Yüksek LPS Seviyelerinin Potansiyel Sağlık Riskleri

Yüksek LPS seviyeleri ile ilişkili birçok koşul olabilir, ancak tek semptom bir tanı için yeterli değildir. Kohort çalışmalarında, yüksek LPS seviyelerinin bu koşullara neden olduğu sonucuna varılamamaktadır. Yüksek LPS seviyelerinize hangi altta yatan durumun neden olabileceğini keşfetmek ve sağlığı iyileştirmek için uygun bir plan geliştirmek için genellikle doktora gidilmesi tavsiye edilir. Bu yazıda yüksek LPS seviyelerinin sağlık riskleri hakkında bilgiler bulunmaktadır.

1) Yorgunluk

Yorgunluk, LPS’nin neden olduğu hastalık davranışının bir parçası olarak LPS uygulamasıyla insanlarda güvenilir bir şekilde ortaya çıkmaktadır. LPS 11 sağlıklı katılımcıyla yapılan küçük bir çalışmada yorgunluğu ve iltihabı (TNF-a, IL-6) arttırmıştır. Ayrıca Sitalopram (SSRI) ile ön tedavi, yorgunluktaki artışı önlemiştir. 168 hastanın çalışmalarında, LPS düzeyleri kronik yorgunluk sendromu olanlarda daha yüksek çıkmıştır, yorgunluk, konsantrasyon sorunları ve yetersiz bellek dahil semptom şiddeti ile ilişkili bulunmuştur.

2) Kötü Bellek

20 sağlıklı erkek üzerinde yapılan küçük bir çalışmada, intravenöz LPS sözel ve sözel olmayan hafızayı bozmuş, anksiyete ve depresyonu arttırmıştır. İnflamatuar sitokin sekresyonu, bellek performansında bir azalma ile ilişkilendirilmiştir. LPS uygulaması 34 erkek üzerinde yapılan bir başka çalışmada kaygı, depresyon, kortizol ve kan norepinefrini arttırmıştır. Düşük doz LPS uzun süreli hafızayı bozarken, yüksek doz LPS reaksiyon süresini arttırmıştır. Yazarlar, inflamasyonun kendi başlarına spekülatif olmasına rağmen kısa süreli uyanıklığı artırabileceğini belirtmişlerdir.

3) Kaygı ve Düşük Empati

115 sağlıklı insan üzerinde yapılan klinik bir çalışmada, LPS katılımcıların gözlerine bakarak bir kişinin duygusal durumunu doğru anlama yeteneğini azaltmıştır. 18 erkek üzerinde yapılan küçük bir çalışmada, LPS uygulaması ruh halini kötüleştirmiş ve kaygıyı arttırmıştır. Ayrıca LPS duygusal görsel uyaranlara yanıt olarak sağ alt orbitofrontal korteksin aktivasyonunu arttırmıştır. Bu beyin bölgesi korku ve öfke tanıma ile ilişkilidir, bu nedenle artan aktivite uyaranlara karşı olumsuz duyguları arttırmış olabilmektedir. Bununla birlikte bilim adamları deneysel olarak yorgunluk, hafıza kaybı ve LPS ile kaygı uyandırabilmektedir, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

4) Depresyon ve Sosyal Bağlantısızlık

LPS uygulaması sayısız çalışmada sürekli olarak depresyonu arttırmıştır. 39 katılımcının denemesinde LPS enjeksiyonu, sosyal kopukluk, depresyon ve inflamasyon (IL-6, TNF-a) duygularını arttırmıştır. LPS enjeksiyonundan sonra hayvanların hipokampüsünde TNF-alfa üretimi arttırmıştır. Beyindeki bağışıklık hücrelerinin bu aktivasyonunun, depresyonla ilişkili seçici beyin hücresi hasarına önemli ölçüde katkıda bulunduğuna inanılmaktadır. 9 katılımcıyla yapılan bir çalışmada, LPS’nin neden olduğu inflamasyon nedeniyle insulada glikoz metabolizması (enerji kullanımı) artmış ve singulat kortekste azalmıştır. Insula negatif duygular ile singulat ise olumlu ruh hali ile ilişkilidir. Böylece, insula tarafından artan enerji kullanımı ve singulat tarafından azalan enerji kullanımı hem olumsuz duyguları teşvik etmektedir. LPS, 10 sağlıklı insan üzerinde yapılan bir denemede yorgunluğu arttırmış, güç ve sosyal ilgiyi azaltmıştır.

5) Zevk Tecrübesi

LPS enjeksiyonu depresif ruh halini arttırmış ve 39 kişide yapılan klinik bir çalışmada parasal ödül ipuçlarına (ventral striatum aktivitesinde azalma) beyin yanıtını azaltmıştır. Hayvanlarda LPS, lezzetli yiyecekler, stimülasyon arama davranışı ve yeni ortamların keşfi tercihini sürekli olarak düşürmüştür. Ancak küçük ölçekli insan deneylerinde LPS, ruh halini, sosyal davranışı ve zevk hissetme yeteneğini bozmuştur ve bu konuda büyük ölçekli veriler eksiktir.

6) Rahatsız Uyku

LPS sağlıklı insanlarda uykuyu kesintiye uğratmış ve REM uykusunu düşürmüştür. Ayrıca 10 erkek üzerinde yapılan bir çalışmada, REM dışı uykuyu azaltmış ve gün içinde uykuyu arttırmıştır.

7) Ateş

Ateş, yüksek LPS seviyelerinin bir işaretidir. LPS, vücut sıcaklığını arttırmak için hipotalamustaki reseptörlerine bağlanan prostaglandinlerin (PGE2) salınımını uyarmaktadır.

8) Kadınlarda Kötü Üreme Sağlığı

İn vitro fertilizasyon tedavisi gören 45 kadınla yapılan bir çalışmada, LPS seviyeleri yumurtalık iltihabı ve azaltılmış progesteron üretimi ile ilişkili bulunmuştur. Yumurtalık iltihabı ve progesteron eksikliği üreme sağlığının bozulmasına işaret etmektedir ve infertilite ile ilişkilidir.

9) Azaltılmış İştah

Düşük doz LPS, ilk 4 saatte gıda alımını azaltmıştır. Gıda alımındaki azalmalar kandaki TNF ve IL-6 seviyeleri ile ilişkili bulunmuştur. Ayrıca LPS’nin uyku, üreme sağlığı ve iştahı bozduğu varsayılmaktadır, ancak sadece ön bulgular mevcuttur.

10) Düşük Ağrı Toleransı

11 sağlıklı erkek üzerinde yapılan bir çalışmada, LPS uygulaması rektal ağrıya duyarlılığı arttırmış ve ağrı toleransını düşürmüştür. Ayrıca LPS 59 sağlıklı erkeğin klinik çalışmasında basınç, mekanik ağrı ve soğuğa toleransı azaltmıştır.

11) Diyabet

Yüksek LPS, diyabet geliştirme riskinde artış ile ilişkilidir. Tip 1 diyabetli bireyler, diyabetsizlere göre % 235,7 daha yüksek LPS seviyelerine sahiptir. Benzer şekilde, tip 2 diyabetliler, diyabetik olmayan kontrollere göre % 66,4 daha yüksek LPS seviyelerine sahiptir. Tip 2 diyabet hastalarında bozulmuş lipoprotein metabolizması LPS bozulmasını azaltır ve LPS ile ilişkili inflamasyonu artırabilmektedir. Tip 1 diyabetli 477 kişiyle yapılan bir çalışmada, yüksek LPS aktivitesi diyabetik böbrek hastalığının gelişimi ile ilişkili bulunmuştur.

12) Obezite

3.500’den fazla yetişkin üzerinde yapılan bir çalışmada LPS aktivitesi ve LPS bağlayıcı protein obezite ile ilişkili bulunmuştur. Farelere 4 hafta boyunca verilen LPS, yüksek yağlı diyetle indüklenene benzer bir kilo artışına neden olmuştur.

13) Metabolik Sendrom

Metabolik sendrom, kalp hastalığı riskini artıran bir grup faktördür. Bunlar yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri, yüksek trigliseritler, abdominal obezite ve düşük HDL kolesterolü içermektedir. 192 etnik çeşitlilik gösteren yetişkin bir çalışma da, LPS düzeyleri artmış bel çevresi, bel-kalça oranı, toplam kolesterol, trigliseritler ve insülin düzeyleri ve azalmış HDL kolesterol ile ilişkilendirilmiştir. 3.500’den fazla yetişkin üzerinde yapılan bir çalışmada LPS aktivitesi ve LPS bağlayıcı protein metabolik sendromla ilişkili bulunmuştur. LPS, obezite, diyabet ve metabolik sendrom ile bağlantılıdır, ancak bu koşullardan herhangi birine neden olup olmadığı bilinmemektedir.

14) Kalp Hastalığı

Kalp hastalığı ve arterlerin sertleşmesi olan hastalarda LPS düzeyleri sürekli artmaktadır. 70 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada açlık kan şekeri düzeyi yüksek olan hastalar arasında, LPS trombosit aktivasyonu ile ilişkili bulunmuştur. Trombosit aktivasyonunun artması, kalp hastalığı riskini artırabilecek kan pıhtılaşmasına katkıda bulunmaktadır.

15) Alkolsüz Yağlı Karaciğer Hastalığı

Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı LPS seviyelerini yükselten 900’den fazla yetişkinde yapılan bir çalışmada, ilginç bir şekilde, mütevazı alkol tüketimi daha düşük LPS seviyeleri ile ilişkilendirilmiştir.

16) İnflamatuar Bağırsak Hastalığı

İnflamatuar barsak hastalığı (IBD) olan hastalarda yüksek LPS seviyeleri sürekli olarak görülmektedir. 64 hastanın bir çalışmasında Crohn hastalığı hastalarının % 94’ünde ve ülseratif kolit hastalarının % 88’inde yüksek LPS saptanmıştır. Ayrıca, IBD şiddeti LPS düzeyleri ile ilişkili bulunmuştur.

17) Kanser

462 yetişkinde yapılan bir çalışmada yüksek LPS düzeyleri artmış kolorektal tümör insidansı ile ilişkili bulunmuştur. Ayrıca LPS kolorektal kanser hücrelerinin yayılma yeteneğini arttırmıştır.

18) Alzheimer Hastalığı

69 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada yüksek LPS ve inflamatuar sitokin seviyeleri Alzheimer hastalığı ile ilişkili bulunmuştur. Benzer şekilde, 158 katılımcının yaptığı bir çalışmada periodontal gram-negatif bakterilere karşı antikorlar Alzheimer hastalığı ile ilişkilendirilmiştir.

19) Parkinson Hastalığı

19 kişiyle yapılan bir çalışmada, Parkinson hastalığı olan hastalar bağırsaklarında sağlıklı katılımcılara kıyasla yüksek bağırsak geçirgenliği ve LPS düzeyleri göstermiştir.

20) Otizm

Bir çalışmada LPS düzeyleri otistikte sağlıklı bireylere göre daha yüksek çıkmıştır. Ayrıca otizmli kişiler arasında daha kötü sosyal etkileşim ile de ilişkilendirilmiştir.

21) HIV

LPS’nin bağırsaktan kana taşınması, HIV enfeksiyonunun daha hızlı ilerlemesi ile ilişkilidir.

22) Retina Hastalığı

Retinanın pigment hücreleri, LPS ile indüklenen inflamatuar sitokinlere (IL-6 ve IL-8) maruz kalma nedeniyle ölmüştür.

Düşük Doz LPS İyi Olabilir mi?

Hayvan çalışmalarından, LPS’nin oral yoldan verilmesinin, makrofaj adı verilen bağışıklık hücrelerini uyarı modunda tutarak hastalığın önlenmesine yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Bu çalışmada, düşük doz LPS makrofajları, enflamatuar sitokin salınmasına neden olacak kadar güçlü olmadan yakındaki atık ürünleri uzaklaştırmaya hazırlanmakta olduğunu bulmuşlardır. Bunun etkili bir hastalık önleme yöntemi olup olmadığını belirlemek için daha fazla insan araştırması gerekmektedir.

Kaynakça:

biomedcentral.com
nature.com
oatext.com
sagepub.com

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu