Besin öğelerinin dengeli tüketimi sağlıklı beslenmede çok önemlidir. Bireylerin günlük enerji içerisinde almaları gereken karbonhidrat, protein, yağ yağ miktarlarına ait öneriler değişmektedir. Çeşitli toplumlar üzerinde yapılan çalışmalarda sağlıklı beslenme için uygulanması gereken beslenme modelinin Akdeniz beslenme modeli olduğu ortaya çıkmıştır.
Toplumların sosyo-ekonomik gelişmelerine paralel olarak değişen beslenme alışkanlıkları koroner kalp hastalığı, hipertansiyon, diyabet, osteoporoz gibi birçok hastalığın oluşumuyla ilgilidir.
Akdeniz bölgesinde yapılan araştırmalarda, bu bölgede yaşayan kişilerde kalp-damar hastalığı ve hipertansiyonun az görülmesi, Akdeniz mutfağına bağlanmıştır.
Bu bölgede yaşayan kişilerin beslenmeleri tahıl, kurubaklagil, taze sebze-meyve, balık, zeytinyağı bakımından zengindir. Et süt ve süt ürünleri tüketimi daha azdır. Başka bir ifadeyle, Akdeniz tipi beslenme tekli doyamamış yağ asidi, posa, kompleks karbonhidrat içeriği yüksek, doymuş yağ, kolestrol ve basit karbonhidrat içeriği düşüktür. Akdeniz beslenme programında her gün tüketilecek besinler tahıllar, sebze, meyve, kurubaklagiller, süt ve süt ürünleridir. Haftada bir iki kez balık, tavuk, yumurta önerilmektedir. Bu tip beslenmede kırmızı ete ayda bir iki kez yer verilmiştir. Yemeklerde yağ olarak zeytinyağı kullanımı oldukça fazladır.
Kurubaklagiller, bulgur, sebze ve meyvelerden yeterli posa alınmaktadır. Türkiye de halkın çoğunluğunun beslenmesi bu modele uygundur. Türk halkının temel besini ekmektir. En çok kullanılan yağ sıvıya ve zeytin yağlarıdır. Et, süt ve süt ürünleri tüketimi azdır. Bölgelere ve ekonomik düzeye göre farklılık gösterse de genellikle Akdeniz beslenme modeline uygun beslenen türk toplumunun beslenmesindeki yanlışlar ise sağlıklı yemek pişirme kurallarına uyulmaması, şeker ve tatlı tüketiminin fazla olmasıdır. Geçler arasında son yıllarda çok fazla tüketilen doymuş yağdan zengin, enerjisi çok yüksek olan fast-food yiyeceklere yönelme bu yanlışların arasındadır.
Kaynakça:
E.Ü T.F. Endrokrinoloji Beslenme özellikleri
Yazar:Duygu Zafar