Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Psikomotor Gelişim Nedir? Hangi Alanları Kapsar?

0 551

Motor sözcüğü, ‘hareket’i ifade eden bir kavramdır. Dünyaya gelen her insan, daha anne karnındayken bile fiziksel açıdan gelişmeye başlar. Buna bağlı olarak dünyaya geldiğinde de göstermiş olduğu bu fiziksel gelişim artarak devam eder. İlk başta refleks olan hareketlerden bazıları, ömür boyu refleks olarak devam ederken, bazı hareketleri de zamanla organların bilinçli bir şekilde kullanılmasıyla motor becerilere dönüşür. Göz Psikomotor Gelişim Nedir? Hangi Alanları Kapsar?kırpıştırmak veya nefes alıp vermek ömür boyu kişinin kendi istemi dışında olan refleksif hareketleridir. Kağıt kesmek veya tek ayak üzerinde durmak ise organların kullanımının bilinçli bir şekilde olması ile yapılan eylemlerdir. Bu eylemler, kişinin motor becerileridir. Motor beceriler temelde kaba motor beceriler ve ince motor beceriler olmak üzere ikiye ayrılır:

Kaba Motor Beceriler: Ayakta durma, emekleme, yürüme, koşma, yuvarlanma, dönme, zıplama ve denge gibi hareketleri kapsar.

İnce Motor Beceriler: Kişinin nesne becerileri ile el-ayak kullanma becerilerini kapsayan becerilerdir. Yazma,tutma, kavrama, yırtma, çizme, yapıştırma ve kesme gibi beceriler ince motor becerilere örnek verilebilir. Bir çocuğun ipe boncuk dizmesi, makasla kağıt kesebilmesi, çatalla zeytin yiyebilmesi ince motor becerileriyle alakalıdır.

Psikomotor Yetenekler Hangi Alanları Kapsar?

Psikomotor yetenekler; dikkat, denge, kuvvet, tepki hızı, esneklik ve eş güdüm olarak birtakım alanlara ayrılır. Bu alanlarla ilgili olarak şunlara değinilebilir:

Psikomotor Gelişim Nedir? Hangi Alanları Kapsar?Dikkat

Dikkat, sözcük anlamıyla ‘duygu ve düşünceyi, bir nesne ve bir olay üzerinde toplama’ şeklinde tanımlanır. Yani göz ya da kulağa gelen uyaranların belli bir kısmının sonraki zamanlar için seçilmesidir.

Çocuk; genellikle ilk yıllardan itibaren etrafını tanıma ve keşfetme duygusu içindedir. Etrafında gördüğü, hissettiği ve dokunduğu her şeyi algılar. Bu bakımdan, önceleri tanıdık kişi veya eşyayı gözüyle takip eder ve sese tepki verir. Bunun yanında annesini tanır ve onu dikkatle izleyip yanından ayrılınca da ağlar. Sonraları nesneyi eliyle tutar, duyu organlarıyla tanır, onları algılar ve tanımlar. Bebekler, dokuzuncu aydan itibaren de nesneye dikkatini yoğunlaştırabilir. İki-üç yaşlarında ise, duran bir topa tekme atabilirken dört ya da beş yaşlarında da üç tekerlekli bir bisiklete binebilir ve makas ile kağıt kesebilir. Altı yaşına geldiğinde de tek ayak üzerinde belli bir süre durabilecek ve topa sopayla vurabilecek dikkat olgunluğuna erişir. Bu sebeple çocuklara “Dikkat edin.” değil de “Dikkatle bakın.” demeyi alışkanlık haline getirin. Çünkü uyarılma değil model almak önemlidir.

Denge

Denge, bir alandaki bir hareketi ya da pozisyonu sürdürme şeklinde tanımlanabilir. İlk denge hareketleri, oturma ve ayakta kalabilmektir. Çocuklar, bu denge psikomotor becerisiyle birlikte vücut kısımlarını,Psikomotor Gelişim Nedir? Hangi Alanları Kapsar? bedenin ağırlık merkezine göre kullanmayı öğreneceklerdir. Yapılan araştırmalara göre bir çocuk, iki yaşından itibaren denge becerisi kazanabilmektedir. Üç yaştan itibaren tek ayağının üzerinde dört-beş saniye kadar durabilmekte, dört yaşından itibaren de dairesel bir çizgide yürüme becerisi kazanabilmektedir. Bu yeteneğin geliştirilebilmesi için de psikomotor etkinliklerde dengeyle alakalı çalışmalara ağırlık verilmelidir.

Kuvvet

Tüm psikomotor davranışların öğrenilmesi belli bir kuvvet gerektiren bir durumdur. Kuvvet ise; bir direnci yenebilme, ona karşı koyabilme becerisidir. Psikomotor davranışlarda sinir ve kas sisteminin gelişmesi çok önemlidir.

Direnci yenebilmek veya güce karşı koyabilmek için vücudunu etkin bir şekilde kullanan çocuk; yürüme, sıçrama, koşma, topa vurma ve fırlatma gibi hareketleri de kuvvetle ilişkili bir biçimde gerçekleştirir. Üç-dört yaşında olan bir çocuk dolu bir vagonu itebilir, topa tekme atabilir ve bu hareketi yaparken dirsek ve omuzlarını kullanabilir. Dört-beş yaşlarındaki bir çocuk ise el arabası itebilir, blok ve kutu gibi eşyaları kaldırabilir ve bu eşyaları bir yerden başka bir yere taşıyabilir.

Tepki Hızı

Dışarıdan veya içeriden gelen uyarıcılara organizmanın göstermiş olduğu davranış tepki olarak adlandırılır. Tepki hızı için bedenin, dışarıdan almış olduğu uyarıcılara karşı bir tepki göstermeye hazır konumda olması gereklidir. Etki ve bu etkiye yapılmış olan tepki arasında geçen süre, reaksiyon zamanıdır. Bu süre ne kadar kısa bir süre olursa da psikomotor öğrenme, o kadar hızlı bir şekilde olur.

Çocuklarda psikomotor öğrenmede tüm vücudun tepkiye hazır bir biçimde olması gereklidir. Özellikle de ellerin, kolların ve bacakların tepki yapabilecek olgunluğa erişmesi gerekir. Çünkü psikomotor becerilerin, bir yapılış hızı söz konusudur. Bir davranışın gerektiğinden çok ya da az bir hızda yapılması durumunda organizma tehlikeye girebilir. Bu sebeple psikomotor öğrenmede parmak ve kolların gereken hızı kazanması oldukça önemlidir.

Psikomotor Gelişim Nedir? Hangi Alanları Kapsar?Esneklik

Vücudun gerektiğinde öne, arkaya, yana ve istenen yönlere doğru eğilmesi, yani vücudun esnek olması gereklidir. Bacakların ve gövdenin yeterli esneklikte olmaması durumunda psikomotor davranışları öğrenmek pek mümkün değildir. Özellikle de ilk çocukluk zamanında kemikler kıkırdaksı yapıdadır ve bu nedenle vücut çok daha esnek bir durumdadır. Kemikler geliştikçe de vücut esnekliği azalır. Bu esneklik, beş ve sekiz yaş aralıklarında sabit kalır. On iki-on üç yaşlarında da doruk noktaya ulaşır. Ayrıca cinsiyet de esneklikte önemlidir. Erkek çocuklarına oranla kız çocukları daha esnektir.

Eş Güdüm

Eş güdüm, belli bir amaç doğrultusunda bilinçli psikomotor hareketlerin sürekliliği, uyumlu ve ahenkli bir şekilde çalışması olarak tanımlanabilir.

En yalın davranışta dahi göz, el, kol ya da ayağın, gövde ve ayağın ya da iki elin belli bir düzende çalışması zor bir durumdur. Çocuk, öğrenilecek Psikomotor Gelişim Nedir? Hangi Alanları Kapsar?davranışları ve bunları yapacak organları arasındaki koordinasyonu kuramıyorsa, çocuk o davranışı yeterince öğrenemez. Bu sebeple organlar arasındaki koordinasyonun gelişimi, alıştırmalara ve bedensel olgunluğa bağlıdır. Organlar arasındaki koordinasyonun artması, etkinlikle alakalı alıştırmalar çoğaldıkça ve bedensel olgunluk arttıkça sağlanacaktır. Örnek vermek gerekirse, beş veya altı yaşlarında yapılmış olan ve oldukça basit bir etkinlik şeklinde tanımlanan sanatsal etkinliklerde gözün, elin, parmakların, bileğin ve gövdenin belli bir koordinasyon içerisinde çalışması organlar içindeki eş güdümün arttığını gösterir.

Kaynakça:
https://medium.com/@dersoyna/psikomotor-geli%C5%9Fim-nedir-b408b74b34e0
https://www.bebeko.com.tr/blog/cocuklarda-psikomotor-gelisimin-desteklenmesi-457

Yazar: Sevinç Urgenç

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku