Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Bitki Bazlı Alternatif Sütler

0 370

Mandıralardan ya da marketlerden paketli olarak alınan sütler inek, keçi, koyun ve deve gibi memelilerden elde edilmiştir. Sağılmış sütler çeşitli besinler içerir ve uzun zamandan beri birçok sağlık yararı ile ilişkilendirilmiştir ancak son zamanlarda, bazı insanlar sağlık ve diğer endişeler nedeniyle hayvansal kaynaklı sütlerden uzak durmaya başlamıştır. Bu endişeler arasında alerjiler ve laktoz intoleransı, sütteki hormonlar, bazı kanserleri ve diyabet riskini artırması ve hayvanların kullanımıyla ilgili etik konular sayılabilir. Sonuç olarak mandıra sütü olmayan, onun yerine geçebilecek sütler artık mevcuttur. İnek sütü gibi sağılmış sütlerinden vazgeçmek isteyen insanlar artık bitki bazlı seçeneklerden birini seçebilmektedir. Her biri farklı bir beslenme profiline, lezzet, renk ve dokuya sahiptir. Mandıra sütü ya da sağılmış olmayan sütler fındık, tohum ve tahıl gibi bitki kaynaklarından elde edilir.

Sütün İçerdiği Besinler

İnek sütünde önemli miktarda protein, A vitamini, D vitamini ve kalsiyum bulunmaktadır. Bir bardak (240 gram) az yağlı (yüzde 2’lik) günlük sütte bulunan besinler ve miktarları aşağıdadır:
*137 kalori
*9.68 gram (g) protein
*350 miligram (mg) kalsiyum
*274 mg potasyum
*37 mg magnezyum
*42 mikrogram (mcg) A vitamini
*20 mg kolesterol
*3 g yağ asidi
Bitki Bazlı Alternatif SütlerSağılmış sütlerden vazgeçen bir kişinin bu besinleri başka bir yerden alması gerekir. Bazı süt alternatifleri inek sütüne benzer bir beslenme profiline sahiptir. Birçoğu doğal olarak kalsiyum içerir veya kalsiyum ile güçlendirilmiştir. Birçoğu ayrıca D ve A vitaminleriyle takviye edilmiştir ancak bir kısmı bazı besinlerden yoksun olabilir, bu yüzden ne alındığını bilmek önem kazanır.

Alternatif Sütler

Mandıra kaynaklı süt kullanmak istemeyen insanlar için çeşitli süt alternatifi mevcuttur. Süt alternatifleri arasında soya sütü, badem sütü, pirinç sütü, hindistancevizi sütü, kenevir sütü ve yulaf sütü bulunur.

Soya Sütü

Soya sütü, sağılmış sütlere karşı popüler bir alternatiftir. Soya fasulyesi özünden yapılır, şekerli, şekersiz ve aromalı (örneğin vanilya ve çikolata aromalı) çeşitleri mevcuttur. İnek sütü gibi, soya sütü de genellikle kalsiyum, A ve D vitaminleri ve riboflavin ile güçlendirilir ve porsiyon başına 7 ila 10 g protein içerir. Soya sütü beslenme profili açısından inek sütüne en benzer alternatiftir. Yaklaşık 240 gramlık bir bardak kaynatılmış sade soya sütü aşağıdaki besinleri içerir:
*1 g şeker de dahil olmak üzere 4 g karbonhidrat
*79 kalori
*4 g yağ
*7 g protein
*3 mikrogram B 12 vitamini
*120 IU D vitamini
*300 mg potasyum
*300 mg kalsiyum
*1 g lif
*0 mg kolesterol
Farklı markaların tadına, şekerli veya şekersiz olmasına ve hangi vitamin ve minerallerin eklendiğine bağlı olarak biraz farklı bir bileşimi olacaktır. Soya sütü ayrıca izoflavonlar adı verilen doğal bileşikler içerebilir. İzoflavonlar kalp hastalıkları riskinin azalması ile bağlantılıdır. Günde en az 10 mg izoflavon tüketmek, meme kanseri nüksünde yüzde 25’lik bir azalma sağlayabilir. Soya tüketimi kadınlarda menopoz dönemi ve sonrasında yararlı olabilmektedir çünkü soyada östrojeni taklit eden ve fitoöstrojen adıyla bilinen bileşikler de vardır. Bu bileşikler, menopoz sırasında östrojendeki çarpıcı düşüşlerin etkisini hafifletmeye yardımcı olabilir. Bazı kaynaklar soyanın sıcak basmaları azaltabileceğini öne sürmektedir. Bununla birlikte, insanlar fitoöstrojenleri soyadan farklı şekilde işleyebilir, bu nedenle vücudu dinlemek ve soya artışından kaynaklanan değişiklikleri fark etmek önemlidir. Bazı soya sütleri genetiği değiştirilmiş soyalardan yapılır ancak GDO’suz ya da genetiği değiştirilmiş olmadığı onaylanmış soya sütü birçok yerde mevcuttur. Bebeklerin beslenmesinde anne sütünün ya da mamanın alternatifi olarak kullanılmamalıdır. Soya sütü birçok yemeğin yapılması için inek sütü yerine geçebilir ancak barista tarzı versiyonlarının bulunmasına ve ısıya daha dayanıklı olmasına rağmen, bazen sıcak içeceklere eklendiklerinde pıhtılaşır. İnek sütü proteinine alerjisi olan çocukların (özellikle altı aylıktan küçük iseler) soyaya karşı alerjik olmalarının daha muhtemel olduğu da unutulmamalıdır. Mozzarella, Parmesan, Çedar gibi süt içermeyen, soya bazlı alternatif peynirler, hatta soya dondurması da mevcuttur.

Badem Sütü

Badem sütü su, öğütülmüş badem ve genellikle tatlandırıcı eklenerek yapılır, mineral ve vitaminlerle de takviye edilir. Mandıra sütüne benzer kremsi bir yapıya sahiptir. Amerika’da en sevilen bitki bazlı süttür. Bir bardaklık badem sütünden inek sütünde ve soya sütünde bulunan miktardan daha az, yaklaşık 8,5 gram protein sağlanabilir. Badem, E vitamini içeren bir tohumdur. Güçlendirilmiş badem sütü, takviye edilmiş ise E vitamini içerebilir. E vitamininden fayda elde etmek için bademi doğrudan yemek daha iyidir. Güçlendirilmediği sürece, badem sütü, inek sütündeki vitamin, mineral ve yağ asitlerinden yoksundur. Bu nedenle anne sütüne veya bebekler için mamaya uygun bir alternatif değildir. Şeker eklenip eklenmemesine göre içerdiği kalori inek sütünden daha düşük olabilir. Markalara göre içerdiği badem ve takviye besin miktarları değişebilir. Badem sütü dondurma ve diğer gıda maddelerinde kullanılabilir. Diğer kabuklu yemiş sütleri kaju, fındık ve ceviz sütüdür.

Pirinç Sütü

Diğer sütlerden daha fazla karbonhidrat içeren pirinç sütü, pirinç ve suyun bir karışımıdır. Proteinden yoksundur ancak krepler, bazı tatlılar ve tatlı içecekler için iyi bir alternatiftir. Pirinç sütü oldukça ince ve sulu olabilir, bu nedenle özellikle fırınlamada kullanmak için uygun Bitki Bazlı Alternatif Sütlerdeğildir. Pirinç sütü alerjiye duyarlı kişiler için yararlı olabilir. Genellikle soya, glüten ve fındık içermez. Ancak, alerjisi olan herhangi biri, tüketmeden önce etiketi kontrol etmelidir. Haşlanmış pirinç, kahverengi pirinç şurubu ve kahverengi pirinç nişastasından yapılır. İnek sütüyle karşılaştırıldığında karbonhidrat oranı yüksek, protein oranı düşüktür. Kalori miktarı tatlandırılıp tatlandırılmamasına bağlıdır. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’na (USDA) göre bir bardak sade, şekersiz pirinç sütü aşağıdakileri içerir:
*22 gr karbonhidrat
*113 kalori
*0.67 g protein
*2 g yağ
*26 mg magnezyum
*283 mg kalsiyum
*65 mg potasyum
*2.4 mcg D2 ve D3 vitamini
*151 mcg A vitamini
*0 mg kolesterol
Doğal olarak kalsiyum bakımından zengin değildir, bu nedenle inek sütünün yerine geçmesi amaçlanıyorsa, kalsiyum ile güçlendirilmiş bir çeşidini seçmek mantıklıdır.
Hindistan cevizi sütü
Hindistan cevizi sütü, oldukça güçlü olan hindistan cevizi lezzetini sevmek koşuluyla, çoğu pişmiş yemek için inek sütüne, tam yağlı süte yakın bir dokuya sahip mükemmel bir alternatiftir. Porsiyon başına yaklaşık 5 g doymuş yağ içerdiği için yağ bakımından nispeten yüksektir. Doğal olarak soya ve glüten bulundurmadığı için hindistan cevizi sütü, genellikle birden fazla gıdaya alerjisi olan kişiler için iyi bir seçimdir, ancak alerjen içermeyen bir tesiste üretilip üretilmediği kontrol edilmelidir. Hindistan cevizi sütü çoğu kabuklu yemiş sütüyle birlikte, ceviz aroması nedeniyle unlu mamullerle uyumludur. İnek sütü gibi mandıra sütlerine benzer bir yapıya sahip olmasına rağmen, beslenme profili farklıdır. Markaya ve içeriğine bağlı olarak, muhtemelen inek sütünden daha az protein içerecektir.

Kenevir Sütü

Kenevir sütü soya, kuru yemiş ve glütene alerjisi olanlar için başka bir seçenektir. Kabuklu kenevir tohumları, su ve çoğu durumda tatlandırıcılar eklenerek yapılır. İyi bir protein kaynağıdır ve mükemmel bir yağ asidi profiline sahiptir ancak takviye edilmedikçe kalsiyum açısından nispeten düşüktür.

Yulaf Sütü

Yulaf sütü, yulaf ve su karışımı olduğu için hafif, yulaf lapasına benzer tada sahiptir, makul miktarda protein ve karbonhidrat içerir. Kahvaltılık gevrekler ve lezzetli yemekler için mükemmeldir, tatlılar için aroması oldukça lezzet vericidir. Barista tarzı versiyonları ısıya daha dayanıklı ve kremsi dokuya sahiptir, bu nedenle sıcak içeceklerde harikadır.

Diğer Alternatifler

Piyasada yeni olan diğer süt alternatifleri şunlardır:
*Kinoa sütü
*Keten sütü
*Patates sütü
*Ayçiçeği sütü
*Yulaf, pirinç, buğday, arpa, tritikale, kavuzlu buğday ve darıdan oluşan 7 tahıllı süt

Alternatifler Seçilirken Dikkatli Olunmalı

Bitki Bazlı Alternatif SütlerBir insanda laktoz intoleransı varsa ancak yine de inek sütü içmek istiyorsa, laktozsuz mandıra sütü de vardır. Sütün içindeki hormonların ve antibiyotiklerin varlığından endişe edenler için de organik, çiğ ve pastörize edilmemiş inek sütü mevcuttur ancak çiğ süt gibi ürünlerden bazıları, sağlık açısından standart pastörize sütte bulunmayan bazı risklere sahiptir. Süt ürünlerinden, başka bir diyet değişikliği yapmadan vazgeçmek isteyen herkes beslenme profili bakımından mevcut ürünlere en yakın olan gerçek süt olmayan bir alternatif seçtiğinden emin olmalıdır. Hem sağılmış sütler hem de süt alternatifleri genellikle farklı miktarlarda ek besinlerle güçlendirildiği ve süt alternatiflerine genellikle şeker eklediği için tüketiciler her zaman paketteki etiketi kontrol etmelidir. Bitki kaynaklı sütlerin bazıları çocukların sağlığı için uygun olmayabilir, süt ürünleri kullanmasalar da dengeli beslenmeleri mümkündür. İster süt ister bir süt alternatifi tercih edilsin, taze sebzeler, taze meyveler, kuru yemişler, tam tahıllar, tohumlar, bakliyat veya baklagiller ile birlikte bitkisel, dengeli beslenmenin bir parçası olarak tüketilmelidir. Sağılmış inek sütü gibi hayvansal sütlerin ve süt ürünlerinin bırakılması ve onlardan alınacak besinlerin farklı besinlerden alınması mümkündür. Doğru planlama yapılırsa süt ürünlerini içermeyen bir beslenme şekli ile her yaştan insan sağlıklı yaşayabilir.

Kaynakça:

https://www.medicalnewstoday.com
https://www.bbc.co.uk

Yazar: Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku