Geçmişte, çeşitli araştırmacılar normal olana kıyasla insan meme kanseri dokularında yüksek düzeyde demir rapor edilmiştir. Kanda ve saç derisinde yüksek demir seviyeleri rapor edilmiştir. Demir (Fe) insan vücudunda hayati bir rol oynar ve temel bir elementtir. Normalde, insan vücudu 4-5 g demir içerir, bunun 1 g’ı karaciğer ve dalakta depolanır. Demir, hemoglobin ve miyoglobinin ana bileşen formları hücrelerin büyümesine yardımcı olur. Düşük ve yüksek dozda demir, kalp hastalıkları, diyabet, anemi, kanser, halsizlik, stomatit vb. gibi çeşitli hastalıklara neden olur. Ve dokulara zarar veren ve hidrojen peroksiti Fenton ve Haber-Weiss tipi reaksiyonlarla serbest radikal iyonlarına dönüştüren kanseri teşvik eder. Bu serbest radikal iyonları, DNA zinciri kırılmalarına, kardeş kromatite neden olur ve kanserin büyümesini destekleyen lipid peroksidasyonunu başlatır.
Bakır
Bakır (Cu) gibi bir element, tümör büyümesini destekleyen çoklu biyolojik süreçlerde yer alır. Cu’nun meme kanserindeki rolü söz konusu olduğunda, tablo oldukça dalgalı görünmektedir. Morton K. Schwartz araştırmasında ayrıca eser elementlerin kanserdeki rolünü de bildirmiştir. Araştırmacılar meme kanseri dokusundaki Cu seviyesinin normalden daha yüksek olduğundan bahsetmiştir. Çeşitli teknikleri kullanan çalışmalar geçmiş sonuçlarla iyi uyum içindedir. Birçok çalışma, kan serumunda ve kıllarda Cu düzeyinin arttığını göstermiştir ve meme kanseri hastalarının oranı normal olana göre daha yüksektir.
Günlük Cu ihtiyacı 2 mg/gün civarındadır ve ağır doz alımı çeşitli hastalıklara neden olur. Cu’nun rolü ve konsantrasyonu birçok çalışan tarafından iyi açıklanmaktadır. İnsan kanında bulunan Cu elementinin toksisitesi ve anormal seviyesi ve metabolizma süreçleri, kan damarlarının oluşumuna neden olur ve bu da meme, beyin, vb. gibi çeşitli kanser türlerine neden olur. İnsan vücudunda ekstra kan damarı oluşumu, Anjiyogenez denir.
Vücuttaki kanser hücrelerinin evriminde hayati bir rol oynar. Kan tüm vücutta aktığı için bu hücreler de büyümeleri için kana ihtiyaç duyarlar, bu nedenle Anjiyogenezi uyarmak için kimyasal sinyaller verir. Matriks metalloproteinaz (MMP) enzim ailesi, metalloproteinazın (TIMP) doku inhibitörlerinin bazal membranını ve hücre dışı matrisini bozar. Kritik durumda hem MMP hem de TIMP dokuyu dengesizleştirir ve meme kanserine neden olan anjiyogenezi aktive eder.
Çinko
Çinko (Zn) elementi için meme kanseri vakasında Zn konsantrasyonu normale göre biraz daha fazladır. Benzer eğilimler birçok araştırmacı tarafından farklı teknikler ve yöntemler kullanılarak da rapor edilmiştir. Çökme Zn seviyeleri PIXE kullanarak meme kanseri hastalarında kan serumunda bulunan, fakat kanda daha yüksek seviyeler WDXRF kullanarak tespit edilebilit. Bu, kanserli ve normal kan arasındaki biyokimyasal ve histolojik farklılıklar açısından anlaşılabilir. Diğer elementler gibi Zn de insan kanının biyolojik, fizyolojik ve metabolik süreçlerinde önemli bir rol oynar. Hücre zarının oluşumu ve ortak işlevi için de zorunludur. Kanserli kan veya dokulardaki rolüne yönelik olarak Zn ile ilgili ifade çelişkilidir. Daha önceki raporlar, anormal Zn seviyesinin karsinojeneze yol açtığını öne sürmektedir.
Bu tutarsız açıklamalar, Zn’nin rolünün yaş grubu, yaşam tarzı, çevre değişikliği ve beslenme gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak organdan organa değişebileceğini düşündürmektedir. Ancak meme kanseri vakasında Zn seviyesi normalden ziyade kanser vakasında artmaktadır. Ayrıca Zn’nin insan normal ve kanser dokularındaki davranışı hakkında da kanıt verdi. Araştırmalarında, meme kanseri dokusundaki değiştirilmiş Zn homeostatikinin, kanserli vakada muhtemelen meme tümörünün büyümesine yol açan artan Zn seviyesinden sorumlu olduğunu öne sürmüşlerdir. Zn, 300’den fazla enzimin kofaktörü olan önemli bir eser metaldir ve hücresel sinyalleşme, proliferasyon, homeostaz ve apoptoza katkıda bulunur.
Aynı zamanda, karsinogenez ve kanser progresyonunda yer alan metallotiyoneinler, çinko taşıyıcılar, p53 tümör baskılayıcı ve matris metaloproteazlar dahil olmak üzere ~3000’den fazla proteinin yapısal bir bileşenidir. Özellikle meme kanseri vakasında p53 aktivasyonu apoptoz ve hücre döngüsü durması için önemlidir ve kadınları bundan korur. Transkripsiyon faktörleri, örneğin nükleer faktör-kappa (NF-B) meme kanserinde aktive olur ve daha agresif bir fenotipe yol açar. Çinkonun meme kanseri hücresiyle ilişkisi NF-B’yi inhibe eder. Genellikle meme kanseri vakalarında Zn düzeyi daha fazladır. Bunların arkasındaki neden, Zn’nin MMP’lerin veya metalloproteinaz doku inhibitörlerinin varlığından dolayı tümöre bitişik bir bölgede hücre üretimi için gerekli olmasıdır. Benzer şekilde, Cu ve Zn arasında gözlemlenen korelasyon, Cu/Zn oranının kanserli kanda normal kana göre daha fazla olduğunu göstermektedir.
Krom
Krom (Cr) elementi de insan vücudunda meme kanseri oluşumundan sorumludur. Daha önceki raporlar, meme kanseri dokularındaki eser Cr elementlerinin seviyesinin normal olanlardan önemli ölçüde daha yüksek olduğunu ileri sürülmektedir. Ancak Sarita ve ark. PIXE tekniği kullanılarak meme kanseri vakasında kan serumlarındaki Cr düzeyi normale göre daha düşük bulunmuştur. Bilindiği gibi eser elementlerin kanserojen özelliği esas olarak oksidasyon durumları ve kimyasal yapıları gibi faktörlere bağlıdır. Cr elementi durumunda, altı değerlikli krom bileşikleri Cr (VI), üç değerlikli Cr (III) formundan daha toksiktir. Cr (VI) vücut hücreleri tarafından kolayca emilir ve daha sonra üç değerlikli forma yani Cr (III)’e indirgenir. Bu azalma, meme kanseri oluşumundan sorumlu olan genotoksik etkiler üreten glutatyonil radikallerinin yanı sıra serbest aktif oksijen radikali de üretir.
Klor (Cl), günlük yaşam ürünlerinde kullanılan istilacı bir kimyasaldır. Vücut hücrelerinin dengelenmesinde önemli rol oynar ve besinlerin sindirilmesine yardımcı olur. Daha önceki çalışmada, insan kanser dokusu ve kanındaki Cl elementinin eğilimleri normal olanlardan daha yüksektir. Genellikle Cl, hücre dışı sıvıda bulunur. Suda veya toprakta bulunan organik bileşiklerle Cl’nin kombinasyonu organoklor oluşturur. 
Bunlar yaygın olarak standart pestisit olarak kullanılmaktadır, örneğin DDT, DDD, Isobenzan, Dicofol, Dieldrin, Eldrin, Lindane, BHC, vb. Birçok organoklorin ve bunların hidroksillenmiş metabolitlerinin kanserojen ve zayıf östrojenik ve anti-östrojenik hormonal etkileri, birçok araştırmacıyı insanlarda meme kanseri riskini artırdıklarını yönünde hipotez kurmaya yöneltmiştir. Bunlar, hücre aracılı bağışıklığın bozulmasından veya baskılanmasından androjen hormonları taklit etmekten ve meme kanseri gelişimine yol açan östrojen hormonlarının yanı sıra onların metabolizmasını modüle etmekten sorumludur.
Kalsiyum
Kalsiyum hidroksiapatit formundaki meme dokusu kalsifikasyonunun ana bileşeni Ca olduğundan meme kanserinde hayati öneme sahiptir. Kanın pıhtılaşma mekanizması için Ca, faktör IV olarak önemli bir rol oynar. Ca2 + katyonu vücutta yükün nötralizasyonu, emülsiyon stabilizasyonu, vücut hücresine serbest enerji sağlanması gibi çeşitli elektrokimyasal mekanizmalarda yer alır. TXRF tekniği ile yapılan araştırmalarında Ca’nın artışı bahsetmiştir. Aynı eğilim, farklı yöntem ve tekniklerle çeşitli işçiler tarafından da verilmiştir.
PIXE ve WDXRF kullanan meme kanseri hastalarının kafa derisinde ve kanında daha yüksek Ca seviyeleri bulunur . Plazmadaki katyonik kalsiyum homeostazı, kemikte absorpsiyon, atılım ve sekresyon ve depolama yoluyla sıkı bir şekilde korunur. Hiperkalsemi olarak bilinen kan serumundaki yüksek kalsiyum seviyesi, meme kanseri, akciğer kanseri ve miyelom vb. gibi farklı kanser türleri ile ilişkilidir. Bu kanser türleri, Ca’nın kemiklerden kana sızmasına neden olur ve bu da onu vücuttan daha ağır hale getirir. normal olanı. Bu genellikle kanserden muzdarip kişilerde ileri aşamada olur. Ca alımı ile meme kanseri riski arasında anlamlı bir ilişki olduğu gerçeğini ortaya koymak için meta-analiz ve doz yanıt analizi gibi çeşitli analizler yapılmıştır. Bu çalışmalarda araştırmacılar, insan vücudunu etkileyen Ca’nın diyet, yaşam tarzı ve alım dozunu önerdiler. Karmaşık bir yapıya sahip olan Ca alımının, menopoz öncesi ve sonrası kadınlarda meme kanseri riski ile ters orantılı olduğu bilinmektedir.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6357144/
https://www.researchgate.net/publication/338782508_Trace_Elements_and_Cancer
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu