Aritmi kalbin çok hızlı, çok yavaş, çok erken veya düzensiz kalp atışını tanımlar. Aritmiler, kalp atışlarını koordine eden kalbe giden elektrik sinyalleri düzgün şekilde çalışmadığında ortaya çıkmaktadır. Örneğin, bazı kişiler yarışan kalp veya çırpınan gibi hissedebilecek düzensiz kalp atışları yaşarlar. Bazı kalp aritmileri zararsızdır özellikle de anormal, zayıf veya hasarlı bir kalpten aritmi kaynaklanıyorsa, ciddi ve ölümcül semptomlara sebep olabilir.
Aritmi veya anormal kalp hızının çeşitli nedenleri vardır. Düzensiz kalp atışı veya kalp ritmi olarak da bilinen kalp aritmi, kalp atımının düzensiz, çok yavaş veya çok hızlı olduğu bir grup koşuldur. Aritmiler 4 gruba ayrılır ve bu gruplar aşağıdaki gibidir:
• Yavaş kalp atışı: Bradikardi
• Hızlı kalp atışı: Taşikardi
• Düzensiz kalp atışı: Çarpıntı veya fibrilasyon
• Erken kalp atışı: Erken daralma
Aritmilerin çoğu ciddi değildir, ancak bazıları kişiyi felç veya kalp durmasına yatkın duruma getirebilir. Ayrıca aritmi ve ritmi sözcükleri birbirinin yerine geçebilir, başka bir deyişle, aynı anlama gelmektedir. Bununla birlikte, aritmi daha sık kullanılmaktadır.
Aritmi Nedenleri?
Kalbin büzülmesine neden olan elektriksel darbelerde herhangi bir kesinti, aritmiye neden olabilmektedir. Kalbi sağlıklı olan bir kişi için, dinlenirken dakikada 60-100 atış arasında kalp atış hızına sahip olmalıdır. Kişi ne kadar uygun olursa dinlenme kalp atış hızı o kadar düşük olur. Örneğin, olimpik sporcular, kalpleri çok verimli olduğu için genellikle dakikada 60 atımın altında bir dinlenme kalp atışına sahiptirler. Kalbin yanlış çalışmasına neden olabilecek birkaç faktör vardır, bu faktörler aşağıdaki gibidir:
• Alkol kullanımı
• Şeker hastalığı
• Madde bağımlılığı
• Aşırı kahve tüketimi
• Konjestif kalp yetmezliği gibi kalp hastalıkları
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
• Hipertiroidizm (aşırı aktif tiroit bezi)
• Zihinsel stres
• Kalp krizi, genellikle kalp krizi sonucu
• Sigara içme
• Bazı diyet takviyeleri
• Bazı bitkisel tedaviler
• Bazı ilaçlar
• Kalbin yapısal değişiklikleri
Sağlıklı bir kişi, uyuşturucu kullanımı veya elektrik çarpması gibi harici bir tetikleyici olmadıkça uzun süreli aritmiden mustarip olmamaktadır. Bununla birlikte, altta yatan bir sorun varsa, elektriksel uyarılar, kalpte doğru şekil de hareket edemeyebilir ve bu aritmi olasılığını artırabilir.
Aritmi Belirtileri
Bazı hastalarda semptomlar görünmez, ancak doktor rutin muayene sırasında veya EKG’de aritmi tespit edebilir. Hasta belirtileri fark etse bile, mutlaka ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmez; örneğin, hayati tehlike arz eden aritmileri olan bazı hastalarda hiçbir belirti olmayabilir, ancak belirtileri olanların ciddi problemi olmayabilir. Aritmi tipine göre belirtiler farklılık göstermektedir ve en yaygın olan belirtiler aşağıdaki gibidir:
Taşikardi belirtileri
Taşikardi, kalbin normalden daha hızlı atmasıdır ve belirtileri aşağıdaki gibidir:
• Nefes darlığı (nefes almada zorluk)
• Baş dönmesi
• Senkop (bayılma veya bayılma hissi)
• Göğüs de çarpıntı
• Göğüs ağrısı
• Baş dönmesi
• Ani halsizlik yaşama
Bradikardi belirtileri
Bradikardi, kalbin normalden daha yavaş atmasıdır ve belirtileri aşağıdaki gibidir:
• Anjina (göğüs ağrısı)
• Odaklanmada zorluk
• Karışıklık
• Egzersiz yaparken zorluk
• Baş dönmesi
• Yorgunluk
• Çarpıntı
• Nefes darlığı
• Senkop (bayılma veya bayılma hissi)
• Terleme
Atriyal fibrilasyonun belirtileri
Atriyal fibrilasyon, kalbin üst odalarının düzensiz bir şekilde attığı ve alt odalarla senkronize olduğu zamandır. Belirtiler genellikle hızlı bir şekilde gelişir, ancak bazen belirtiler olmayabilir. Diğer belirtileri aşağıdaki gibidir:
• Anjina (göğüs ağrısı)
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi
• Çarpıntı
• Senkop (bayılma veya bayılma hissi)
• Halsizlik
Tedavi
Aritmi tedavisi semptomlarına ve türüne göre değişmektedir. Aritmi tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:
Aritmi tedavisi: Aritmi tedavisi, yalnızca hastayı daha ciddi bir aritmi veya komplikasyon riski altına sokuyorsa ya da belirtiler çok şiddetli ise gereklidir.
Bradikardi tedavisi: Bradikardi altta yatan bir durumdan kaynaklanıyorsa, önce bu durumun tedavi edilmesi gerekmektedir. Şayet altta yatan bir sorun bulunmazsa, hastaya kalp pili takılması önerilebilir. Kalp pili, anormal kalp ritimlerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olmak için göğsün veya karın bölgesinin altına yerleştirilen küçük bir cihazdır. Kalp pilleri, kalbin normal bir minimum oranda atmasını sağlamak için elektrik darbeleri verir.
Taşikardi tedavisi: Taşikardi için birkaç farklı tedavi vardır ve bu tedaviler aşağıdaki gibidir:
• Vagal manevralar: Hastanın kendi başlarına yapabileceği bazı hareketler kalbin alt yarısından başlayan bazı aritmi tiplerini durdurabilir.
• İlaçlar: Bunlar hastayı iyileştirmez, ancak genellikle taşikardi bölümlerini azaltmada etkilidir ve kalbin uygun elektriksel olarak iletilmesine yardımcı olabilir.
• Kardiyoversiyon: Doktor kalbi normal ritmine sıfırlamak için elektrik çarpması veya ilaç kullanabilir.
• Ablasyon tedavisi: Bir veya daha fazla kateter kan damarlarından iç kalbe geçer. Aritminin kaynağı olduğu düşünülen ve bu dokuların küçük bölümlerini tahrip eden kalp bölgelerine yerleştirilirler.
• ICD (implante edilebilir kardiyoverter-defibrilatör): Cihaz sol köprücük kemiğine yakın implante edilir ve kalp ritmini izler. Cihaz anormal derecede hızlı bir ritim tespit ederse, kalbi normal bir ritime dönmesi için uyarır.
• Labirent prosedürü: Kalpte bir dizi cerrahi insizyon yapılır. Daha sonra yara izleri iyileşir ve bloklar oluştururlar. Bu bloklar elektrik sinyallerini yönlendirerek kalbin verimli bir şekilde atmasına yardımcı olur.
• Ventriküler anevrizma cerrahisi: Bazen kalbe giden bir kan damarındaki anevrizma (çıkıntı) bir aritmiye neden olur. Diğer tedaviler işe yaramazsa, bir cerrah anevrizmayı kaldırabilir.
• Koroner bypass ameliyatı: Hastanın vücudunun herhangi bir yerindeki arterler veya damarlar, dar olan bölgeleri bypass etmek ve kalp kasına (miyokard) kan akışını iyileştirmek için koroner arterlere aşılanır.
Aritmi Türleri
Birkaç çeşit aritmi türü vardır ve bu türler aşağıdaki gibidir:
Atriyal fibrilasyon: Bu, atriyal kalp odalarının neredeyse her zaman çok hızlı ve düzensiz atmasıdır. Atriyal fibrilasyon yaygındır ve çoğunlukla yaşlı kişileri etkiler. Tek, güçlü bir kasılma üretmek yerine, oda fibrilatlar (titreme) yapabilir. Bazı durumlarda, atriyum dakika da 350 atışta ve aşırı durumlarda, 600’e kadar fibrilasyon yapabilir.
Atriyal çarpıntı: Fibrilasyon atriyumda ki birçok rastgele ve farklı titreşimden oluşsa da, atriyal çarpıntı genellikle atriyumda ki düzgün iletken olmayan bir alandandır, bu nedenle anormal kalp iletimi tutarlı bir yapıya sahiptir. Her ikisi de kalbe kan pompalamak için ideal değildir. Bazı hastalar hem flutter hem de fibrilasyon yaşayabilir. Atriyal flutter ciddi bir durum olabilir ve tedavi edilmeyen genellikle fibrilasyona yol açmaktadır. Atriyal flutter olan hasta tipik olarak dakika da 250-350 atım geçirir.
Supraventriküler taşikardi (SVT): Düzenli, anormal derecede hızlı bir kalp atışı türüdür. Hasta birkaç saniyeden birkaç saate kadar sürebilen hızlandırılmış kalp atışları patlaması yaşar. Tipik olarak, SVT’li bir hastanın dakikada 160-200 atım kalp hızı olur. Atriyal fibrilasyon ve flutter, SVT’ler altında sınıflandırılmaktadır.
Ventriküler taşikardi: Ventriküller de başlayan ve anormal derecede hızlı bir kalp atışına neden olan anormal elektriksel darbelerdir. Bu genellikle, kalp önceki bir kalp krizinden yara izi geçirirse oluşur. Genellikle ventrikül, dakikada 200 defadan fazla atış yapar.
Ventriküler fibrilasyon: Ventriküllerin çok hızlı, koordine olmayan kasılma kasılmalarından oluşan düzensiz bir kalp ritmidir. Ventriküller kanı düzgün şekilde pompalamaz, basitçe titrer. Ventriküler fibrilasyon hayatı tehdit edicidir ve genellikle kalp hastalığı ile ilişkilidir. Genellikle kalp krizi ile tetiklenir.
Uzun QT sendromu: Bazen hızlı, koordine olmayan kalp atışlarına neden olan kalp ritmi bozukluğu oluşur ve bu, hayati tehlike oluşturabilecek bayılma ile sonuçlanabilir. Genetik duyarlılıktan veya bazı ilaçlardan kaynaklanabilir.
Aritmi Teşhisi
Doktor, hastanın aritmisini neyin tetiklediğini bulmaya çalışır. Bu nedenle, hastanın tıbbi öyküsü, aile öyküsü, diyet ve yaşam tarzını içerebilecek ayrıntılı bir görüşmeyi içerir. Ayrıca bazı testler gerekir ve bu testler aşağıdaki gibidir:
• Kan ve idrar testleri
• EKG (elektrokardiyogram)
• Holtermonitor, kalbi 1 yada 2 gün kaydeden takılabilen bir cihazdır
• Ekokardiyogram
• Göğüs röntgeni
• Masa eğimi testi
• Elektrofizyolojik testler veya EP çalışmaları
• Kalp kateterizasyonu
Risk Faktörleri
İleri yaş, aritmi için risk faktörüdür. Aritmi için bazı olası risk faktörleri vardır bu risk faktörleri aşağıdaki gibidir:
• Yaşlılık
• Kalıtsal gen defektleri
• Kalp sorunları
• Hipotiroit veya hipertiroit
• Bazı reçeteli ve reçetesiz ilaçlar
• Hipertansiyon
• Şişmanlık
• Kontrolsüz diyabet
• Obstrüktif uyku apnesi
• Elektrolit dengesizlikleri
• Ağır ve sürekli alkol tüketimi
• Çok fazla kafein tüketimi
• Yasal olmayan ilaçlar
Aritmi Komplikasyonları
İnme: Fibrilasyon (titreme) kalbin düzgün pompalanmadığı anlamına gelir. Bu kan birikmesine neden olabilir ve pıhtılar oluşabilir. Eğer pıhtılardan biri yerinden çıkarsa, beyin damarına girerek tıkayabilir ve felce neden olabilir. Ayrıca inme beyin hasarına neden olabilir ve bazen ölümcül olabilir.
Kalp yetmezliği: Uzun süreli taşikardi veya bradikardi kalbin vücuda ve organlarına yeterince kan pompalamamasına neden olabilir ve bu kalp yetmezliğidir. Tedavi genellikle bunun iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov
heart.orgaa
circ.ahajournals.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu