Potasyum, sinir ve kas fonksiyonu, kan basıncı ve sıvı dengesi için anahtar olan bir elektrolittir. Anormal seviyeler altta yatan sağlık sorunlarının bir işareti olabilir. Bu yazıda düşük ve yüksek potasyum düzeylerinin nedenleri ve etkileri hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Potasyum Nedir?
Potasyum insan vücudunda birçok önemli işlevi olan önemli bir mineral ve pozitif iyondur. Potasyum başlıca görevleri şunlardır:
• Kan basıncını kontrol eder
• Sıvıların dengelenmesine yardımcı olur
• Sinir ve kasların iletişim kurması için gereklidir
• Glikoz dahil besin maddelerinin hücrelerin içinde depolanmasına yardımcı olur
Vücudun potasyumunun çoğunluğu, proteinlerin üretildiği, hücrelerin içinde bulunur, su dengesinin korunmasına yardımcı olur, hücre bölünmesinde rol oynar ve kimyasal reaksiyonları hızlandırır. İnsan vücudundaki en büyük potasyum depolanması kaslardadır. Tıbbi literatürde serum potasyum adı verilen potasyum kan seviyeleri, toplam vücut potasyumunun sadece yaklaşık% 2’sini oluşturur. Potasyum bağırsaktan emilir ve böbrekler tarafından idrarla çıkarılır. Potasyum testi böbrek, kalp ve adrenal sağlığı değerlendirmek için önemlidir.
Normal Seviyeler
Normal aralık 3,5 ila 5,3 mmol/L’dir. Laboratuvarlar arasında biraz değişiklik gösterebilir. Normal aralıktan küçük kalkışlar bile önemli olumsuz etkilerle ilişkilidir. Serum potasyum düzeylerindeki değişikliklere çeşitli faktörler katkıda bulunur. Bir çalışma serum potasyumun akşamın en düşük (akşam 9 civarında) ve en yüksek öğleden sonra (13:15) olduğunu göstermektedir.
Ortalama serum potasyum aralıkları, muhtemelen beslenme farklılıklarının bir sonucu olarak, farklı coğrafi bölgelerdeki kişiler için değişiklik gösterebilir. Bir çalışma, Çin’deki erkeklerin dünyanın diğer bölgelerindeki ortalamalara göre daha düşük serum potasyum düzeylerine sahip olduğunu bulmuştur. Amerika Birleşik Devletleri’nde, serum potasyum konsantrasyonları Afrikalı Amerikalılarda Avrupa kökenli insanlardan daha düşük olma eğilimindedir. Hamilelik sırasında, böbrekler daha az potasyumu ortadan kaldırdığı için potasyum seviyelerinin daha yüksek olması normaldir; progesteron hormonundaki artışlar vücudu bu değişime adapte etmekten sorumlu olabilir.
Düşük Potasyum Seviyeleri
Düşük potasyum “hipokalemi” olarak bilinir (hipo=düşük, kalemia=kan potasyumu). Normalden daha düşük bir sonuç, mutlaka tedaviye ihtiyaç duyan bir sağlık durumu olduğu anlamına gelmez. Doktorlar tıbbi kişinin geçmişi, belirtileri ve diğer test sonuçlarını dikkate alarak sonuçları yorumlayacaklardır.
Nedenler
Aşağıda gösterilen nedenler genellikle düşük potasyum seviyeleri ile ilişkilidir. Doğru teşhis için uzman bir doktorun teşhis koyması gerekir. Potasyumu azaltabilecek faktörler şunlardır:
• İshal veya kusmaya bağlı dehidrasyon
• Özellikle sodyum yüksek bir diyetle birleştirildiğinde düşük potasyum alımı
• Alkolizm
• Magnezyum eksikliği
• Kronik stres veya kaygı
• Adrenal hormonların fazlası (örn. Conn sendromu, Cushing sendromu)
• Böbrek sorunları
• Meyan kökü, fazla
• Baryum zehirlenmesi
• Nadir genetik bozukluklar
Sağlıklı insanlarda serum potasyum, diyet potasyumu veya vücutta depolanan potasyum miktarı ile önemli ölçüde değişmez. Sonuç olarak, zayıf potasyum alımı genellikle hipokaleminin gerçek nedeni değildir. Bununla birlikte, çok zayıf diyetleri olan kişiler ve ağır kilo verme programları uygulayan kişiler, ciddi potasyum eksikliği geliştirme tehlikesi altındadır. Bazı ilaçlar da dahil olmak üzere potasyum seviyelerini azaltabilir:
• Su hapları (diüretikler)
• Müshil
• İnsülin
• Glukokortikoid, sıklıkla alerjik, inflamatuar ve otoimmün bozuklukları bastırmak için kullanılır.
Penisilin
• Asetaminofen (Tylenol, Panadol, parasetamol) aşırı doz
Belirtiler
Düşük potasyum belirtileri şunları içerir:
• Zayıflık
• Yorgunluk
• Kas krampları
• Kabızlık
• Düzensiz kalp atışı
Düşük Serum Potasyum Neden Kötüdür?
Düşük serum potasyum (hipokalemi) kalp, beyin ve kas fonksiyonunda ciddi rahatsızlıklara neden olabilir.
Potasyum Seviyeleri Nasıl Artırılır?
En önemli şey, düşük potasyum seviyelerine neyin neden olduğunu bulmak ve altta yatan koşulları tedavi etmek için doktora müracaat etmektir. Yalnız aşağıda listelenen ek stratejileri doktorla görüşülmelidir ve bu stratejilerin hiçbiri, doktorun önerdiği veya reçete ettiği tedavi koşuları veya ilaçların yerine uygulanmamalıdır.
Yeterli potasyum seviyesine ulaşmak için şunlara dikkat edilmesi faydalı olabilir:
• Taze meyveler ve taze sebzeler gibi daha potasyum açısından zengin yiyecekler tüketilmelidir. Bunlar tahıl ve etten daha yüksek miktarda potasyuma sahiptir. İyi kaynaklar muz, kuru üzüm, kuru erik, kayısı, hurma, süt, çilek, narenciye, karpuz, soya, kabak, fındık ve pancar içerir.
Tuz (sodyum klorür) alımını azaltılmalıdır. Gıdaları tuzlamak ve sıvıyı atmak, potasyum değişimi için gıdanın potasyum içeriğini azaltan bir sodyuma yol açabilir. Ayrıca önceden paketlenmiş yiyecekler, hızlı yiyecekler, füme ve salamura yiyecekler, konserve etler, öğle yemeği etleri ve cips gibi sodyum içeriği yüksek yiyeceklerden de kaçınılmalıdır.
• Doktorla potasyum içeren, tuzun yerine konulabilecek faktörler hakkında bilgi alınmalıdır. Eğer kişinin diyabet, kalp veya böbrek hastalığı gibi tıbbi bir durumu varsa veya ilaçlarını etkiliyorsa bunlar kullanılmamalıdır.
• Kahve/kafein alımı azaltılmalıdır çünkü kafein kan potasyumunu azaltır.
• Magnezyum seviyeleri kontrol edilmelidir ve magnezyum eksikliği olmadığından emin olunmalıdır. Çünkü magnezyum eksikliği potasyum düzeylerini daha da düşürebilir.
Çalışmalar anksiyetenin kan potasyumunu azaltabilecek adrenal hormonları arttırdığını bulmuştur. Stresten kaçının veya yönetin. Stresi yönetmek için iyi stratejiler yeterli dinlenme, egzersiz, rahatlama, meditasyon vb. Potasyum takviyeleri alma konusu doktor tavsiyesi ile olmalıdır ve bu takviye, özellikle böbrek hastalığı olanlarda potansiyel toksisite nedeniyle daima tıbbi gözetim altında alınmalıdır.
Yüksek Potasyum Seviyeleri
Yüksek potasyum “hiperkalemi” olarak adlandırılır (hiper = yüksek, kalemia = kan potasyumu). Çoğu insanda yüksek potasyum ortadan kaldırılabilir veya saklanabilir. Ancak belirli bozuklukları veya hastalıkları olan kişilerde, eliminasyon ve depolama düzgün çalışmaz. Ayrıca, bazı ilaçlar potasyumu normalin üzerine çıkarabilir. Bununla birlikte, normalden daha yüksek bir sonuç, mutlaka tedaviye ihtiyaç duyan bir sağlık durumu olduğu anlamına gelmez. Sonuç, kan örneği alınma şekline bağlı olarak değişebilir. Doktor kişinin tıbbi geçmişini, belirtilerini ve diğer test sonuçlarını dikkate alarak sonuçları yorumlayacaktır.
Nedenler
Aşağıda gösterilen nedenler genellikle yüksek potasyum seviyeleri ile ilişkilidir. Doğru teşhis için doktorla veya başka bir sağlık uzmanına görünme tavsiye edilir.
• Böbrek hastalığı
• Dehidrasyon
• Doku yaralanması ve hasarı
• Enfeksiyon
• Adrenal yetmezlik (örn. Addison hastalığı)
• Tip 1 diyabet
• Potasyum açısından zengin meyve veya meyve sularının aşırı alımı veya aşırı takviye kullanımı (neredeyse hiçbir zaman altta yatan başka sorun olmadan)
• Bazı nadir genetik bozukluklar
Aşağıdaki ilaçlar potasyum seviyelerini artırabilir:
• İbuprofen gibi steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
• Beta-blokerler, ACE inhibitörleri ve anjiyotensin reseptör blokerleri gibi kan basıncını düşüren ilaçlar
• Potasyum tutucu diüretikler
• Omeprazol gibi mide asidi üretimini azaltan proton pompası inhibitörleri
Belirtiler
Yüksek potasyum seviyeleri genellikle semptom göstermez. Alternatif olarak, kişi şu şikayetlerden mustarip olabilir:
• Zayıflık
• Kalp çarpıntısı
• Ekstremitelerin uyuşması
• Kas ağrısı
• Nefes darlığı
• Mide bulantısı
Orta ila şiddetli yükselmiş serum potasyum (hiperkalemi) ölümcül olabilecek düzeyde kalp ritmini bozabilir. Bu nedenle, son derece yüksek serum potasyumu acil bir durum olarak ele alınmalıdır ve risk altındaki kişilerin monitörizasyon seviyeleri önemlidir. Yaşlı hastalar, kronik kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği ve diyabetik hastalar hiperkalemi geliştirmeye eğilimlidir.
Potasyum Seviyeleri Nasıl Azaltılır?
En önemli şey, yüksek potasyum seviyelerine neyin neden olduğunu bulmak ve altta yatan koşulların tedavi edilmesi için doktora görünmektir. Ve yeterli sıvı alınmasına dikkat edilmelidir çünkü dehidrasyon kan potasyumunu artırabilir. Genellikle potasyum içerdiklerinden dolayı tuzlu gıdalardan ive bunları içeren paketlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır. Böbrek fonksiyonu bozuk olan kişiler, düşük potasyum diyetine girmeleri gerekebilir.
Kaynakça:
labtestsonline.org
nhs.uk
kidneyfund.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu