Piridoksal-5′-fosfat (PLP, P-5-P), B6 vitamininin aktif bir şeklidir. Bu vitamin her yönüyle, vücuttaki amino asitlerin, karbonhidratların ve lipitlerin metabolizmasını sağlamaktadır. Bağışıklık sistemini desteklemek, kan şekeri kontrolü, hemoglobin oluşturma, antioksidan korumanın arttırılması gibi faydaları bulunmaktadır.
Bunlarla birlikte vitamin B12 ve folat, B6 vitamini de üzerindeki etkileriyle homosistein kalbin, beyin ve üreme sağlığında etkilidir.B6 Vitamini biliş ve zihin sağlığı için çok önemli bir besindir. Düşük B6 vitamini durumu, beynin serotonin ve GABA üretimini azaltabilir. Et, balık, kuruyemiş, tahıl ve sebze gibi çeşitli yiyecekler B6 vitamini içerir. Yiyeceklerden yeterince alınabilir ancak takviyelerle ihtiyaç duyulandan çok daha yüksek dozlar almak mümkündür. Vücut, B6 vitaminini (piridoksin) gıdalardan ve takviyelerinden karaciğerdeki aktif piridoksal fosfata dönüştürür. Aktif P-5-P içeren takviyeler dönüşüm gerektirmediklerinden daha verimli oldukları belirtilmiştir, ancak mevcut araştırmalar sınırlıdır.
Piridoksal Fosfat konusunda her araştırmada olduğu gibi avantajlarını ve dezavantajlarını savunan araştırma grupları vardır. Bu gruplara göre araştırma ve dezavantajları şu şekildedir:
Piridoksal Fosfat’ın avantajları
• Metabolik dönüşüm gerektirmez
• Piridoksinden daha verimli olabilir
• Bazı infantil nöbet tipleri için daha iyi olabilir
• Sideroblastik anemi için daha iyi olabilir
Piridoksal Fosfat’ın dezavantajları
• İnsanlarda iyi çalışılmamış
• Bazı hastalarda sindirim sorunlarına neden olur
• Prolaktin ve büyüme hormonunu baskılayabilir
• Hamile kadınlar için güvenli olmayabilir.
Metabolizma
B6 Vitamini, benzer rollere ve yapılara sahip altı bileşiği ifade eder. İlk üçü şu şekildedir:
• Piridoksin (PN)
• Piridoksal (PL)
• Piridoksamin (PM)
Yukarıdaki fosfatlar kalan üçünü oluşturur:
• Piridoksin-fosfat (PNP)
• Piridoksal-fosfat (PLP veya P-5-P)
• Piridoksamin-fosfat (PMP)
Bunlar sözde piridoksin vitaminleridir. Hepsi benzersiz roller oynar ve vücudun ihtiyaç duyulduğunda aralarında geçiş yapabilir. Bununla birlikte, yalnızca piridoksal fosfat, 140’ın üzerinde enzim reaksiyonu sağlayan aktif bir koenzimdir. Aktif form sağlık etkilerinden sorumludur ve kan seviyeleri B6 vitamini durumunun en iyi laboratuvar göstergesidir. Diğer formları piridoksal fosfata dönüştüren iki karaciğer enzimi piridoksal (PL) kinaz ve piridoksin-5′-fosfat (PNP) oksidazdır. Bu enzimlerdeki genetik bozukluklar piridoksal fosfat seviyelerini azaltır ve sağlığınız üzerinde zararlı bir etkiye sahip olabilir.
P-5 ‘in P B6 Vitamini Üzerindeki Potansiyel Avantajları
Piridoksal fosfatın B6 vitamini üzerinde birçok etkisi araştırmacılar tarafından iddia edilmektedir. Bu iddialardan bazıları şunlardır:
1) Dönüşüm Gerektirmez: Piridoksal fosfat, karaciğerde dönüşüm gerektirmeyen aktif B6 vitamini formudur. Bazı insanlar dönüşüm oranını düşürür ve standart B6 vitamini takviyesinden (piridoksin HC1) beklenen sonuçları almazlar. Aşağıdakiler, diğer formları aktif P-5-P’ye dönüştüren enzimleri inhibe edebilir.
• Genetik mutasyonlar
• Antiseizure ilaçlar
• Astım ilaçları (ksantinler)
• Karaciğer hastalığı
Karaciğer hastalığı olan 17 hastada, piridoksal fosfat ile tedavi, plazma P-5-P seviyelerini eşit miktarda piridoksin HCl’den daha iyi arttırmıştır. Çalışmanın küçük bir örneği vardır ve intravenöz tedavi kullanılmıştır, bu yüzden kesin sonuçlar çıkarılması imkansızdır. Metabolik aktivasyon gerektirmediğinden piridoksal fosfat, B6 vitamini takviyelerine daha güvenli ve daha etkili bir alternatif olarak teşvik edilir. Bununla birlikte, iyi tasarlanmış klinik çalışmalar henüz terapötik değerini araştırmamıştır.
2) B6 Vitamini Bağımlı Nöbetlerin Bazı Formları İçin Daha İyi Olabilir: B6 vitamini eksikliği, doğumdan hemen sonra ciddi nörolojik hasara neden olabilir; genellikle B6 vitaminine bağlı epilepsi olarak bilinen nöbetlerle sonuçlanır. İntravenöz piridoksin, tercih edilen tedavi yöntemidir ve hayat kurtarıcı olabilir. Bu hastalığın nadir bir alt tipi PLP’ye bağlı epilepsidir. Piridoksin-5′-fosfat oksidazdaki (PNPO) mutasyonlar nedeniyle oluşmaktadır. Karaciğer piridoksinden üretemediğinden bu hastalar büyük dozlarda PLP gerektirmektedir. Birçok vaka raporuna göre, PLP ile hızlı tedavi kalıcı beyin hasarını ve ölümü önleyebilir. Bazı yazarlar B6 vitamini ile diğer nöbet türlerini başarıyla tedavi etmişlerdir ve piridoksin ile karşılaştırıldığında PLP ile daha iyi sonuçlar bildirmişlerdir.
3) Sideroblastik Anemi için Daha İyi Olabilir: Sideroblastik anemide, kemik iliği sağlıklı kırmızı kan hücreleri yerine demir halkalarla (sideroblastlar) kusurlu hücreler üreterek hemoglobin seviyelerinde düşüşe neden olmaktadır. B6 Vitamini bu durum için onaylanmış bir tedavi yöntemidir, ancak bazı istatistiklere göre, vakaların yalnızca % 40-80’inde başarılıdır. Genel olarak, edinilen davalar daha iyi yanıt vermektedir. Bu hastaların bazıları piridoksini P-5-P’ye dönüştürmez, bu piridoksin takviyesine kısmi cevabı açıklayabilir. Sideroblastik anemili yaşlı bir kadın, daha önce piridoksine cevap veremese bile, P-5-P takviyesinde hızlı düzelme yaşamıştır. 
Piridoksine duyarlı anemili bir hasta, 50 mg P-5-P ile 300 mg piridoksininkinden daha iyi gelişmiştir. Yazarlara göre, bu hastalığı olan bazı hastalarda piridoksal’ı aktif P-5-P’ye dönüştüren bir enzim olan piridoksal-kinaz yoktur.
P-5-P Dozaj ve Takviyeler
Piridoksinin aksine, P-5-P FDA tarafından tıbbi kullanım için onaylanmamıştır. Genel olarak, düzenleyici kurumlar, takviyelerin kalitesini, güvenliğini ve etkinliğini garanti etmemektedir. Takviye almadan önce muhakkak uzman bir doktorla görüşülmelidir.
Dozaj
Aşağıdaki dozlar herkes için geçerli olmayabilir. Doktor bir P-5-P takviyesi kullanmayı önerirse, sağlık durumuna ve diğer faktörlere göre en uygun dozu bulmak için sağlık şartları doktorla paylaşılmalıdır. Bugüne kadarki en büyük klinik çalışmada, 250 mg/gün (30 gün boyunca) piridoksal fosfat dozu güvenli olarak belirlenmektedir, ancak etkinliği sınırlıdır. Daha yüksek bir dozaj (750 mg/gün) başka bir fayda sağlamayacağı düşünülmektedir. Sideroblastik anemi için düşük dozlar (50 mg) yeterli olabilir. Bununla birlikte, B6 vitaminine bağlı herhangi bir rahatsızlıktan şüpheleniyorsa, en kısa sürede tıbbi yardım alınmalıdır; çoğu sıkı tıbbi denetim gerektirir.
Takviyeler
Takviyeleri genellikle 25-100 mg P-5-P içeren hapları içerir. Toplu tozlar da mevcuttur. Bazı üreticiler hapları suda eritmeyi ve sıvıyı tüketmeyi önermektedir. Üreticiye bağlı olarak, P-5-P içeriği ve sıvının kararlılığı değişebilir. Güvenilir markalar seçildiğinden ve ürün talimatlarını dikkatlice takip edildiğinden emin olunmalıdır.
Kaynakça:
pubchem.ncbi.nlm.nih.gov
klaire.com
medium.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu