Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjisi

Kabuklu deniz ürünleri alerjisi, deniz ürünleri alerjisi ile tam olarak aynı değildir. Deniz ürünleri arasında balık (ton balığı veya morina balığı gibi) ve kabuklu deniz ürünleri (ıstakoz veya istiridye gibi) bulunur. Her ikisi de deniz ürünleri kategorisine girseler de, balık ve kabuklu deniz ürünleri biyolojik olarak farklıdır. Bu nedenle kişi de balık alerjisi yoksa kabuklu deniz ürünleri alerjisi olan kişide balık alerjik reaksiyona neden olmaz. Kabuklu deniz hayvanları kabuklular (karides, yengeç veya ıstakoz gibi) ve yumuşakçalar (istiridye, midye, istiridye, deniztarağı, ahtapot veya kalamar gibi) iki farklı gruba ayrılır.
Bazı kişiler yalnızca birine alerjik olabilirken, bu alerjiye sahip olan her iki gruba da alerjik olabilir. Alerjik reaksiyonların çoğu, kabuklu deniz ürünleri tüketildiğinde meydana gelir. Ancak bazen kişi kabuklu deniz hayvanlarına dokunmaya veya pişirilmesinden kaynaklanan buharları solumaya tepki verebilir. Kabuklu deniz ürünleri alerjisi her yaşta gelişebilir. Geçmişte bu ürünleri yemiş kişiler bile alerji geliştirebilirler. Bazı kişiler zamanla belirli gıda alerjilerini aşarlar, ancak kabuklu deniz ürünleri alerjisi olanlar genellikle hayatlarının geri kalanında alerjiyi yaşamaya devam ederler.
Kabuklu deniz ürünleri alerjisi, kabuklu deniz ürünleri intoleransı ile aynı mıdır? Bir alerji uzmanı, kabuklu deniz hayvanlarına alerji olup olmadığını veya intolerans olup olmadığını anlayabilmektedir. Bu ikisinin arasındaki fark önemlidir. Hoşgörüsüzlük rahatsız edici semptomlara neden olurken, alerji potansiyel olarak yaşamı tehdit edebilir.

Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjisi Kimlerde Görülür?

Daha önce herhangi bir sorun yaşamadan kabuklu deniz ürünleri tüketilmiş veya dokunulmuş olunsa bile herkes kabuklu deniz ürünleri alerjisi geliştirebilir. Her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen yetişkinlerde daha sık görülmektedir. Bu alerjiye sahip olan kişilerin yaklaşık % 60’ı ilk kez yetişkinlikte semptomlar yaşamaktadırlar. Bunun nedeni, çocukların genellikle kabuklu deniz ürünleri yememesi olabilir. Genellikle yetişkin olarak ilk kez kabuklu deniz ürünleri tüketilmektedir bu nedenle semptomlar yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkmaktadır.
Kabuklu deniz ürünleri alerjisi üzerine yapılan bir araştırmada, nüfusun yaklaşık % 2’sinin (yaklaşık 6 milyon insan) alerjisi olduğunu yani balıklara, kabuklu deniz hayvanlarına veya her ikisine de alerjileri olduğunu bulmuştur. Genellikle, bir tür kabuklu deniz ürününe alerji olanlar, diğer türlere de alerjileri olabilir. Fakat kabuklular yumuşakçalara göre daha fazla alerjik reaksiyona neden olmaktadırlar. Kabuklu deniz ürünleri yedikten sonra semptomlar varsa, herhangi bir kabuklu deniz ürünü yemeden önce sağlık veya alerji uzmanıyla görüşülmelidir. Bununla birlikte kabuklu deniz ürünleri alerjileri bazen iyot alerjileriyle karıştırılır. Bunun nedeni, kabuklu deniz hayvanlarının genellikle iyot içermesidir. Ancak kabuklu deniz ürünleri alerjisine sahip olmak, iyota alerjik olduğu anlamına gelmemektedir. Kabuklu deniz ürünleri alerjisi varsa, radyokontrast malzeme ile reaksiyonlar konusunda endişelenmeye gerek yoktur. Kabuklu deniz ürünleri alerjisi olanlar bazı malzemeleri ve yiyecekleri yemekten kaçınmalarıdırlar. Bu malzeme ve yiyecekler aşağıdaki gibidir:
• Denizkulağı
• İstiridye
• Tarak kabuğu
• Yengeç
• Kerevit
• Istakoz
• Yumuşakçalar
• Midye
• Ahtapot
• İstiridye
• Deniztarağı
• Karides
• Salyangoz
• Kalamar

Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjisine Ne Sebep Olur?

Kabuklu deniz ürünleri alerjisi veya herhangi bir gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisinden kaynaklanmaktadır ve bağışıklık sistemi, vücudu enfeksiyonlar gibi istilacılardan korur. Vücut bir gıda maddesini yabancı bir istilacı olarak tanımladığında ve ona saldırdığında gıda alerjisi oluşmaktadır. Bununla birlikte belirtiler, yiyeceği yedikten hemen sonra veya birkaç dakika ila birkaç saat içinde ortaya çıkmaktadır.

Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjisinin Belirtileri Nelerdir?

Kabuklu deniz ürünleri alerjisinin semptomları hafif ila şiddetli arasında değişmektedir. Bir kişi kaşıntı ve kurdeşen yaşarken, bir başka kişi nefes alma sorunları gibi hayatı tehdit eden bir reaksiyon yaşayabilir. Belirtiler vücudun birçok farklı bölümünü etkileyebilir: cilt, solunum, sindirim ve kalp. Kabuklu deniz ürünleri alerjisi belirtileri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Kaşıntı
• Kurdeşen
• Egzama
• Dudaklarda, dilde veya boğazda karıncalanma veya şişlik
• Göğüste sıkışma, hırıltılı solunum, öksürük, nefes darlığı ve nefes almada güçlük
• Mide sorunları; ağrı, mide bulantısı, hazımsızlık, kusma veya ishal
• Baş dönmesi, zayıf nabız veya bayılma
• Soluk veya mavi ten rengi
• Anafilaksi, genellikle vücudun birkaç bölümünü tutan, ciddi, potansiyel olarak ölümcül bir alerjik reaksiyondur.

Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?

Kabuklu deniz ürünleri alerjilerinin teşhis edilmesi zor olabilir. Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterirken, kişi kabuklu deniz ürünleri yedikten sonra farklı reaksiyonlar gösterebilir. Kabuklu deniz ürünleri yemeden bile bir reaksiyon yaşanabilmektedir, örneğin, pişirildiğinde veya kabuklu deniz ürünlerinde bir parça yemeğin içine girdiğinde. Kabuklu deniz ürünleri alerjisini teşhis etmek için ne yendiği ve miktarı, semptomların ne zaman ortaya çıktığı, hangi semptomların yaşandığı ve semptomların ne kadar sürdüğü gibi soruların yanıtlanması gerekmektedir. Bu sorulara cevap verildikten sonra teşhisin doğrulanması için gıda alerji testleri yapılmaktadır. Bu testler aşağıdaki gibidir:
• Deri delme testi: Bu test sırasında, cildin bir damla alerjeni yerleştirir ve cildine batırılır, bu şekilde damla cildi sızar. 15 ila 30 dakika sonra kırmızı, kaşıntılı bir yumru belirirse tanıyı onaylanmaktadır.
• Kan testi: Kan testi, belirli bir gıda alerjisi olup olmadığını tespit etmeye yardımcı olabilmektedir.
Ancak bu iki test kesin sonuçlar vermemektedir, belirtiler ve geçmişle birlikte bir teşhis konulabilmektedir. Bununla birlikte bu testler haricinde dikkatli ve gözetim altında, az miktarda alerjen yeme testi kesin bir teşhis sağlayabilir. Az miktarlarda başlanan test dozu kademeli olarak artırılır ve ortaya çıkan semptomlar not edilir. Bazen bu test alerjilerin daha fazla azalıp azalmadığını görmek için kullanabilmektedir. Bununla birlikte, çoğu kişi kabuklu deniz ürünleri alerjisini aşamamaktadır.

Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjisi Nasıl Yönetilir?

Kişi Kendisini sağlıklı tutmanın en iyi yolu kabuklu deniz hayvanlarından uzak durmasıdır. Kabuklu deniz hayvanlarından kaçınmanın yanı sıra, kabuklu deniz ürünleri içeren gıdalardan da uzak durulmalıdır. Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), gıda üreticilerinin gıda etiketlerinde kabuklu deniz ürünleri gibi yaygın gıda alerjenlerini listelemesini şart koşmaktadır. Yiyecek etiketi, alerjeni ya içindekiler listesinde ya da listeden sonra listelemektedir. Örneğin, bir ürün kabuklu deniz ürünü türü olan denizkulağı içeriyorsa, etikette içeriklerde abalone (kabuklu deniz ürünleri) veya bileşenler listesinden sonra kabuklu deniz ürünleri içeriyor yazmaktadır.

Alerjik Reaksiyonum Varsa Hangi Tedaviler Kullanılıyor?

Epinefrin, anafilaksi için ana tedavidir. Kabuklu deniz ürünleri alerjisi onayladıktan sonra, büyük olasılıkla kendi kendine enjekte edilebilen epinefrin (EpiPen®) için bir reçete verilmektedir. Kişi kendisine epinefrin enjekte etmesine rağmen şiddetli bir alerjik reaksiyonu olduğunda derhal acil tıbbi yardım almalıdır. Bu arada ne olduğunu ve epinefrin enjeksiyonunu kullandığını muhakkak acil servisine bildirmelidir. Çünkü acil tıp teknisyenleri geldiklerinde başka bir doz vermeleri gerekebilir. Epinefrin enjeksiyonu bazı durumlar fark edildiğinden hemen kullanılmalıdır. Bu durumlar aşağıdaki gibidir:
• Nefes darlığı, öksürük, zayıf nabız, kurdeşen, boğaz sıkışması veya nefes darlığı
• Kusma, ishal ile birlikte kurdeşen ve şişlik gibi vücudun farklı bölgelerinden gelen semptomların bir kombinasyonu
Bununla birlikte kabuklu deniz ürünleri alerjisinde hafif semptomlar varsa, antihistamin veya kortikosteroid önerilmektedir. Bununla birlikte, yalnızca epinefrin, anafilaksinin şiddetli semptomlarını tedavi edebilmektedir.

Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjileri Önleme

Kabuklu deniz hayvanlarının olumsuz etkilerinden kaçınmanın tek yolu, kabuklu deniz hayvanlarından tamamen kaçınmaktır. Kabuklu deniz ürünleri yememenin yanı sıra, bazı önlemler güvende kalmaya yardımcı olabilmektedir. Bu önlemler aşağıdaki gibidir:
• Kabuklu deniz hayvanlarını pişirmemeye veya dokunmamaya çalışılmalıdır. Küçük parçalar pişirme esnasında dumanını solumak alerjik reaksiyona neden olabilir. Bazı kişiler kabuklu deniz hayvanlarına dokunduğu zamanda alerjik olabilmektedirler.
• Deniz ürünleri restoranlarında dikkatli olunmalıdır. Deniz ürünleri restoranlarında hazırlanan kabuklu deniz ürünleri içermeyen yemekler bile kabuklu deniz ürünleri içerebilir. Restoranlar genellikle kabuklu deniz ürünleri ve kabuklu deniz ürünleri olmayan yemekler için aynı pişirme ekipmanını (ve çoğu zaman aynı kızartma yağını) kullanılır, bu nedenle bulaşma olabilir.
Bununla birlikte bazı yiyecekler de kabuklu deniz ürünleri içerebilmektedir, bu yüzden yemekten kaçınılmalıdır. Bu yiyecekler aşağıdaki gibidir:
• Bouillabaisse (Provençal balık güveç), cioppino (balık yahnisi) ve diğer deniz mahsulleri güveçleri
• Mürekkep balığı mürekkebi
• Deniz ürünleri aroması
• Surimi
Kabuklu deniz ürünleri alerjisi can sıkıcı olabilir. Özellikle deniz ürünleri yemekten hoşlananlar, hayatınıza müdahale edebilir. Hafif semptomlar yaşandığında bile, önlem almak ve kabuklu deniz hayvanlarından kaçınılmalıdır. Kabuklu deniz hayvanlarından kaçınarak, alerjik reaksiyonun rahatsız edici (ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden) risklerini neredeyse ortadan kaldırmak mümkündür. Kabuklu deniz ürünleri yedikten sonra semptomlar fark edildiğinde, teşhis için sağlık veya alerji uzmanıyla görüşülmelidir.

Kaynakça:
foodallergy.org/living-food-allergies/food-allergy-essentials/common-allergens/shellfish
my.clevelandclinic.org/health/diseases/11319-allergies-shellfish

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu