Talasofobi (Okyanus Korkusu) Nedir?

Çok sayıda belgeselin de onayladığı gibi, bulunan kanyonlar, su altı şehirleri ve kıyı toplulukları suyun gücünün ve yapabileceği yıkımın bir kanıtıdır. Su Dünyada bulunan en güzel ve en garip canlılardan bazılarına ev sahipliği yapmaktadır ve yakınında yaşayanlara birçok sağlık faydaları sağlamaktadır. Tüm bunlara rağmen, özellikle okyanus olmak üzere büyük su kütlelerine tepki olarak korku, endişe ve hatta mide bulantısı yaşayanlar vardır. Ve birçok kişi tarafından bu bireylerin talasofobi veya denizden korkmasının mantıksız olduğu düşünülmektedir.

Talasofobi Nedir?

Talasofobi, okyanus veya deniz gibi derin su kütlelerine karşı sürekli ve yoğun korku içeren özel bir fobi türüdür. Su fobisinin su korkusu içerdiği yerlerde, talasofobi, engin, karanlık, derin ve tehlikeli görünen su kütlelerine odaklanır. İnsanlar, aslında sudan ziyade daha çok suyun altında gizlenen şeylerden korkarlar. Psikiyatrisiler ve diğer akıl sağlığı uzmanları tarafından kullanılan ruhsal bozuklukların tanı kılavuzu olan DSM-5 tarafından ayrı bir bozukluk olarak kabul edilmese de, bu fobinin semptomları belirli fobiler için tanı kriterleri kapsamına girebilmektedir. Talasofobi terimi, Yunanca thalassa (deniz) ve fobolardan (korku) türemiştir. Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü’ne göre, fobiler en yaygın akıl hastalığı türüdür. Genel popülasyonda belirli fobiler oldukça yaygın olsa da, kaç kişinin talasofobiye sahip olduğu bilinmemektedir. Belirli fobiler beş farklı türe ayrılmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Hayvan türü
• Kan enjeksiyon türü
• Doğal ortam türü
• Durum türü
• Diğer türler
Bununla birlikte Talasofobi genellikle doğal çevre tipi bir spesifik fobi olarak kabul edilir ve doğal çevre korkuları, daha sık yaşanan fobi türlerinden biridir. Bazı araştırmalara göre, suyla ilgili fobilerin kadınlar arasında daha yaygın olduğu öne sürmektedir.

Talasofobi Sebepleri, Tetikleyicileri ve Risk Faktörleri

Diğer fobi türleri gibi, talasofobiye katkıda bulunan doğa ve beslenmenin bir kombinasyonudur. Bu okyanus ve deniz korkusuna neden olabilecek bir dizi faktör vardır ev faktörler aşağıdaki gibidir:
Genetik: Doğa açısından bakıldığında, evrim ve genetik bir rol oynayabilir. Çok karanlık ve derin su kütlelerinden korkan ataların hayatta kalma içgüdüsüyle yaşadıkları bu korku genlerini sonraki nesillerine aktarması muhtemelen daha olası bir durumdur.
Geçmiş tecrübeler: Bu korku, insanların su çevresinde yaşanan deneyimler nedeniyle de kısmen öğrenilebilir. Örneğin yüzerken bir şeyden korkmak da bu tür korkunun olası bir nedeni olabilir.
Geliştirme: Derin su korkusu olan kişiler, özellikle ebeveyn ve diğer yetişkinleri gözlemlemek de katkıda bulunan bir faktör olabilir. Ayrıca, kişinin talasofobi gibi belirli bir fobi geliştirme olasılığını artırabilecek bir dizi risk faktörlerü vardır. Bu faktörlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
• Talasofobili bir aile üyesine veya başka bir spesifik fobiye sahip olmak
• Kişilik faktörleri, örneğin negatif, hassas veya endişeli olmak
• Derin su, büyük su kütleleri veya okyanus yolculuğunu içeren travmatik kişisel deneyimler yaşamak
• Su kazalarına odaklanan medya kaynakları aracılığıyla hikâyeler duymak

Talasofobi Belirtileri

Bir fobi, anksiyete ve korkunun hem fiziksel hem de duygusal semptomlarını tetikleyebilir. Talasofobinin yaygın fiziksel semptomları bulunmaktadır ve bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Baş dönmesi
• Sersemlik
• Mide bulantısı
• Hızlı kalp atışı
• Hızlı nefes alma
• Nefes darlığı
• Terleme
Bununla birlikte bu fobinin duygusal belirtileri de bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Bunalmış olmak
• Kaygı duyguları
• Durumdan kopuk hissetmek
• Yakın bir kıyamet hissine sahip olmak
• Kaçmaya ihtiyaç duymak
Ancak semptomları yaşamak için mutlaka suya yakın olmaya gerek yoktur. Bu korku tepkisi, okyanusla veya diğer derin su kütleleri ile doğrudan temasa geçildiğinde gerçekleşebilir, örneğin sahili geçmek veya bir uçakta okyanusun üzerinden uçmak gibi. Bazı kişiler için, derin suyu görüntülemek yani suyun fotoğrafına bakmak, hatta okyanus veya göl gibi su birinkintilerinin görüntüsü bile tepkiyi tetiklemek için yeterlidir. Fobik bir tepki, gergin veya endişeli hissetmekten daha fazlasıdır, tehlikeli bir şeyle karşılaşıldığında nasıl hissedildiği ve tepki verileceği kişileri endişelendirebilir. Bu yüzden vücut kalmaya, tehditle başa çıkmaya veya tehlikeden kaçmaya hazırlayan bir dizi reaksiyon olan savaş ya da kaç tepkisini ani ve yoğun bir başlangıcını deneyimler. Talasofobisi olan bir kişi, tepkisi gerçek tehlikeyle orantısız olsa bile aynı tepkiyi yaşamaktadır. Derin suyla karşılaştıklarında bu fiziksel semptomlara ek olarak, kişiler suyun yakınlarda olmaktan veya büyük su kütlelerine bakmak zorunda kalmaktan kaçınmak için çok çaba sarf ederler. Ayrıca bir feribota binmeden önce aşırı gergin hissetmek ve suyolculuğu biçimleri gibi korkularının nesnesiyle karşılaşacaklarını bildiklerinde beklenti kaygısı yaşayabilirler.

Talasofobi Teşhisi

Talasofobi olabileceğinden şüphelenen kişiler, yapabilecekleri birkaç şey vardır. Gayri resmi bir çevrimiçi test, bu tür bir fobi olduğuna dair bir gösterge verebilir. Bu tür internet tabanlı evde yapılan testler, potansiyel olarak tetikleyici görüntülere bakmayı veya semptomların kapsamını ve ciddiyetini belirlemek için bir teste girmeyi içerir. Bununla birlikte daha resmi bir teşhis için doktor, psikiyatrist veya psikolog gibi bir sağlık uzmanına gidilmesi gerekmektedir. Bu fobiyi teşhis etmek için resmi bir test veya değerlendirme bulunmamakla birlikte, muhtemelen semptomlar değerlendirilerek ve altta yatan olası tıbbi faktörleri araştırılmaktadır. Ancak tıbbi ve semptom geçmişi anlaşıldığında, resmi olarak belirli bir fobi teşhisi konulabilir. DSM-5’e göre belirli bir fobi teşhisi konulması için bazı faktörler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Derin su korkusunun kalıcı, aşırı ve mantıksız olunduğunda
• Derin veya açık suya her maruz kalındığında bu korku hissedildiğinde
• Korkunun gerçek tehlikelerle orantısız olduğu fark edildiğinde
• Ya okyanustan ya da diğer sulardan kaçınıldığında veya yoğun bir korku ile katlanıldığında
• Büyük su kütleleri korkusu günlük normal işleyişe engel olduğunda
• Altı ay veya daha uzun süre mevcut olduğunda
• Korkunun, yaygın anksiyete bozukluğu veya travma sonrası stres bozukluğu gibi başka bir bozuklukla daha iyi açıklanamadığında.

Talasofobi Tedavisi

Özellikle talasofobinin tedavisi ile ilgili herhangi bir araştırma yoktur, fakat diğer fobilerin tedavilerin sonuçlarına benzer sonuçlar yaşanacağı varsayılmaktadır. Araştırmalar, özellikle maruz kalmaya dayalı davranış terapisi tedavilerinin, belirli fobilerin semptomlarını azaltmada oldukça etkili olduğunu göstermektedir. Davranış terapisinin diğer formları olan bilişsel davranışçı terapi ve sistematik duyarsızlaştırma da fobiler için etkili olmaktadır. Araştırmalar, tüm tedavilerin belirli fobilerin farklı alt türleri için aynı etkinliğe sahip olmadığını bulmuştur. Örneğin in vivo maruz kalma (gerçek hayatta korku nesnesine maruz kalmayı içerir), tüm türler için etkilidir, ancak aynı zamanda yüksek salım oranlarına ve kötü tedavi kabulüne sahiptir. Araştırmalar, in vivo maruz kalmanın hayal edilen maruziyetten daha etkili olduğunu öne sürmektedir, ancak yayınlanan bir çalışma, sanal maruz kalmanın gerçek dünya maruziyeti kadar etkili olduğunu bulmuştur. Tabii ki, gerçek hayatta özellikle tehlikeli veya imkânsız bir şey içeriyorsa bir korku nesnesine maruz kalmak her zaman mümkün değildir. Talasofobi durumunda, açık suya canlı maruz kalma en etkili olabilir, ancak bu mümkün değilse hayali maruz kalma bazı faydalar sağlayabilir. Bununla birlikte tedavi bazen kademeli maruz kalma, sistematik duyarsızlaştırma, bilişsel yeniden yapılandırma ve gevşeme teknikleri gibi bir dizi farklı stratejiyi kapsayabilir.

Talasofobi Komplikasyonları

Talasofobi, bazılarına tuhaf bir korku gibi gelse de, bununla mücadele edenler için hayatı zorlaştırmaktadır. Bazı komplikasyonlar nihayetinde bir kişinin hayatının birçok farklı alanını etkileyebilir. Bu komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
Panik ataklar: Panik atak göğüs ağrısı, gerçekte olmayan duygular, boğulma uyuşma duygusu ve ölüm korkusu içerebilir, aynı zamanda fiziksel belirtilerin eşlik ettiği, korku, ani ve yoğun duygular ile karakterizedir.
Yalnızlık ve sosyal izolasyon: Anksiyete semptomları ve panik atak geçirme korkusu bazen kişilerin korku nesneleriyle temas kurabilecekleri durumlardan kaçınmalarına neden olabilir.
Depresyon: Araştırmalar, belirli fobileri olan kişilerin bazen ruh hali değişiklikleri veya depresyon semptomları yaşadıklarını göstermiştir.
Madde kötüye kullanımı: Kişiler bazen anksiyete belirtilerini alkol ve diğer maddelerle kendi kendilerine tedavi edebilmektedirler.

Talasofobi Önleme

Genetik ve evrimsel faktörler, talasofobi gibi belirli fobilerin başlangıcında rol oynayabilirken, kişilerin bu tür korkuların gelişmesini önlemeye yardımcı olmak için atabilecekleri adımlar vardır. Genellikle belirli bir stres veya travmatik deneyim tarafından tetiklendiğinden, bu tür deneyimlerin nasıl ele alındığı, bir fobinin sonunda ortaya çıkıp çıkmamasında önemli bir rol oynayabilir. Talasofobi gelişme riskini en aza indirmek için atabilecek bazı adımlar vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
Erken yardım alma: Derin veya açık sulardan ciddi bir korku geliştirdiğini şüphelenen kişiler, endişelerinde mümkün olan en kısa sürede başa çıkmanın yollarını aramalılardır. Bu, korkularını hafifletmek için neler yapabilecekleri hakkında bir akıl sağlığı uzmanıyla konuşmayı içerebilir.
İstenilen davranışları modelleme: Çocuklar ebeveynlerden fobik tepkiler öğrenebilir, bu nedenle derin ve karanlık su korkuları olanlar, çocukları da bu endişeleri miras alabilir. Belirli şeylere ve durumlara korkuyla karşılık verildiğini görmek, çocuğun aynı korku tepkisini geliştirmesine neden olabilir. Kişi kendi korkularıyla olumlu bir şekilde yüzleşerek ve çocuklarının etrafındaki kaygısız davranışları modelleyerek bunu önlemeye yardımcı olabilirler.

Talasofobi ile Başa Çıkma İpuçları

Talasofobi ile baş etmek zor olabilir, ancak korkularla başa çıkmak ve bunları hafifletmek için yapabilecek stratejiler vardır. Bu stratejiler aşağıdaki gibidir:

Rahatlama stratejileri: Kişi kendisini suya veya hatta su düşüncesine tepki olarak korkuyla ilgili semptomlar yaşarken bulduğunda, zihnini ve vücudunu sakinleştirmek için teknikler kullanmalıdır. Bu teknikler aşağıdaki gibidir:
• Derin nefes
• Progresif kas gevşemesi (PMR)
• Görselleştirme
Bununla birlikte bu teknikler ne kadar çok uygulanırsa, korkuları karşısında belirtilerini o kadar iyi kontrol edebilirler.

Kendini maruz bırakma: Genellikle en iyi tedavi bir terapistin gözetiminde olsa da, korkularla yüzleşmek için kendi kendine yardım yaklaşımı da uygulanabilir. Kişi kendisini derin bir su kütlesinin yakınında görselleştirerek başlamalıdır, ardından sakinleştirmek için uyguladığı gevşeme tekniklerini kullanmalıdır. Görüntülerle başladığı tedavi zamanla daha küçük su kütleleri, sonunda göl, okyanus veya deniz ile kendisini yavaş yavaş korkuların kaynağına maruz bırakabilir. Her seferinde korku tepkisini hafifletmek için gevşeme yöntemlerini kullanmalıdır. Bu şekilde zamanla korkuların üstesinden gelebilir ve daha sakin bir zihin durumuna ulaşabilir.
Talasofobiyle baş etmeye çalışırken hatırlanması gereken en önemli şey, kişini kendisine karşı nazik olmasıdır. Spesifik fobiler oldukça yaygındır, bu yüzden herkes tam olarak bu korkuyu paylaşmasa da, birçok kişi geliştirmiş olabilir ve bu kadar büyük anksiyete duygularını deneyimliyor olabilirler.

Kaynakça:
www.buzzfeed.com/stephenlaconte/thalassophobia-pictures-quiz
www.fearof.net/fear-of-the-ocean-phobia-thalassophobia/

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu