Tüp ligasyon veya tüp bağlama olarak bilinen cerrahi, fallop tüplerinin bağlanması işlemi ile yumurtalıklara sperm ulaşmasını önlenmesidir. Tüplerin bağlanması veya kadın sterilizasyonu olarak da bilinen tüp ligasyonu, neredeyse tüm vakalarda etkili olan kalıcı bir doğum kontrol yöntemidir. Tüp ligasyonu ameliyatı kendi başına yapılabilirken bazen doğumdan hemen sonra da yapılabilir. Özellikle sezaryen (sezaryen) yoluyla doğumdan sonra yapılması tercih edilir çünkü cerrahlar aynı kesiyi fallop tüplerine ulaşmak için kullanabilirler.
Tüp Ligasyonu Nedir?
Tüp ligasyonu, fallop tüplerini klempleyerek, keserek ve mühürleyerek veya bağlayıp sonra kesip kapatarak kapatır. Fallop tüpleri, yumurtalıklardan uterusa salınan bir yumurtayı (yumurta) taşır ve genellikle bir yumurtanın bir sperm tarafından döllendiği yerdir. Prosedür, bir sezaryen veya miyomektomiden sonra yapıldığı gibi, laparoskopik olarak veya açık bir cerrahi prosedür olarak yapılabilir. Tüpler bağlandığında ya da kapatıldığında sperm yumurtaya ulaşamaz ve dolayısıyla gebelik oluşmaz. Tüp ligasyonu gebeliğin önlenmesinde % 99’dan fazla etkilidir. Fallop tüpleri kendi kendilerine yeniden bağlanırsa, ara sıra meydana gelen başarısızlık meydana gelebilir. Tüp ligasyonundan sonra bir gebelik meydana gelirse, % 33’lük bir cansız ektopik gebelik riski vardır.
Tüp Ligasyon Cerrahisi Türleri
Tüp ligasyonu genellikle doğumdan sonraki saatler içinde (doğum sonrası) yapılır. Ancak kendi başına da yapılabilir (aralıklarla). Tüp ligasyonları birkaç farklı şekilde yapılabilir. Sizin için doğru yöntemi belirlerken, doktor (önceden) kişinin vücut ağırlığını, daha önce geçirilen herhangi bir karın ameliyatı ve vajinal doğum, sezaryen veya başka bir ameliyatın hemen ardından prosedürü uygulayıp uygulamayacağı gibi faktörleri dikkate almaktadır. Doktor tarafından dikkate alınacak diğer seçenekler arasında şunlar bulunmaktadır:
• Mini laparotomi (mini laparotomi) tüp ligasyonu doğumdan sonra yapılır.
• Laparoskopik sterilizasyon henüz doğum yapmadıysanız yapılır.
• Laparotomi olarak da adlandırılan açık tüp ligasyon ameliyatı tipik olarak bir sezaryen sonrası hemen gerçekleştirilir.
Açık bir prosedür çok daha büyük bir kesi gerektirir ve kendi başına büyük bir ameliyat olur. Bu nedenle, başka bir işlemin yapılmadığı durumlarda açık tüp ligasyonu nadiren yapılır. Doktora neden belirli bir tekniğin önerildiği sorulduğundan ve sahip olabilecek tüm soruların yanıtlarını aldığından emin olunmalıdır.
Tüp Ligasyon Cerrahisi Kontrendikasyonlar
Tüp ligasyonu için ana kontrendikasyon, kişinin çocuk sahibi olma isteğidir. Prosedür sadece gelecekte hamile kalmak istemediklerinden kesinlikle emin olan yetişkinler için önerilir. Her insan farklıdır, ancak prosedürü alan kişilerle yapılan 2012 araştırmasına göre, deneklerin aşağıdaki durumlarda tüplerini bağladığına pişman olma olasılığı daha yüksektir:
• Genç olanlar
• Çok az çocukları olan veya hiç çocukları olmayanlar
• Bu yöntemi sadece partnerleri istediği için seçen kişiler
• Prosedürün ilişki sorunlarının çözülmesine yardımcı olacağını düşünenler
• Tüp ligasyonunu mali sorunları çözeceğine inananlar
Tüp ligasyonu olan ve daha sonra fikrini değiştiren kişiler için tüpün tersine çevrilmesi mümkün olabilir. Bununla birlikte, her zaman etkili olmayan büyük bir ameliyat gerektirir. Tüpü tersine çevrilen kişilerin yaklaşık % 40 ila % 60’ı hamile kalır. Belirli prosedürler için ek kontrendikasyonlar geçerlidir. Obez, yapışkan hastalığı olan veya tıbbi komorbiditeleri olan kişiler abdominal veya laparoskopik cerrahi için uygun aday olmayabilir. Fallop tüpleri anatomik olarak anormal olan kişilerde, tüpleri kapatmak için klips veya halka kullanan prosedürler uygun olmayabilir.
Tüp Ligasyon Cerrahisinde Potansiyel Risk
Herhangi bir cerrahi prosedürde olduğu gibi, tüp ligasyonu bazı riskler taşır. Olası sorunlar üç kategoriye ayrılabilir:
• Gerçek prosedürden kaynaklanan riskler: Bunlar, tüplerin tam olarak kapatılmamasını (kabaca 200 kadından 1’inde hamilelikle sonuçlanır), cerrahi aletlerin neden olduğu yakın organ veya yapıların yaralanmasını ve gebelik sonrasında ortaya çıkarsa ektopik gebelik riskinin artmasını içerebilir.
• Anestezi kullanımına bağlı riskler: Kullanılan anestezi çeşidi, seçilmekte olan cerrahi tekniğe bağlıdır. Tüp ligasyonu bilinçli sedasyon veya derin sedasyon ile yapılabilir. Anestezi lokal, bölgesel (vücut göbek deliğinden aşağı uyuşmuş) veya genel (tüm vücudu ilgilendiren) olabilir.
• Genel cerrahinin Riskler: Genel Her ameliyatta riskleri enfeksiyon ve kanama sayılabilir.
Tüp Ligasyonunun Amacı
Tüp ligasyonunun amacı, bir kişinin hamile kalmaması için yapılırken, insanların neden bu sonucu aradıkları farklı olabilir ve oldukça kişiseldir. Örneğin, bazı kişiler çocuk sahibi olmayabilir ve ileride çocuk istemeyebilir. Bazılarının ise halihazırda çocukları olabilir, ancak çeşitli nedenlerle ailelerine bir şeyler eklemek istemeyebilirler. Yine de, ciddi sağlık sorunları nedeniyle başkalarına gelecekteki hamileliklere karşı tavsiye edilebilir. Tüp ligasyonunun olası faydaları şunları içerir:
• Kullanışlı ve etkilidir: İyileştikten sonra tekrar doğum kontrolü konusunda endişelenilmesine gerek yoktur.
• Hamileliği önlemede çok iyi bir başarı oranına sahiptir.
• Diğer bazı doğum kontrol seçenekleriyle ilişkili hormonal yan etkilerin hiçbirine sahip değildir.
Tüp ligasyonu, bazı hastalıklara yakalanma riskini muhtemelen azaltma gibi ek avantajlara da sahiptir. 2012’de yayınlanan araştırma, bir tüp ligasyonunun yumurtalık kanseri riskini % 30’a kadar azalttığını göstermektedir. Bunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bu bulgunun iki ana teorisi vardır, bu teoriler şunlardır:
• Tüpler bağladığında, yumurtalıklara giden kan akışı kesilir. Bu, hormon seviyenizi değiştirerek yumurtalık kanseri riskinin azalmasına neden olabilir.
• Fallop tüplerinin kapatılması belki yumurtalıkları kansere neden olabilecek çevresel etkenlerden koruyabilir.
Tüp ligasyonunun bir başka yararı da, tüplerin bağlanmasının pelvik inflamatuar hastalık (PID) geliştirme şansınızı azaltabilmesidir. PID riski azalabilirken, tüp ligasyonunun cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı herhangi bir koruma sağlamadığı unutulmamalıdır.
Tüp Ligasyonu Cerrahisine Nasıl Hazırlanır
Tüp ligasyonu için hazırlık, öncelikle her zaman kişinin bu prosedürün gerçekleştirilmesinin istediğinden emin olması ve kararını vermesi ilebaşlamaktadır. Tüp bağlama ameliyatı bir hastanede veya poliklinikte yapılabilir. Doğum yaptıktan hemen sonra yapılmayan laparoskopik bir işlem varsa aynı gün ameliyat olarak yapılabilir. Prosedür sırasında bir hastane önlüğü giyilmesi gerekir. Hastaneye doğum için ya da tek başına giden biri şayet aynı gün tüp ligasyonu için geliyor olsa da, değiştirmesi kolay, rahat bir şey giymesi önerilir. İşlem sırasında takı takılmasına izin verilmeyecek ve değerli eşyalarının evde bırakılması tavsiye edilmektedir.
Bunun yanında doktor işlemden önce ne zaman yemeyi ve içmeyi bırakması gerektiğini kişiye söyleyecektir. Genellikle herhangi bir ameliyattan en az sekiz saat önce herhangi bir şey tüketilmemesi önerilir. Ameliyattan önceki günlerde alabilecek ve alamayacak ilaçlar konusunda da kişiye bilgi verilmelidir. Kişi hamileyse ve doğum yaptıktan sonra prosedürü yaptırmayı planlıyorsa, bu talimatlar, hamilelik boyunca takip etmesi gereken talimatlardan farklı olabilir veya olmayabilir. Herhangi bir ameliyattan önce belirli ilaçlar ve takviyeler alınmamalıdır. Özellikle kan sulandırıcılar böyle bir işlem sırasında kanın pıhtılaşması ile ilgili sorunlara neden olabilir. Doğru rehberliği alabilmek için kullanılan tüm reçeteli ve reçetesiz satılan ilaçlar ve takviyeleri doktora bildirilmelidir.
Tüp ligasyonlarının çoğu hastanede yatmayı gerektirmez. Prosedürden sonra araç kullanıma izin verilmeyecektir, bu yüzden eve dönebilmek için önceden gerekli düzenlemeleri yapmak gerekir. Bunun yanında doğum sonrası bir prosedür planlıyorsa, önceden bir hastane çantasını bir araya getirmek akıllıca olacaktır. Bebeği eve götürmek için gereken eşyalara ek olarak, kişinin kendisi için bazı ihtiyaçları da hastaneye götürmesi gerekir.
Tüp Ligasyonu Cerrahisi Öncesi, Sırasında Yapılan İşlemler
Tüp ligasyonu tek başına veya planlanan bir sezaryen ile bağlantılı olarak yapılıyorsa, tam olarak ne zaman hastaneye yatılması konusunda bilgi verilir. Hastanın durumu göz önüne alındığında, doktor tüm ameliyat öncesi talimatları izleyerek operasyona hazırlanır ve başlar. Hamile bir kişi önce vajinal yolla veya sezaryenle doğum yapacaktır. Hamile olmayanlar hastaneye veya ayakta tedavi göreceği merkeze gelerek operasyon için hazırlanmaktadır. Cerrahi ekip hastanın tıbbi geçmişinizi gözden geçirerek, en son ne zaman yemek yediğini veya içtiğini sorgulayarak gereken hayati istatistiklerinizi alır. Ayrıca kişinin hamile olmadığını doğrulamak için hamilelik testi de yapılmasını isteyebilir. Bundan sonra sıvılar ve ilaçlar için bir damar yolu açılarak sedasyon, epidural gibi genel veya bölgesel anestezi ile uygulanacaktır.
Daha sonra ne olacağı, yapılan tüp ligasyonu prosedürünün türüne bağlıdır. Türe göre yapılanları kısaca özetlemek gerekirse;
Laparoskopik
Laparoskopik tüp ligasyonu için cerrah, alt karın bölgesinde bir kesi ve muhtemelen denizde veya yakınında ikinci bir küçük kesi yapar. Daha sonra kesiğe bir laparoskop (ışığı olan küçük, teleskop benzeri bir alet) yerleştirilir. Fallop tüpleri kesilerek ve mühürlenerek, kelepçelenerek veya tamamen çıkarılarak kapatılır. Laparoskop daha sonra geri çekilir ve kesiler dikişlerle veya özel bantla kapatılır. Doğum yaptıktan sonraki 24 saat içinde işlem için bir ameliyathaneye götürülür. Rahim hamilelikten dolayı genişlediğinden, fallop tüpleri göbek deliğinin hemen altında bulunan rahmin tam tepesindedir.
Donanmanın içinde veya yakınında küçük bir kesi yapılır, fallop tüpleri içinden geçirilir ve her bir tüpün küçük bir bölümü çıkarılır. Alternatif olarak, her iki tüp de tamamen çıkarılabilir ve bazen tüpleri kapatmak için klipsler kullanılır. Laparoskop daha sonra çıkarılır ve kesi dikişlerle veya bantla kapatılır.
Açık Laparotomi
Önceki ameliyat tamamlandıktan hemen sonra açık bir laparotomi yapılır. Cerrah, hastanın karnını kapatmadan önce her iki fallop tüpünü çıkarmak, kesmek ve kapatmak için zaten yapılmış olan kesiği kullanacaktır. Sahip olduğunuz tüp ligasyonu tipine bakılmaksızın, prosedürün tamamlanması yaklaşık 30 dakika sürmektedir. İşlem tamamlandığında, hasta ayılması için uyanma odasına götürülecek ve anestezi geçene kadar yakından izlenecektir ve taburcu edilmeye hazır olması dört saat kadar sürebilir. Tüp ligasyonunu takiben çoğu kişi birkaç gün içinde işe dönebilir ve bu süreçte ağrı kesici ilaçlar oluşan ağrıları hafifletmeye yardımcı olur. Yalnız birkaç gün yorucu egzersizlerden kaçınması önerilir. Ve genel olarak, çoğu kişi bir hafta içinde tekrar cinsel ilişkiye girmeye kendini hazır hissetmektedir. Kişilerin çoğu bu işlemden sorunsuz bir şekilde kurtulmaktadır. Erkek sterilizasyonundan (vazektomi) farklıdır çünkü kısırlığı teşhisk için herhangi bir test yapılmsına gerek yoktur. Tüp ligasyonu sırasında yumurtalıklar alınmayacağı için hormon seviyelerinin ay boyunca dalgalanmaya devam eder ve yine adet görmeye başlanacağı başlanır. Tüp ligasyonu cinsel işlev veya arzuya herhangi bir etki yapmamaktadır.
Sonuç olarak kadınların kısırlaştırılması, gelecekte hamile kalmak istemediklerinden kesinlikle emin olan kişiler için etkili ve uygun maliyetli bir doğum kontrol şeklidir. Tüp ligasyonu yaptırma kararı hafife alınmamalıdır. Tüp ligasyonu tersine çevrilebilirken, prosedürü tersine çeviren kişilerin sadece yarısı hamile kalmaya devam eder durumdadırlar.
Kaynakça:
https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/tubal-ligation
https://www.verywellhealth.com/getting-your-tubes-tied-906939
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu