Son on yılda, bağırsak mikrobiyotasının hastalığın her iki yönünü ve ayrıca beyin gelişimini ve işlevini etkileyebileceğini gösteren kanıtlar artmaktadır. Mikropsuz fareler üzerine yapılan erken çalışmalar, mikrobiyomun stres tepkisinin gelişimini etkileyebileceğini göstermiştir. Bu yazıda antideprasan terapilerde bağırdak mikrobiyomlarının rolü üzerinde bilgiler bulunmaktadır.
Antidepresan Etkisi
Antidepresanlar, depresyon tedavisinde kullanılan anahtar ilaçlardır. En yaygın mekanizması serotonin ve norepinefrin geri alımını inhibe etmektir, bu anahtar nörotransmitterlerin sinaptik konsantrasyonlarında bir artışa yol açmaktadır. 50 yılı aşkın bir süredir kullanılsalar da, terapötik etkilerinin kesin mekanizması henüz anlaşılamamıştır. Buna ek olarak, bireyler arasındaki antidepresanların etkinliğinde neden bir derece varyasyon olduğu da açık değildir.
Daha önce terapötik etkilerin yavaş başlangıçlı oto-reseptör-aşağı regülasyonu ve akabinde aşağı akış nöral sinyal yollarının adaptasyonu ile elde edildiği varsayılmıştır, bu aynı zamanda nöroplastisiteyi de içerir.
Antidepresan Kullanımında Artış
Ulusal Sağlık İstatistikleri Merkezi (NCHS) tarafından yayınlanan bir rapora göre, bu ülkede gençler ve yetişkinler (12 yaş ve üstü insanlar) arasında antidepresan kullanım oranı 1988-1994 ve 2005-2008 arasında yaklaşık% 400 artmıştır. Federal hükümetin sağlık istatistikçileri, her 10 Amerikalıdan birinin antidepresan aldığını düşünülmektedir. Ve hesaplaşmalarına göre, antidepresanlar 2005-2008’de Amerikalılar tarafından alınan en yaygın üçüncü reçeteli ilaçtı, son dönem Ulusal Sağlık ve Beslenme İnceleme Anketi (NHANES) reçeteli ilaç kullanımı hakkında veri toplamıştır.
Antidepresanlar raporunda öne çıkan istatistikler şu şekildedir:
• 40 yaş ve 50 yaşlarındaki kadınların % 23’ü antidepresan kullanmaktadır, bu da diğer herhangi bir gruba göre daha yüksek artış demektir (yaş veya cinsiyete göre)
• Kadınların erkeklerden antidepresan alma olasılığı 2 kat daha fazladır
• İspanyol olmayan beyazların % 14’ü antidepresan alırken, İspanyol olmayan siyahların sadece % 4’ü ve Meksikalı Amerikalıların % 3’ü depresan kullanmaktadır.
• Tek bir antidepresan alan Amerikalıların üçte birinden azı (iki veya daha fazla kişinin aksine) geçen yıl bir akıl sağlığı uzmanı görünmüşlerdir.
• Antidepresan kullanımı gelir durumuna göre değişmemektedir.
Pek çok Amerikalının antidepresan alması iyi bir şey midir? Birçok (belki de çoğu) akıl sağlığı uzmanı bu soruya evet demektedir, çünkü depresyon tedavi edilmemiştir ve antidepresanlar etkilidir. Ancak New York Kitap İncelemesi’nde bu incelemede gösterildiği gibi, faydaların abartıldığını ve ilaç şirketi pazarlamasının reçetelerin artmasından sorumlu olduğunu söyleyen çok sayıda eleştirmen de bulunmaktadır.
Tabii ki bu iki bakış açısını birleştiren bir orta yol vardır. Bu iki bakış açısına göre depresyon ihmal edildi ve bazen antidepresanlar çaredir, ancak bazı aşırı kullanım vardır ve% 400 artışta önemli bir faktör olmuştur.
Hastalıkla Olan Bağlantısı
Daha önceki araştırmalar, anti-depresanların, en azından kısmen etkilerini göstermek için mikrobiyotanın bileşimini modüle edebileceğini yani değiştirebileceğini belirlemiştir. Özellikle, bazı antidepresanların balçık üretiminin ve hareketliliğinin inhibisyonu yoluyla mikroorganizmaları modüle ettiği gösterilmiştir. Diğer yandan, bağırsakta mevcut olduğunda serotonin, bazı bakterilerin virülansını ve büyümesini teşvik edebilir.
Ayrıca mikrobiyota, nörotransmitterleri ve diğer önemli bileşenleri modüle ederek depresif benzeri davranışları modüle edebilir. Mikrobiyota, konağın fizyolojisini ve davranışlarını etkileyebilecek nöroaktif bileşikler ve nörotransmitterler üretme konusunda şaşırtıcı bir yeteneğe sahiptir. Buna ek olarak konakçı mikrobiyom, konakçı bağırsaktaki enterokromaffin hücreleri tarafından serotonin üretimini etkileyebilir. Bağırsak, vücuttaki ana serotonin kaynağı olduğu için bu ilginçtir. Bu da antidepresanların konak mikrobiyomun düzenlenmesi yoluyla etkilerine kısmen aracılık edebileceği hipotezine katkıda bulunur.
Mevcut Araştırma Kanıtları
Vivo Lukiç’e tarafından yapılan çalışmalarda beş antidepresandan (fluoksetin, esitalopram, venlafaksin, duloksetin ve desipramin) kronik tedavinin etkilerini araştırmak için BALB/c fareleri üzerinde kullanılmıştır. Bundan, bağırsak mikrobiyomları 16’ların rRNA gen dizilimi kullanılarak analiz edilmiştir. Mikrobiyotadaki farklılıklar karakterize edildikten sonra, seçilen bakteriyel türler taşıyıcı ve antidepresan ile tedavi edilen farelere eklenmiştir. Daha sonra davranışları, bakteriyel etkileri belirlemek için değerlendirilmiştir.
Kanıtlar, yaygın anti-depresan tedavilerin bağırsak mikrobiyotasının bileşimini değiştirebildiğini ve dolayısıyla etki mekanizmalarında rol oynayabildiğini göstermiştir. Ruminococcus flavefaciens’in takviyesi yoluyla, bir anti-depresan görevi gören duloksetin uygulamasıyla ilişkili davranışsal semptomları tersine çevirdiği bulunmuştur. R. flavefaciens takviyesi kortikal gen ekspresyonunda değişikliklere neden olmuştur. Lyle sağlıklı erkek farelere önerilen günlük dozda fluoksetin uygulamış ve benzer şekilde fekal 16S rRNA analizine dayanarak mikrobiyotanın önemli, zamana bağlı bir değişikliğini bildirmiştir.
Ayrıca fluoksetin uygulamasını takiben vücut kütlesinde değişiklikler olduğu bildirilmiştir. Mikrobiyota azalması arasında daha önce vücut kitle regülasyonu ile ilişkili olan Lactobacillus vardır. Bu, mikrobiyomun kilo kaybı gibi görülen bazı yan etkilerle ilişkili olabileceğini düşündürmektedir. Mikrobiyom profilleri karşılaştırıldığında anti-depresanları değişken olarak inceleyen insanlarda sınırlı gözlem çalışması yapılmıştır. Polifarmasi ile ilgili 76 yaşlı hastayı içeren bir çalışmada, anti-depresanların kullanımı birkaç taksonla pozitif korelasyon göstermiştir.
NSAID’lerin mikrobiyom üzerindeki etkilerinin araştırılması sırasında sitalopram, Enterobacteriaceae familyasının bolluğunda% 32’lik bir artış ile önemli ölçüde ilişkili bulunmuştur. Ayrıca, anti-depresan kullanımının NSAID’lerin etkilerini hafiflettiğini bulmuşlardır.
Tedavi Etkinliğine Etkisi
Anti-depresanların mikrobiyota üzerindeki etkisi tedavi etkinliğini etkileyebilir. Bunu destekleyen henüz deneysel bir veri olmamasına rağmen; antibiyotik kaynaklı disbiyozun beyin ve sonuç olarak kemirgenlerdeki davranışları için sonuçları olabileceğine dair kanıtlar vardır. Birçok çalışma, yetişkinlerle tedavi edilen sıçanlarda ve farelerde depresyon benzeri davranışta bir artış, doğum öncesi ve ergenle tedavi edilen farelerde anksiyete benzeri davranışlarda azalma olduğunu tespit etmiştir. İlginçtir, bazı antibiyotikler beyne doğrudan etki edebilir. Disbiyozun etkinliği etkileyebileceği birkaç olası yol vardır. Bazı kemirgen çalışmalarında, yetişkinlerde hipokampal nörojenezi teşvik ettiği bilinen beyin kaynaklı nörotrofik faktörün (BDNF) hipokampal düzeylerini azalttığı gösterilmiştir.
Mevcut kanıtlar, antidepresanların etkisi için hipokampal nörojenezin gerekli olabileceğini düşündürmektedir. Ayrıca, serotonin sistemi üzerinde bağırsak aracılı etkiler olabilir. Disbiyozun hipokampal serotonini azalttığı gösterilmiştir ve mikrobiyom kompozisyonunun serotonin metabolizması için etkileri vardır. Antidepresanlar, antibiyotiklerden daha hafif antimikrobiyal etkiler gösterdiğinden, mikrobiyomdaki değişiklikler, seçim basıncıyla avantajlı veya dezavantajlı olan ilaç etkinliği ile teorik olarak pozitif veya negatif etkileşime girebilir.
Gelecek Çalışma Planları
Sonuç olarak, antidepresanların mikrobiyom topluluğunu etkileyebileceğini gösteren kanıtlar artmaktadır. Henüz, disbiyoz ve antidepresan kullanımını ilişkilendiren herhangi bir doğrudan çalışma yoktur, antimikrobiyal özellikleri düşündüren kanıtlar vardır. Bu nedenle, birçok mikropun kendilerine duyarlı olabileceğini ve bağırsakta kalanların farklı ilaçlara duyarlılıkta kişilerarası değişkenliğe yol açabileceğini önermek mümkündür. Buna ek olarak, dysbiosis’in tedavi etkinliğini etkileyebileceğini gösteren kanıtlar vardır. Uyarılmış dysbiosis, antidepresanların yanı sıra hipokampal nörojenezin birincil hedefi olan serotoninerjik sistemi etkileyebilir.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6456569/
https://doi.org/10.1177/0004867419877954
https://doi.org/10.1038/s41398-019-0466
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu