Tiwanaku (Tiahuanaco), Bolivya’da İnka öncesi medeniyetlere ait harabelerin bulunduğu bir kenttir. Tiwanaku kelimesi, Aymara dilinde ‘merkezdeki taş’ anlamına gelmektedir.Deniz seviyesinden 4000 metre yükseklikte ve verimsiz topraklara sahip bu kentteki harabeler, 2000 yılından beri UNESCO Dünya Kültür Mirası’dır.
Kentte bulunan harabelerin önemli bir kısmı, çeşitli dönemlerde talan edilmiş inşaatlara malzeme yapılarak yok edilmiş olsa da, Tiwanaku’da bugüne kadar varlığını sürdürmüş birçok eser yer almaktadır. El Fraile Heykeli, Güneş Kapısı, Kalasasaya Piramidi, Akapana Piramidi bunlardan bazılarıdır. Geride kalan bu eserlere bakıldığında, bu eserleri yapanların taş işleme ve mimaride oldukça ileri olduğu ve bu eserlerin büyük emek ve zahmetle meydana geldiği anlaşılmaktadır. Zira yapılarda kullanılan taşların tonlarca ağırlıkta olduğu ve 300 km uzaklıktaki taş ocağından getirildiği bilinmektedir. Kentteki en önemli anıtlar; Akapana Piramidi ve Güneş Kapısı’dır. Akapana Piramidi yeraltı yapısı görünümünde olmakla birlikte, bu piramitte kanalizasyon ve tünellere rastlanmıştır. Güneş Kapısı, 3 metre yüksekliğinde, 3.75 metre genişliğinde,tek parça andezit bir bloktan yontulmuştur.Varsayımlara göre bir deprem sırasında çökmüş ve iki parçaya ayrılmıştır. 1908 yılında ise yeniden doğrultulmuştur. Kapının üst kısmında bulunan bir kabartma,Tiwanaku tanrılarından birini simgelemektedir.
Tiwanaku’yu inşa edenlerin kimler olduğu hakkında halen çok çeşitli varsayımlar vardır. Orda yaşayan halkın, Çin göçmenlerinin,Vikinglerin inşa ettiği gibi iddialar ortaya atılmakla birlikte bunlardan en güçlüsü,Tiwanaku’da Titikaka Gölü çevresinde yaşayan halkın atalarının olduğu görüşüdür. Tiwanaku ile ilgili bir diğer merak konusu ise, kentte bu kadar fazla devasa yapının neden yapıldığıdır. Fakat bu sorunun da cevabı tam olarak bilinememekle birlikte, bu eserlerin yapılış amacını bilime,astronomiye,dine dayandıran görüşler vardır. Eserler incelendiğinde ise; sosyal, kültürel, astronomik ve dini motiflerin hepsini bir arada barındırdığı görülmektedir.
Yazar:Gözde Gürsoy