Çevrimiçi sosyal ağ siteleri ve özellikle Facebook, sosyal kaygısı olan bireyler için başkalarıyla etkileşim açısından büyük fırsatlar sunabilir. Sosyal olarak kaygılı bireylerin neden bilgisayar kullandıklarını açıklamak için iki farklı hipotez önerilmiştir, bu da çevrimiçi sosyal ağ sitelerine kolayca uygulanabilir. Önerilen ilk hipotez, bireylerin sosyal becerilerdeki eksiklikleri veya yüz yüze durumlardaki rahatsızlığı telafi etmek için çevrimiçi sosyal ağ sitelerini kullandıkları sosyal getiri hipotezidir.
Birincisinin tersine ikinci teori, sosyal güçlendirme hipotezi olarak adlandırılır. Bu hipoteze göre, sosyal olarak yetenekli bireyler, başkalarıyla etkileşim kurmak için ek fırsatlar bulmak için çevrimiçi sosyal ağ sitelerini kullanır. Çevrimiçi sosyal ağ siteleri ile sosyal anksiyete arasındaki ilişkiye dair mevcut literatürde, her ikisi de destek aldığı için iki hipoteze ilişkin karışık kanıtlar vardır.
Deneysel bir çalışmada, Rauch ve ark. yalnızca yetişkin kız öğrencilerden oluşan bir örneklemde Facebook’a daha önce maruz kalmanın yüz yüze etkileşim sırasında fizyolojik uyarılmayı hafifletip azaltmadığını veya artırıp artırmadığını araştırmışlardır. Katılımcılar rastgele dört grupta ele alınmışlardır. Birinci grup yalnızca Facebook’a maruz kalanlar, ikinci grup yalnızca yüz yüze görüşmeye maruz kalanlar, üçüncü grup önce Facebook’a maruz kalma sonra yüz yüze görüşme, son grupta önce yüz yüze görüşme sonra Facebook’a maruz kalanlar şeklindedir. Sonuçlarda, uyaranı yalnızca Facebook olan katılımcıların, uyaranı yalnızca yüz yüze olan katılımcılardan daha az fizyolojik uyarılma yaşadığını belirlenmiştir. Bununla birlikte, birleşik durumlarla ilgili olarak, kişiyi Facebook’ta görmeden önce yüz yüze gördüğünde fizyolojik uyarılma daha yüksektir.
Sosyal olarak bireylerin çevrimiçi sosyal ağ sitelerini nasıl kullandığına dair artan kanıtlara rağmen, sosyal kaygı ile çevrimiçi sosyal ağ siteleri veya özellikle Facebook arasındaki ilişkiyi araştıran sistematik bir yaklaşım gerçekleştirilmemiştir. . Bu nedenle, bu makalenin temel amacı, çevrimiçi sosyal ağ siteleri ile sosyal kaygı arasındaki ilişki üzerine mevcut çalışmaların son durumuna dair kapsamlı bir inceleme sunmaktır.
Çevrimiçi Sosyal Ağ Sitelerinin Kullanımı ve Sosyal Kaygı
Çevrimiçi sosyal ağ ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiye ilişkin karışık bulgular vardır. Bir yandan iki değişken arasında önemli ilişkiler olduğunu bildiren çalışmalar da yok değildir. Örneğin Antheunis ve ark. Facebook kullanımının geniş bir ergen örnekleminde sosyal kaygı ile negatif ilişkili olduğunu belirlenmişlerdir. Lee-Won, katılımcıların ortalama bir günde Facebook’ta geçirdikleri zaman miktarı olarak tanımlanan Facebook kullanımının sosyal kaygı ile ilişkili olduğuna dair kanıt bulmuştur.
Shaw vd. Facebook’ta geçirilen zaman ile sosyal kaygı arasında bir lisans öğrencisi örnekleminde anlamlı bir ilişki bulmuştur. Aynı çalışma, pasif içerik tüketimi (ör. Kişinin Facebook profilini pasif olarak görüntüleme) olarak tanımlanan pasif Facebook kullanımı ile sosyal kaygı arasında önemli bir ilişki tespit edilmiştir. Pasif Facebook kullanımı ile sosyal anksiyete arasındaki ilişki, depresif ve anksiyete belirtilerini kontrol ettikten sonra bile anlamlı düzeydedir. 
Weidman ve Levinson sosyal kaygının hem çevrimdışı (kendi kendine bildirilen göstergeler) hem de çevrimiçi göstergeleri (Facebook için kodlayıcıların profillerini kullanarak) değerlendirmiştir.Kendisinin bildirdiği sosyal kaygı ve objektif Facebook kullanımına ilişkin sonuçlar, iki değişken arasında anlamlı negatif ilişkilere işaret etmektedir; arkadaş sayısı, fotoğraf sayısı ve alıntı uzunluğu sosyal kaygı ile negatif yönde ilişkilidir. Gözlenen derecelendirilen sosyal anksiyete belirtileri ve objektif Facebook işaretleri ile ilgili olarak, sosyal aktivite bileşimi (arkadaş sayısı, fotoğraflar, videolar, fotoğraf albümleri), profil resimlerindeki kişi sayısı ve sosyal kaygı arasında anlamlı negatif ilişkiler vardır.
Diğer yandan, Facebook kullanımı ile sosyal kaygı arasında hiçbir bağlantı olmadığını gösteren birkaç araştırma makalesi var. Große Deters ve arkadaşları sosyal anksiyete ile Facebook kullanımının farklı parametreleri (durum güncellemeleri, beğeni sayısı veya beğeni başına bireysel yorum yapan kişi) arasında anlamlı bir ilişki bulamamıştır. Ve araştırılan tahmin modellerinden hiçbiri, sosyal kaygının yordayıcı olarak kullanıldığı ve Facebook’un önemli bir kriterdir. McCord vd. Facebook’un sosyal etkileşimli özelliklerini kullanma sıklığı olarak tanımlanan genel Facebook kullanımı (mesaj gönderme, sohbet kullanma, etkinliklere/arkadaş duvarlarına yazma, arkadaş istekleri gönderme, yorum gönderme, durumu güncelleme) ile sosyal kaygı arasında anlamlı bir ilişki bulamamıştır.
Fernandez vd. Facebook’ta geçirilen süre, durum güncellemeleri, arkadaş/benlik tarafından gönderilen gönderi sayısı ve sosyal kaygı olarak işlevsel hale getirilen Facebook kullanım sıklığı arasında pozitif bir ilişki bulamamıştır. Bu çalışmada, birkaç bağımsız kodlayıcı, her bir katılımcının sosyal kaygı seviyesini Facebook profillerini görüntülemeye göre derecelendirmiştir. Ve bunu katılımcıların kendi değerlendirdiği sosyal kaygı semptomlarıyla ilişkilendirmiştir. Sosyal kaygı, kişisel bildirim verilerine veya kodlayıcıların raporlarına dayalı olarak Facebook kullanımının artmasıyla ilişkili değildir. Bununla birlikte, profil bilgileri bölümleri ile sosyal kaygı arasında olumlu ilişkiler vardır ve etkinlik sayısı sosyal kaygı ile ilişkili değildir. Çoklu regresyon kullanan sonuçlar, sosyal kaygının depresyon ve nevrotiklik dışında benzersiz bir katkısı olduğunu gösterdi.
Çevrimiçi sosyal ağ siteleri, insanların başkalarıyla etkileşimde bulunabileceği yaygın araçlardır. Çevrimiçi sosyal ağ sitelerinin birçok avantajı vardır; ancak, son araştırmalar esas olarak ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkilere odaklanmaktadır. Çevrimiçi sosyal ağ siteleri ve akıl sağlığı ile ilgili literatürde iDisorders, Facebook depresyonu ve Facebook bağımlılığı gibi terimler bol miktarda yer almakta ve çevrimiçi sosyal ağ siteleri/Facebook kullanımıyla belirlenen yeni bozuklukları önermektedir. Dahası, tezahürler açısından özellikleri, bazılarının mevcut tanısal nozolojilere dahil edilmelerini savunmalarını sağlar.
Bu gözden geçirme, sosyal anksiyete ve sosyal ağ arasındaki ilişki hakkındaki mevcut literatürü sentetik olarak sunmayı amaçlamaktadır. Yirmi çalışma dahil edilme kriterleri karşılamıştır. Bu çalışmaların çoğu, belirli bir çevrimiçi sosyal ağ sitesi olan Facebook’a atıfta bulundu ve farklı ilgili parametreleri değerlendirilmiştir. Genel olarak, makalelerin çoğu çevrimiçi sosyal ağ ve sosyal kaygı arasında önemli ilişkiler olduğunu bildirirken, dört makale iki değişken arasında hiçbir ilişki olmadığını bildirilmiştir.
Facebook kullanımı ile sosyal anksiyete arasındaki ilişki konusunda karışık sonuçlar vardır, çünkü iki değişken arasında anlamlı bir pozitif ilişkiyi sürdüren ve hiçbir ilişki bulamayan çalışmalar da bulunmaktadır. Facebook kullanımının birçok psikososyal yönü, hem olumlu hem de olumsuz olarak sosyal kaygı ile önemli ölçüde ilişkilidir. Bu yapıyı değerlendiren makalelerin hiçbirinde Facebook ifşası ile sosyal kaygı arasında bir ilişki yoktur. Bir istisna dışında, çevrimiçi sosyal ağ siteleri bağımlılığı/sorunlu kullanım ve sosyal kaygı arasında anlamlı bir pozitif ilişki vardır. Facebook kaygısı ile sosyal kaygı arasında önemli bir ilişki olduğuna dair kanıt bulunmaktadır.
Bu sonuçlar, Facebook kavramsallaştırmalarında yüksek bir heterojenliğin olduğu gerçeği ışığında yorumlanmalıdır, birçok çalışmada olduğu gibi, Facebook’ta harcanan zaman miktarı değerlendirilirken, diğer çalışmalar Facebook/İnternet/sosyal ağların sorunlu kullanımı/müdahaleciliği/bağımlılık veya Facebook kullanımı veya Facebook ifşası ile ilgili psikososyal yönler ve daha az çalışmada Facebook kaygısı dikkate alınmıştır. Bu nedenle, çevrimiçi sosyal ağ sitelerinin ne anlama geldiklerini dikkatle dikkate almadan sosyal kaygı üzerinde olumsuz veya olumlu bir etkisi olduğu sonucuna varılamaz.
Mevcut incelemenin önemli bir sınırlılığı, sosyal medya ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlansa da, dahil edilen makalelerin çoğu yalnızca Facebook gibi sosyal ağ sitelerine atıfta bulunmuş ve Instagram, Tweeter, Youtube, LinkedIn veya Myspace gibi diğer sosyal ağ sitelerine ilişkin bulgular üretilmemeiştir. Gelecekteki çalışmalar, bu diğer sosyal ağ sitelerinin ruh sağlığı sorunları ve kendi başına sosyal kaygıdaki rolünü de araştırılmalıdır. Bu araştırmadaki diğer bir sınırlama ise örnek gruplarla ilgilidir.
Dahil edilen katılımcıların çoğu öğrenci olduğu için, bu diğer popülasyonlar hakkında bilgi sağlamamaktadır. Katılımcıların, ergenlerin, genç ve yaşlı yetişkinlerin daha heterojen örneklerini dahil etmek, sosyal ağ ve sosyal kaygı arasındaki ilişkide önemli moderatörler bulunmasına yardımcı olabilir. Dahil edilen tüm çalışmalar kesitsel olduğundan, Facebook gibi sosyal ağ medyası ile sosyal kaygı arasında nedensellik olduğu sonucuna varılamaz. Sosyal medya (harcanan zaman, patolojik kullanım, arkadaş sayısı, faaliyetler) sosyal anksiyete semptomatolojisine katkıda bulunur mu yoksa sosyal kaygılı bireyler daha fazla sosyal medya kullanma eğiliminde mi? Şu anda bilinenlere göre, yönlülük varsayılamaz. Ancak, Facebook’taki meta-analizde olduğu gibi ve yalnızlık, bu durumda sosyal kaygı, sosyal medya kullanımını tam tersi şekilde tahmin edebilir.
Sosyal ağ ve sosyal anksiyete arasındaki ilişki hakkında daha fazla sonuç çıkarmak için bağımsız değişkenleri manipüle eden gelecekteki deneysel çalışmalar faydalı olacaktır. Boylamsal çalışmalar, iki değişken arasındaki çift yönlü ilişkileri test edilmesine, sosyal ağ kullanımı ve sosyal kaygıdaki zamanla ilişkili kalıpları incelenmesine izin vermektedir. Bu ana kadar, sosyal kaygının daha fazla çevrimiçi sosyal ağ kullanımına yol açıp açmadığı veya ilişkinin tam tersi olup olmadığı, sosyal kaygıyı öngören çevrimiçi sosyal ağ kullanımının daha fazla kullanılmasıyla belirsizliğini korumaktadır. Her iki yön için de ön kanıtlar olduğu için, değişkenler arasındaki çift yönlülük de araştırılması gereken önemli bir husus olabilir.
Bu derlemedeki bulguları, sosyal anksiyetesi olan bireyler için sosyal ağ kullanımına ilişkin önemli klinik sonuçlara sahiptir. Çevrimiçi sosyal ağ sitelerinin yararları / avantajları, klinik uygulamada mevcut engellerin üstesinden gelmek için kullanılmalı ve araştırılmalıdır. Randomize kontrollü denemelerde sosyal ağ siteleri üzerinden gerçekleştirilen test müdahaleleri, kanıta dayalı uzaktan müdahalelerin geliştirilmesinde büyük etkilere sahip olacaktır.
Kaynakça:
https://nationalsocialanxietycenter.com/2016/12/20/the-impact-of-social-media-on-social-anxiety/#:~:text=Research%20
https://www.helpguide.org/articles/mental-health/social-media-and-mental-health.htm
https://www.researchgate.net/publication/311509368_Impact_of_Social_Media_on_Social_Anxiety_A_Systematic_Review
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu