Migren Belirtileri ve Migreni Tetikleyen Faktörler

Migren tekrarlayıcı, zonklayıcı ve kişiyi işinden ya da keyif aldığı işlerden alıkoyacak, engelleyecek derecede şiddetli olan bir baş ağrısıdır. Migren ağrısı başın tek veya çift tarafında olabilir. Beraberinde bulantı ve kusma olabilir. Atak halinde gelir ve ağrının süresi 2 saatten 72 saate kadar uzayabilir.

Migrenin Nedeni Nedir?

Migren toplumda oldukça sık rastlanan, genetik alt yapısı uygun kişilerde, çevresel faktörlerin tetikleyici etkisi ile beyindeki damarlar ve sinir hücrelerindeki değişiklikler ve enflamasyon sonucu oluşan baş ağrısıdır. Burada söz konusu olan enflamasyon merkezi sinir sisteminin enflamasyonudur. Ağrının oluşmasının sebebinin mast hücrelerinde meydana gelen değişiklikler ve ortama salınan kimyasallar olduğu düşünülmektedir.

Migren Kimlerde Görülür?

Ülkemizde migren prevelansi yaklaşık %15–20 arasında değişen oranlarda olup migrene yatkınlık oluşturan pek çok faktör vardır. Başlıcaları kadın olmak, serotonin ve dopamin metobolizması bozuklukları, histamin hassasiyeti, genetik yatkınlık/epigenetik değişiklikler ve çocukluk çağı travması geçirmiş olmak sayılabilir.
Migren kadınlarda daha sık görülür. Erkeklere göre 3 kat fazla görülür. Bunun nedeni kadınlardaki hormonlardır. Özellikle östrojen iniş çıkışları çok önemlidir. Östrojen içeren doğum kontrol hapları hastalarda migren ağrısında artışa ya da migren ağrılarının şiddetlenmesine ve ağrıların karakter değiştirmesine sebep olabilir. Beyindeki östrojen reseptörleri yoluyla hastalar ağrıyı daha fazla hissederler. Diğer yandan östrojen magnezyum metobolizmasını ve emilimini de etkileyerek magnezyum düzeylerini düşürdüğüden migren ataklarını arttırabilir.

Ailede migren hastası varsa görülme olasılığı artar. Ancak hastalığın ortaya çıkmasında hem genetik hem çevresel faktörler etkilidir.

Migren Belirtileri

• Şiddetli baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide Bulantısı
• Kusma
• Sık esneme
• Boyun tutukluluğu
• Depresif ruh hali, sinirlilik
• Kabızlık
• Bulanık görme, çift görme
• Uyku değişimleri
• Ses, ışık ve koku duyarlılığı
• Artan susuzluk hissi

Migren Evreleri

1-Prodrom
Ağrı ortaya çıkmadan 2-48 saat önce görülebilir. Bu evrede görülen belirtiler :
• yorgunluk ve uyuma isteği
• sık esneme
• ses-koku duyarlılığı
• ishal-kabızlık
• anksiyete-neşe
• iştah artışı, tatlı aşerme
• idrar artışı
• boyun tutukluluğu

2-Aura
Ağrı ortaya çıkmadan önce görülür. Prodromla eş zamanlı gelişebilir. Bu evrede görülen belirtiler :
• Işık parlamaları, zikzaklı görme, bulanık görme, çift görme
• Görme alanı kayıpları
• Baş dönmesi, beyin sisi
• Kelime bulma güçlüğü, konuşmada zorlanma
• Uyuşma-güç kaybı

3-Ağrı
Ağrı 2-72 saat kadar sürer. Genellikle tek taraflı olsa da tüm başa yayılabilir. Ağrı ile birlikte:
• Gözlerde kızarma-sulanma, burun akması
• Mide bulantısı, ishal, kusma
• Işık ve ses duyarlılığı
• Zonklama, sersemleme
• Puslu görme
görülebilmektedir.

4-Ağrı Sonrası
Baş ağrısı geçmesine rağmen bazı yakınmalar birkaç gün daha devam eder; iyileşme fazıdır. Bu evrede görülen belirtiler :
• yorgunluk ve bitkinlik
• karışık ruh hali
• iştah değişimleri
• saçlı deri hasssasiyeti
• bazılarında ise tersine artan enerji, mutluluk

Migren Tanısı

Migren tanısı hastanın şikayetleri uzman doktorlar tarafından değerlendirilerek, klinik öyküsüne dayanılarak konur. Özel bir tetkik yoktur. Bas ağrısının beyin kanaması veya beyin tümörü gibi başka nedenlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını araştırmak amacıyla BT veya MR den yaralanılabilir.

Migreni Tetikleyen Faktörler

• Genetik yatkınlık
• Kokular, parfüm deterjan kokusu, oda spreyi, sigara dumanı
• Ses- gürültü
• Işık (Güneş, kar beyazı, floresan lamba, ledler, spotlar, bilgisayar ve telefon ekranı )
• Hava değişimleri, lodos, bahar geçişleri (nem, basınç, rüzgar),
• Stres, zihinsel yorgunluk, çocukluk travmaları, toksik iş ortamı
• Yetersiz uyku veya aşırı uyuma, uyku saatlerinin sirkadiyen ritme uygun olmaması dengesizliği,
• Uçak yolculuğu,
• Hareketsizlik ve obezite
• Yüksek düzeyde efor isteyen aktiviteler ve sporlar (koşu, ağırlık kaldırmak vb.)
• Adet öncesi dönem, hormon değişiklikleri, doğum kontrol ilaçları, hormon replasman tedavisi
• Uzun süre aç kalmak, öğün atlamak
• Az su tüketmek,
• Kafa travması,
• Öne eğilmek, telefonda çok zaman geçirmek, postür bozuklukları
• Çikolata, olgun peynirler, fıstık, fermente gıdalar, salamuralar, eski kaşar, portakal, enerji içecekleri, bira, kırmızı şarap, fazla kahve, demli çay, işlenmiş etler, konserve balık gibi tiramin, feniletilamin ve histamince zengin gıdalar,
• Gluten içeren unlu mamüller
• Süt ve süt ürünleri
• Yiyeceklerdeki aspartam, nitrit, nitrat, msg, sülfit gibi gıda katkıları içeren hazır gıdalar.
• Sakız çiğnemek (şakak kaslarında hassasiyete yol açarak veya içerdiği aspartam nedeniyle)
• Yaşanılan binaların yetersizlikleri
• Saçları çok sıkı toplamak (şakak ve kafa derisini gererek ağrıya neden olur)
• Dondurma yemek (baş ve beyin damarlarında büzülmeye neden olabilmektedir.)
• Magnezyum eksikliği
migrenin ortaya çıkmasını tetikleyerek kolaylaştırır.

Migren ve Duruş Bozukluğu

Migreni tetikleyen faktörler arasında duruş bozukluğu çok önemlidir. Başın ağırlığı öne çekmesi nedeniyle sırt ve omuz kasları yorulur ve sertleşir. Boyundaki omurgaya ve omurgayı bir arada tutan bağlara binen yük artar. Trigeminal sinirin omurilikteki kökü gerilmeye maruz kalınca migreni tetikleyerek adeta beyne yardım çağrısında bulunur. Üstelik duruş bozukluğu sadece ayakta ya da masa başında otururken görülmez. Telefona bakarken, araba kullanırken, kasa kuyruğunda beklerken, tv izlerken de duruş bozuklukları yaygındır. Diğer yandan yetersiz egzersiz, masa başında ve tv karşısında geçirilen saatlerin uzunluğu nedeni ile vücudun merkez gücünün yani core strength yetersiz olması da postürün bozulmasına neden olur. Dik durmak, dik oturmak , dik yürümek yani postürü düzeltmek ve korumak çok önemli.

Migren ve Toksik İş Yeri

Migreni tetikleyen çok önemli faktörlerden bir tanesi de çalışan bireylerin günün önemli bir zaman dilimini geçirdikleri iş yerlerindeki mutsuzluklardır. Aşırı iş yükü, iş yerinde mobbing, uzun sürelerde ve normalden uzun çalışmak, işe aidiyet hissinin yitirilmesi, adaletsizlik hissi, monoton görevler, iş toksisitesinin artması , iş doyumunun azalması , kendini değersiz hissetme, çalışma koşullarının fiziki yetersizlikleri, aşırı yorucu tempo bu faktörlerden en yaygınlarıdır.

Migren ve Bina Altyapısı

Yaşanan ve çalışılan binaların yetersizlikleri de migreni tetikler. Örneğin kurşun içeren boyalar kullanılması, küf içermesi, akmış tavanlar, tozlu ortam olması, kötü aydınlatma, yetersiz ses izolasyonu, havalandırma problemleri, açılmayan camlar, toksik içerikli inşaat malzemelerinin kullanılması, elektromanyetik radyasyon kaynaklarının olması vb. Doğal olarak havalandırılan binalardan ziyade mekanik olarak havalandırılan binalarda çalışanlarda migren sıklığı daha fazladır.

Migren ve Egzersiz

Son yıllarda migren ağrılarındaki artışın en önemli sebeplerinden bir tanesi hareketsizliktir. Egzersiz yapmak hem obeziteye dolayısıyla yağ dokusuna bağlı enflamasyona hem de serotonin düzeylerini yükselterek depresyona iyi gelerek migrene iyi gelir. Meditasyon ve özellikle hafif ve orta yoğunlukta aerobik egzersiz yapmak migren ağrı ve sıklığını azaltmakta oldukça etkili bulunmuştur. Özellikle boyun ve omuz kaslarını güçlendirici egzersiz yapmaları da faydalıdır. Ancak ağrı sırasında yüksek efor isteyen ve ağırlık kaldırmaya dayanan egzersizler yapmak ağrıya iyi gelmeyip kötüleştirebilmektedir.

Migren ve Yüksek Tansiyon

Migren ve tansiyon yüksekliği el ele yürür. O nedenle tansiyonu yükselten TUZ ölçülü tüketilmelidir. Migreni tetikleyebilir. İşlenmiş gıdaların içeriğinde normalden çok fazla tuz olduğu unutulmamalıdır.

Buraya kadar anlattıklarımızı özetleyecek olursak, migren ağrısının ortaya çıkması için öncelikli olarak genetik yatkınlığa sahip olmak gerekir. Diğer yandan cinsiyetiniz, vücudunuzun fizyolojik durumu, hormonal sağlığınız, yaşadığınız yer, çalıştığınız ortam, mevsimler, kilonuz, yağ oranız, hareketliliğiniz, uykunuz, yedikleriniz, içtikleriniz, travmalarınız, diğer hastalıklarınız..hepsi az ya da çok migren ağrılarınız üzerinde etkilidir.

Kaynakça:
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
www.banutascifresko.com

Yazar: Yeliz Dursun