Ameliyat olduktan sonra kilo almanın ve vücudun çok fazla sıvı tutmasının birçok neden vardır Ancak bu nedenler içinde rol oynayan en önemli faktör yakın tarihli bir cerrahidir. Bu kilo artışı genellikle hastanın ameliyattan sonraki takip döneminde ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durum, özellikle bir C kesitinden sonra hamilelik sonrası kilo alımıdır. Aslında, gebelik riski değerlendirme izleme sistemi’ne (PRAMS) göre, gebelik sonrası kilo alımı son zamanlarda % 70 artmıştır.
Bademcik ameliyatı kadar küçük bir prosedür bile vücudun ekstra kilo almasını sağlayabilir. Bu yazıda, herhangi bir ameliyat sonrası kilo alımı ve bu konuda neler yapabileceğine dair bilgiler bulunmaktadır.
Ameliyat Sonrası Kilo Almanın Sebebi Nedir?
Ameliyattan sonra kişi kilo alıyorsa hemen panik yapmamalıdır. Sadece bu ekstra aldığı kiloların nedenini bulması ve üzerinde biraz çalışması gerekir. İşte ameliyattan kilo almanın bazı sebepleri:
Su Tutma (Ödem)
Su tutma tıbbi olarak postoperatif ödem olarak bilinir. Ameliyat sonrası kilo alımının en önemli nedenlerinden biridir. Ödem, plazma proteinlerinin yeniden dağıtılmasının neden olduğu dokular arasında sıvı birikmesidir. Ameliyat sonrası doku hasarı, vücut bölmeleri arasında büyük miktarda sıvı kaymasıyla sonuçlanır, bu da interstisyel boşlukta sıvı birikmesine, yani vücuttaki organlar arasındaki boşluğa yol açmaktadır. Bu sıvı retansiyonu ekstremitelerde lokalize olabilir veya genelleştirilebilir ve kişinin daha kilolu görünmesine yol açabilir. 
Stres
Hem fiziksel hem de psikolojik stres, kilo alımına neden olabilecek hormonal dengesizliği tetikleyebilir. Uzun süreler boyunca stres, adrenal bezleri yükler ve daha fazla kortizol hormonu salgılamalarına neden olmaktadır. Kalp cerrahisi geçiren kişiler üzerinde yapılan bir çalışmada, cerrahiye bağlı stresin hem kortizol hem de antidiüretik hormon (ADH) sekresyonunu arttırdığı bulunmuştur. Artan ADH seviyeleri böbrek fonksiyonlarını bozabilir ve su tutulmasına neden olabilir.
Travma
Cerrahi travma sıklıkla metabolik, immünolojik ve endokrin değişikliklere yol açmaktadır. Travma, üzücü veya rahatsız edici olaylara bedensel bir tepkidir. Ameliyat sonrası travma genellikle vücudun dengesini bozar ve hormonal dengesizlik yaratır. Bu, vücudu daha da vurgulayan hipotalamik-hipofiz-adrenal eksenin bozulmasına yol açmaktadır. Uzun süreli gözlemsel bir çalışma, TSSB’si olan (travma sonrası stres bozukluğu) kadınların daha fazla kilo alma eğiliminde olduğunu ve aşırı kilolu veya obez olma riski daha yüksek olduğunu tespit etmiştir.
Dinlenme
Ameliyat sonrası iyileşme bol miktarda dinlenmeyi gerektirir. Düşük aktivite ve tam dinlenme, vücudun bazal metabolizma hızını (BMR) yavaşlatabilir ve bu da kilo alımına neden olabilir. Enerji harcaması doğrudan kişinin BMR’ni ve aktivite seviyesiyle ilgilidir. Ameliyattan sonra düşük fiziksel aktivite, BMR ve kalori harcamasını azaltabilir ve bu da kilo alımına yol açabilir. Doktorlar vücudun metabolik sistemini yenilemek için iyileşme aşamasından sonra her zaman yavaş fiziksel aktivite ile başlanmasını önermektedir.
Yüksek Yağlı ve Şekerli Yiyecekler
Herkes sevdiği yiyeceği tüketmekten zevk alır, özellikle sevdiği bir kişi ameliyat geçiren kişiler onu mutlu etmek için sevdiği yiyecekleri yapabilirler. Fakat ameliyat sonrası bazı yiyecekleri tüketmek kilo alımına neden olabilir çünkü kişinin metabolizması normale göre daha yavaş çalışır. Ameliyat sonrası özellikle yüksek şeker ve yüksek yağlı gıdalar gibi yavaş metabolizma ile birleştiğinde şişkin hissedilmesine yol açabilir.
İlaç
Doktorlar genellikle ameliyat sonrası iyileşme için ilaç reçete ederler. Bu ilaçların çoğu, kişinin gücünü yeniden kazanmasını ve daha hızlı iyileşmeye teşvik etmesini yardımcı olan takviyelerdir. Ayrıca metabolik sistemini etkileyen ve kilo alımına neden olan bazı ilaçlar da reçete edebilirler.
Ameliyat Sonrası Kilo Alımını En Aza İndirmek İçin Alınacak Önlemler
Ameliyattan sonra genellikle çoğunluk kilo alma eğiliminde olur. İyileşme sürecinde yaşanan bu durumda 5-6 kilo almak normal olmakla birlikte, bunun ötesinde herhangi bir şey uzun vadeli sorunlara yol açabilir. Bu yüzen bu kilo alımını önlemek için bazı püf noktalara dikkat etmek gerekir. İşte dikkat edilmesi gerekenler:
• Ameliyattan sonra yoğun egzersiz hareketleri yapılamaz, fakat biraz hareket etmeye başlanabilir. Ameliyat olan kişi metabolik sistemi yenilemeye yardımcı olduğu için hareket ederek kendini aktif tutabilir.
• Kan dolaşımı için bazı germe egzersizleri uygulamak faydalı olabilir. Alt ekstremitelerde ödem oluşmasını önlemek için ayak bileklerini veya ayakları saat yönünde ve tersine döndürülebilir.
• Haftada bir kez sevilen yiyecekleri az az tüketmek zararlı olmayabilir, fakat miktarına dikkat etmek gerekir.
• Diyete atkuyruğu, maydanoz ve ebegümeci gibi otlar eklemek vücudun su tutmasını azaltmaya yardımcı olabilir çünkü bunlar doğal diüretiklerdir.
Ameliyat Sonrası Kilo Vermek İçin Diyet Değişiklikleri
Yağsız Proteine Odaklanma
Protein, iyileşme sürecinde önemli bir rol oynamaktadır. Doku hasarını onarmaya ve iyileştirmeye yardımcı olur, bağışıklığı arttırır ve iyi bir metabolik hızı korur. Bu yüzden ameliyat sonrası her öğünde diyete daima kaliteli protein eklemeye odaklanılmalıdır. Kilo alımını önlemek için, birlikte yağsız protein tüketmek az yağlı beslenmek faydalı olur. Diyetinize derisiz beyaz et, yağsız sığır eti, yumurta, balık, bakliyat, fasulye, baklagiller ve az yağlı süt ürünleri gibi bitki proteinleri eklenebilir. Buharda pişirme gibi sağlıklı pişirme yöntemlerini denenmeli ve salatalara protein eklenmelidir.
Daha Fazla Sebze ve Meyve Tüketmek
Sebze ve meyveler aşırı kilo alımını önlemeye yardımcı olabilecek su ve lif içerir. Kadınlar genellikle C kesisi yapıldıktan sonra karın yağından şikayetçidir. Bu, fareler üzerinde yapılan bir çalışma ile kanıtlanmıştır. Bu nedenle, daha fazla çözünür lif tüketmek bu konuda yardımcı olabilir. Ayrıca, sebze ve meyveler fazla suyu vücuttan boşaltmaya yardımcı olabilecek doğal diüretiklerdir. Diyete salatalık, karpuz, limon, kuşkonmaz, karahindiba yaprakları ve ısırgan otu yaprakları eklenmelidir. Ispanak, brokoli, lahana, karnabahar, domates, biber, mantar, patlıcan ve diğer yeşil yapraklı sebzeler de mükemmel seçimlerdir. Bununla birlikte, diyetteki bu değişiklikleri yapmadan önce doktor veya beslenme uzmanıyla görüşülmesi önerilir ve alınan herhangi bir ilaç varsa onların bilgilendirilmesi sağlanmalıdır.
Su Tüketmeye Dikkat Etmek
Aşırı kilolu kadınlar üzerinde yapılan bir araştırma, bol su içmenin metabolik hızını ve sindiriminizi iyileştirdiğini bulmuştur. Yeterli su alımı, su tasarrufunu durdurmak için böbreklere bir sinyal göndererek fazla sıvı tutulmasını önlemektedir. Ancak kişinin ciddi böbrek sorunları varsa, su alımını arttırmadan önce doktora danışılması tavsiye edilir.
Ameliyat sonrası kilo alımı konusunda endişelenmemek gerekir. Önlemler almak ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, bu ekstra kiloları atmanın, kişinin kendisini formda ve sağlıklı tutmasının anahtarıdır. Ameliyat sonrası iyileşme birkaç kilo alımına rağmen, uygun bir diyet, azaltılmış stres ve bol miktarda su alımı ile kişinin formuna geri dönmesine yardımcı olabilir.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6137777/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16463271
https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/1780021
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu