Araknoidit, sırt, perine (üreme organları ve rektum arasındaki boşluk), bacaklar, kollar ve ayaklarda ağrıya neden olan nörolojik bir durumdur. Ayrıca araknoidit kişinin vizyonunu, görüşünü ve hareketliliğini de etkileyebilmektedir. Bu durum genellikle beyni, sinirleri ve omuriliği koruyan dokularda oluşan travmatik yaralanma sonucu hasar gördüğünde gelişmektedir. Bu makale de araknoiditinin nedenleri, tipleri, ayrıca ağrı ve diğer semptomların nasıl yönetileceği hakkında bilgiler yer almaktadır.
Araknoidit ilerleyen nörolojik bir hastalıktır ve araknoid hasar gördüğünde meydana gelmektedir. Beyni ve omurilik sinirlerini tıkayan bir grup zarın parçasıdır. Bu yastıklama adı verilen ince dokular hasar gördüğünde, sinirler düzgün çalışmamaktadır. Omurilikteki sinirler, yastıklama ve koruma sağlayan menenç adı verilen çeşitli ince dokularla çevrilidir. Araknoid mater, menenjlerin orta dokusudur. Araknoid materyalin zarar görmesi şişme ve iltihaplanmalara neden olmaktadır. Bu şişme, omurgadaki sinirlerin birbirine yapışmasına, sinir fonksiyonunu değiştirmesine ve yoğun ağrıyı tetiklemesine neden olmaktadır. Çoğunlukla yaralanmalardan kaynaklanmaktadır. Kalıtsal araknoiditlerin bazı raporları bulunmaktadır, ancak araknoiditi olan kişilerin çoğu, omurga yaralanması nedeniyle bu durumu geliştirmektedirler. Araknoidit ilerleyici hastalıktır, yani tedavi edilmediğinde zamanla kötüleşmeye meyillidir. Ayrıca bazı kişilerde yaşam koşullarını zayıflatıcı etkileri olabilmektedir.
Belirtileri
Araknoidit semptomları kişiden kişiye ve zamanla değişmektedir. Hastalığın erken evrelerinde, araknoiditi olan bazı kişiler yanlışlıkla kas veya eklem hasarı olduğuna inanmaktadır. Kaslar ve eklemler zarar görse de ağrının kaynağı nörolojiktir, bu nedenle masaj ve benzeri stratejiler semptomları hafifletmemektedir. Araknoiditisin çok sık görülen semptomları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Vizyondaki değişiklikler
• Eklem veya kas ağrısı
• Sinir ağrısı
• Yanma veya karıncalanma gibi olağandışı duygular
• Kulaklarda çınlama
• Kas güçsüzlüğü
• İşitme değişiklikleri
• Menenjit veya menenjlerin şişmesi
Daha nadir görülen bazı belirtiler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Beyin şişmesi (hidrosefali)
• Terlememe
• Sıra dışı veya kontrol edilemeyen vücut hareketleri
• İdrar sorunları
• Kronik yorgunluk
• Migren
Türleri
Doktorlar araknoiditleri birkaç alt tür de sınıflandırmaktadırlar. Dolayısıyla kişinin araknoidit türünü bilmek, semptomları öngörmede yardımcı olmaktadır. Altı araknoidit türü vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Yapıştırıcı araknoidit: En şiddetli progresif türdür ve spinal sinirler araknoid inflamasyon nedeniyle birbirine yapışınca meydana gelmektedir
• Araknoidit ossifiyanlar: Bu araknoidit türü kemiğe döndüğünde meydana gelmektedir.
• Serebral araknoidit: Serebral araknoidit beyni çevreleyen zarı etkilemektedir ve sıklıkla yoğun baş ağrısına neden olmaktadır.
• Kalıtsal araknoidit: Nadir görülen araknoidit şeklidir, bunun nedeni menenjlerdeki genetik bozukluklardır.
• Neoplastik araknoidit: Kansere bağlı bir araknoidit şeklidir.
• Optokiazmatik araknoidit: Bu araknoidit optik sinirin arkasında yer almaktadır. Ayrıca ciddi veya tam görme kaybına neden olmaktadır.
Nedenleri
Kişinin epidural olması bazen araknoidite neden olabilmektedir. Araknoiditinin nedeni, kişinin geliştirdiği türü, görünüm ve tedavi planını etkileyebilmektedir. Çok yaygın nedenleri vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Spinal cerrahi sırasında, vakaların yaklaşık yüzde 60’ını oluşturan yaralanmalar
• Omurga içine boya enjekte edildiğinde, myelography
• Meninksine zarar veren kimyasallara maruz kalma
• Omurga içine enjeksiyonlar, örneğin epidural
• Lomber ponksiyon
• Omurganın viral ve bakteriyel enfeksiyonları
• Araba kazası gibi omurga fiziksel travma
• Omurga içinde veya çevresinde kanser
Bununla birlikte çok az sayıda araknoidit vakası genetik olmaktadır.
Tanı ve Tedavisi
Ağrı yönetimi tedavisi araknoiditi olanlar için faydalı olabilmektedir. Nadir görülen bir hastalıktır, bu nedenle birçok test gerektirir ve tanı koymak biraz zaman almaktadır. Araknoidit için standart bir test yoktur, ancak görüntüleme testleri kullanılmaktadır. Bu görüntüleme testleri aşağıdaki gibidir:
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)
• Bilgisayarlı tomografi (CAT) tarama
Ayrıca hasarın ciddiyetini belirlemek için elektromiyogram (EMG) da kullanılmaktadır. Bu test sinirlerin ne kadar iyi çalıştığını kontrol etmek için elektriksel darbeler kullanır. Araknoidit tedavisi zordur. Çünkü omuriliğin etrafındaki alan narindir ve küçük hasarların bile ciddi sonuçları olabilmektedir. Cerrahi mümkündür ancak her zaman önerilmemektedir. Ameliyat her zaman etkili değildir ve omurgayı daha fazla potansiyel hasara maruz bırakır. Ameliyat etkili olsa bile, faydaları genellikle geçicidir. Doktorların çoğu, semptomları çeşitli teknikler kullanarak yönetmeyi seçmektedirler. Bu teknikler aşağıdaki gibidir:
Fizik tedavi: Bir dizi fizik tedavi tekniği ağrıyı hafifleterek daha fazla hasarı önleyebilmektedir. Egzersiz terapisi kasları güçlendirir ve kişinin ağrıyı yönetmesine yardımcı olmaktadır. Masaj, ağrı nedeniyle kas gerginliğini azaltırken, su tedavisi geçici olarak sinir ağrısına yardımcı olmaktadır. Bazı kişiler omuriliğe ya da vücudun ağrı olan bölgeye uygulanan sıcak ya da soğuk komplekslerin iltihabı geçici olarak hafifletebileceğini fark etmişlerdir.
Ağrı kesici ilaçlar: Ağrı ilaçları arasında steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID), steroid ilaçlar ve opioidler gibi narkotik ağrı ilaçları bulunmaktadır. Doğru ilaç, kişinin başka hangi ilaçları aldığı ve herhangi bir yan etkisi olup olmadığı gibi bir dizi faktöre bağlıdır.
Sinir uyarımı: Sinirleri veya omuriliği uyaran tedaviler ilaçsız rahatlama sağlayabilmektedir. İki umut verici seçenek vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Omurilik stimülasyonu: Bu, omuriliğe doğrudan elektrik sinyali göndermek için cihaz kullanılmaktadır ve bu durum devam eden ağrı hafifletebilmektedir.
• Transkütanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS): Omurilik stimülatörüne benzer şekilde, TENS ünitesi ağrıyı azaltmak ve hareketi iyileştirmek için ağrılı alana elektrik gönderilmektedir.
Psikolojik destek: Kronik ağrı ile yaşamak zordur. Terapi, bazı kişilerin ağrı hakkındaki düşüncelerini değiştirerek ve duygusal destek vererek başa çıkmalarına yardımcı olmaktadır. Ayrıca bazı kişiler kronik ağrıları veya nadir hastalıkları olan kişiler için destek gruplarından yardım alırlar. Bu gruplar acı çeken kişilerin yeni kaynaklar bulmalarına, etkili yaşam tarzı ilaçlarını paylaşmalarına ve daha az yalnız hissetmelerine yardımcı olmaktadır.
Alternatif çözümler: Bazı kişiler akupunktur, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri veya homeopatik tıp gibi alternatif çözümler ile rahatlama bulmaktadırlar. Alternatif ilaçların araknoidit semptomlarının tedavisinde ne kadar etkili olduğunu belirlemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Araknoidit tedavi edilebilir ancak tamamen geçmemektedir. Uygun tedavi ile normal bir yaşam sürmek mümkündür. Ancak, bu rahatsızlığa sahip kişilerin semptomlar değiştikçe tedavi yaklaşımlarını değiştirmeleri gerekmektedir. Birçoğu semptomlarının mükemmel tıbbi bakımda bile daha da kötüleştiğini görmektedirler. Herhangi bir ve tüm semptomlar hakkında doktora danışmak, bu semptomları hafifletmek için en iyi şansı sunmaktadır. Bireysel bir durumda araknoiditin nasıl ilerleyeceğini tahmin etmenin bir yolu bulunmamaktadır. Araknoiditlerin türünü bilmek yardımcı olabilmektedir, ancak aynı tipte araknoiditi olan kişiler arasında bile önemli farklılıklar bulunmaktadır.
Araknoidit sinir bozucu ve potansiyel olarak engelli bir tıbbi durumdur. Tamamen iyileşmese de çeşitli tedaviler bu hastalığı hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Ayrıca araknoiditi hastalar, hayatlarını olabildiğince konforlu bir şekilde yaşamalıdırlar ve bu konu hakkında doktorlarına soru sormaları gerekmektedir. Bunu yapmak, mümkün olan en iyi tedaviyi bulmalarına yardımcı olacaktır.
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu