Beden imgesi, bireyin bedenini nasıl gördüğünü ve kendisini ne kadar çekici hissettiğini ifade eden bir kavramdır. Beden imgesi sadece aynada görünen görüntü değildir; aynı zamanda hatıraları, varsayımları ve genellemeleri de içerir.
Tarih boyunca insanlar, insan vücudunun güzelliğine önem vermişlerdir. Toplum, medya ve popüler kültür; bir insanın kendi bedenini belli bir biçimde görmesini sağlar, adeta vücudu şekillendirir. Toplum tarafından belirlenen ölçütler kimi zaman bireyi rahatsız eder, onun sağlıksız davranışlar sergilemesine neden olur.
Beden İmgesi Ne Anlama Geliyor?
Pozitif bir kimse kendini huzurlu ve mutlu hisseder. Beden imgesi, bir kişinin duygusal tutumlarını, inançlarını ve kendi bedenindeki algılarını ifade eder ve çok yönlü psikolojik deneyim olarak tanımlanır. Vücut görüntüsü şu duygu ve düşünce ile şekillenir:
•Görünüşü hakkında neye inandığına
•Vücut görüntüsü hakkında ne hissettiğine
•Hareket halindeyken bedenlerini nasıl algıladıklarını ve kontrol ettiklerine
•Boyları, ağırlıkları ve şekilleri dâhil olmak üzere vücudu hakkında nasıl düşündüğüne
Bu düşünceler olumlu veya olumsuz olabilir. Negatif bir vücut imgesi sıklıkla vücut dismorfik bozukluğu (BDD), vücut bütünlüğü kimlik bozukluğu ve yeme bozuklukları gibi bozukluklarla bağlantılıdır.
Olumlu Bir Beden İmgesi Nedir?
Araştırmalar, beden imajına karşı tutumun, ömür boyu sabit kaldığını göstermektedir. Olumlu bir beden imajına sahip bir insan, başkalarının nasıl kabul edeceği, vücut şekli ve görünüşüyle ilgili doğru ve net bir algıya sahiptir. Kişi, görünüşleri konusunda mutludur ve toplumun, ailenin veya arkadaşların önerdiği şekil ile uyuşmasa bile, vücutları ve görünüşleri hakkındakileri iyi kabul eder ve kendilerini iyi hisseder. Nasıl göründüklerinin kişiliklerini etkilemez ve vücudunda nasıl göründüklerinden ve güvende olduklarından gurur duyarlar. Dengeli bir diyet ve egzersiz ile sağlıklı bir yaşam tarzı, olumlu bir vücut imajına katkıda bulunabilirler. Olumlu bir beden imajına sahip olmanın bir kısmı, bireyin kendine nasıl değer verdiğini, görünüşünden ayırma yeteneğidir. Benlik değerinin görünüme bağlı olmadığını fark eden insanlar, nasıl göründükleri hakkında iyi hissetme eğilimindedirler.
Negatif Bir Beden İmgesi Nedir?
Olumsuz bir beden imajı, bir insanın görünüşünün toplumun, ailenin ve arkadaşların beklediği şeyle örtüşmediğini hissetmesiyle ortaya çıkabilir. Kendilerini başkalarıyla sık sık karşılaştırabilirler ve bunu yaparken yetersiz hissedebilirler. Utanmış ve kendinden emin hissetmemiş olabilirler. Genellikle fizyolojik olarak kendilerini rahatsız ve garip hissederler. Birey genellikle kendileri hakkında gerçekçi olmayan bir görüşe sahiptir ve aynaya baktığında vücutlarının parçalarını çarpık, gerçek olmayan bir şekilde görebilirler. Örneğin normal vücut kitle indeksi normal olan bir kadın kendini sürekli şişman olarak görebilir.
Bazı kişiler vücut dismorfik bozukluğu (BDD) olan bir bozukluk geliştirebilir. BDD’li bir kişi bedenini veya bedeninin bir bölümünü olumsuz şekilde görür. Kozmetik cerrahiden burun büyüklüğünü düzeltmesini isteyebilir. Bu, depresyon gibi zihinsel sağlık sorunlarına yol açarsa tehlikeli olabilir ve gereksiz bir ameliyat, kaza diyet gibi güvenli olmayan kilo verme alışkanlıkları izleyebilir. Bir erkek kas yapmak için uygun olmayan hormon kullanımı ile meşgul olabilir. Chicago, Illinois Üniversitesi’nden araştırmacılar, çok kilolu olduğunu varsayan, normal veya düşük kilolu genç kadınların, kilo durumlarını doğru bir şekilde değerlendirebilenlerden daha güvenli olmayan kilo verme davranışı olasılıklarının daha yüksek olduğunu bulmuşlardır.
Negatif Bir Beden İmgesi Nereden Geliyor?
Vücut görüntüsünde toplum izolasyon oluşturmaz ve kültür, aile ve arkadaşlar bedenler hakkında olumlu ve olumsuz mesajlar iletirler. Vücut görüntüsü negatif olan bir kişi, toplum tarafından tanıtılan görüntülerle uyuşmadığından endişelenebilir. Toplum, akranlar ve aile üyeleri, bir insanın beden imajını etkileyebilir. İdeal bir beden olduğuna inanmak için kadınları ve erkekleri, hatta genç kız ve erkekleri cesaretlendirebilirler. Görüntü genellikle doğal değildir. Reklamlar, tüm erkeklerin güçlü kaslı ve tüm kadınların narin olmasını önerir. Bu; her zaman gerçekçi değildir, çünkü herkes farklı yapıdadır.
Bu reklama maruz kalanlar, kendilerini klinik olarak profesyonel fit modeller ve estetik geçirmiş TV yıldızları ile karşılaştırdıklarından, bazıları kendilerini gerçekçi ve doğal olmayan hedefler koyma konusunda baskı hissederler ve modada sergilemek için mankenler kullanarak sağlıksız bir örnek oluşturmaktadır. Bunun yarattığı etkiler, duyarlı bir bireyde hem fiziksel hem de zihinsel sağlığı etkileyebilir. Vücudun yaşla birlikte değişmesi, bu kişinin beden imajını etkileyebileceği gibi hastalık ve kazaların da etkisi olabilir. Meme kanseri için bir mastektomi veya uzuv amputasyonu insanların kendilerine ve başkalarına nasıl göründüğünü yeniden düşünmelerine neden olabilir.
Yapılan çalışmalara göre; obeziteye sahip birçok insanın vücut imajı olumsuzdur, fakat başarılı kilo kaybı ve yapılan müdahaleler vücut imajını iyileştirebilir. Ayrıca duygusal güvensizlik yaşayan bireyler negatif beden imajı geliştirmeye daha duyarlı bireylerdir. Araştırmalar, aile desteği, cinsiyet rolü memnuniyeti, kopyalama stratejileri, zindelik ve refah ile bağlantılı, daha fazla esnekliğe sahip kız ve kadınların olumlu bir beden imajına sahip olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Olumsuz düşünceler ve duygular, başkalarıyla etkileşimler yoluyla da sürdürülebilir. Mesela bu durum çoğunlukla kadınlar bir araya geldiklerinde şişmanlıkla ilgili yapılan bir konuşmada ya da kilolu kişilerin kendini nasıl gördüğü ya da hissettiği hakkında yorum yapıldığında olur. Ayrıca olumsuz duygulara, düşük ruh haline ve olumsuz beslenme düzenlerine yol açabilir.
Görüntüleri Konusunda Erkek ve Kadın Düşüncesi Nedir?
Erkekler de vücut imajlarıyla ilgileniyorlar. Genelde kadınların erkeklerden daha çok bedenlerinden memnun olmadıkları düşünülmektedir. Bununla birlikte erkeklerin görünüşleri hakkında da endişeli oldukları çalışmalar bulunmaktadır. Bir rapora göre, kolej öğrencilerinin yüzde 95’i bedenlerinin bazı yönlerinden mutsuz olduğu tespit edilmiştir. Araştırmalar, erkeklerde ve kadınlarda olumsuz bir beden imgesi ile birçok benzer faktörün paylaşıldığı arasında birçok benzerlik olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, erkekler vücutları ile ilgili duydukları rahatsızlık konusunda daha sessiz olma eğilimindedir.
2004 yılında yapılan bir araştırma, kadınların beden imajına karşı tutumlarının yaşamları boyunca sabit kalma eğiliminde olduklarını, ancak şekil, ağırlık ve görünümün yaşla birlikte azaldığını göstermiştir.
Vücut Görüntüsünü İyileştirmek İçin İpuçları
İşte görüntünüz hakkında nasıl hissettiğinizi geliştirmek için bazı ipuçları:
1.Vücudunuzun neler yapabileceğini düşünerek şükredin. Koşun, yüzün, dans edin, şarkı söyleyin, vb. Gibi yapabildiklerinizin kıymetini bilin.
2.Kendinizle ilgili hoşunuza giden 10 şeyi listeleyin ve görebileceğiniz yere sabitleyin
3.Unutmayın ki güzellik sadece görünüşle ilgili bir durum değildir.
4.Aynada kendinizi bir burun veya kalça olarak değil, tüm bir kişi olarak görün
5.Olumlu düşünün ve olumlu mesajlarla olumsuz düşüncelerinizi olumluya çevirin.
6.Kendinize yakışan rahat kıyafetler giyin
7.Farklı bir şey olmalısın gibi hissettiren toplum mesajlarını ve resimlerini aktif olarak eleştirin.
8.Gönüllü sosyal medya projeleri, egzersiz yapmak veya bir hobi için ilgi alanları yaratarak boş zamanınızı değerlendirin.
9.Şişmanlık ile ilgili konuşmaktan kaçının ve arkadaşlarınızı da aynı şeyi yapmaya teşvik edin
10.Görüntünüz ile ilgili masaj yaptırmak veya saç kesimi gibi güzel bir şey yapın.
Beden İmgesi ve Fiziksel Egzersiz
Egzersiz yapmak, bir kişinin gücü ve çevikliği konusunda daha fazla güven duymasına yardımcı olabilir ve sağlıklı bir kilonun ve vücut boyutunun korunmasına katkıda bulunabilir. Ayrıca endişe ve depresyonu azaltabilir. Ancak, insanlar farklı nedenlerden dolayı da egzersiz yaparlar. 2015 yılında yapılan bir araştırmada araştırmacılar, fonksiyonel nedenlerle egzersiz yapan kişilerin, formda olmaları için daha pozitif bir beden imajına sahip olma eğiliminde olduklarını bulmuşlardır. Görünümlerini geliştirmek için egzersiz yapanlar vücutları hakkında daha az negatif hissetme eğilimindedirler.
Kaynakça:
journals.plos.org
huffingtonpost.com
bradley.edu
hopkinsmedicine.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu