmasına da devam etti. Soya fasulyesi yağından sterolleri nasıl çıkaracağını, hormon ve testosteronu sentezlediğini keşfetti. Ayrıca romatoid artrit tedavisinde kullanılan kortizon sentezi için birçok ödül aldı.
1950’de Julian ve ailesi İllinois, Oak Park’a taşındı. Evlerini satın aldıktan ve eve taşındıktan hemen sonra, ev Şükran Günü’nde beyazlar tarafından ateşe verildi. Haziran 1951’de tekrar saldırıya uğradılar. Julian, 1953’te Glidden’den ayrıldı ve 1954’te kendi laboratuvarını, Julian Laboratories’i kurdu. 1961’de şirketi milyon dolarlık karlar elde etti ve kendisi de sayılı milyonerlerden biri halini geldi. Hayatının geri kalanını sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına harcamıştır.
19 Nisan 1975’te karaciğer kanserinden ölmüştür. Julian, 1973’te Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçilen ilk siyahi kimyacıydı. 1990’da Ulusal Mucitler Şöhret Salonuna seçildi ve 1999’da, fizostigmin sentezi Amerikan Kimya Derneği tarafından “Amerikan kimya tarihinin ilk 25 başarısı”ödüllerine layık görüldü. Julian, karısı Anna Roselle ile Howard Üniversitesi’nde çalışırken tanıştı. Fakat ikisi de meslektaş olmaları ve aynı yerde çalışmaları sebebi ile gizli bir aşk yaşamaya devam ettiler. Daha sonra yasak aşk ortaya çıktı ve Julian kovuldu, ancak 1935’te Anna ile evlendi ve iki çocuğu oldu.
“İnsanların istedikleri yerde yaşama hakları, korkusuzca, bilimimden daha önemlidir.” – Percy Julian
Yazar: Osman Uçar