BT taramaları ve MRG taramaları, kemikler, eklemler ve organlar gibi iç vücut bölümlerinin ayrıntılı görüntülerini oluşturan iki farklı tıbbi görüntüleme yöntemidir. Doktorlar çok çeşitli tıbbi durumların teşhisine yardımcı olmak için BT taramaları veya MRI taramaları kullanmaktadırlar. Her iki tarama türünün de benzer kullanımları vardır, ancak görüntüleri farklı şekillerde oluşturmaktadırlar. BT taraması X-ışınları, oysa MRI taraması güçlü manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanmaktadır. BT taramaları daha yaygın ve daha ucuzdur, ancak MRG taramaları daha ayrıntılı görüntüler sağlamaktadır. Bu makalede, BT taramaları ve MRG taramaları arasındaki farklılıklar, bunların kullanımları, prosedürleri ve güvenliği hakkında bilgiler yer almaktadır.
Kullanım Alanları
Hem BT hem de MRG taramaları doktorların iç vücut kısımlarını görmelerini sağlamaktadır. BT ve MRG taramaları, iç gövde parçalarının ayrıntılı görüntülerini oluşturmanın iki farklı yoludur. Daha sonra doktorlar, kemiklerdeki kırıklar, organlardaki tümörler veya eklem hasarı gibi anormallikleri tespit etmek için görüntüleri analiz etmektedirler. Bazı kişiler bilgisayarlı aksiyel tomografi anlamına gelen CT taramasını CAT taraması olarak adlandırmaktadır. CT taraması sırasında, kişi CT tarayıcı adı verilen büyük bir röntgen cihazında yatmaktadır ve tarayıcı görüntüleri bir bilgisayara göndermektedir. Manyetik rezonans görüntülerine MR denmektedir. Bu tarama türü, görüntü oluşturmak için radyo dalgaları ve mıknatıslar kullanmaktadır. MRI taraması sırasında, kişi sabit bir manyetik alan oluşturan, vücuttaki su moleküllerini ve yağ hücrelerini zıplatmak için radyo dalgaları kullanan makine olan MRI tarayıcısında yatar. Ayrıca tarayıcı görüntüleri bir bilgisayara göndermektedir. BT taramaları MRG’lerden daha yaygın ve daha ucuzdur. Ancak, MRG taramaları BT taramalarından daha iyi bir görüntü oluşturmaktadır.
Kullanımları Neler?
BT ve MRG taramalarının kullanımı oldukça benzerdir. BT taramaları daha yaygındır, çünkü daha ucuzdur ve hala iyi bir ayrıntı sunmaktadır. Doktor, vücudun daha doğru ve ayrıntılı görüntüler oluşturması gerektiğinde MRI taraması önermektedir. BT taramasının yaygın kullanımları arasında inceleme veya tarama alanları bulunur, bu alanlar şu şekildedir:
• Tümörler
• Kemik kırıkları
• İç kanama
• Kanser gelişimi ve tedaviye yanıt
Genellikle doktorlar, etkileyenler de dâhil olmak üzere kemik, organ ve eklemlerle ilgili sorunları teşhis etmek için MRI taramalarını kullanmaktadırlar. Bu alanlar aşağıdaki gibidir:
• Ayak bilekleri
• Memeler
• Beyin
• Kalp
• Eklemler
• Bilekler
• Kan damarları
Prosedür Nasıl İşlemektedir?
BT taraması veya MRG için kişinin yatması gerekmektedir. Her iki tarama da genellikle kişinin daha sonra tarayıcıya hareket eden bir yatağa uzanmasını gerekmektedir. Makinelerin net görüntüler alabilmesi için tarama sırasında çok hareketsiz olunmalıdır. Her iki durumda da, teknisyenler tarama sırasında odadan ayrılırlar, ancak kişi onlarla interkom bağlantısı aracılığıyla konuşabilmektedir. CT makinesi, vücudun çeşitli X-ışını görüntülerini farklı açılardan almaktadır ve makine nispeten sessizdir. MRI tarayıcıları çok gürültülüdür ve bir teknisyen gürültüyü köreltmek için kişiye kulak tıkacı veya kulaklık önermektedir.
Ne Kadar Güvenlidir?
BT ve MRG taramaları çok güvenli prosedürlerdir. Bununla birlikte, tarama türleri arasında farklılık gösteren hafif riskler oluşturmaktadırlar. BT taraması sırasında, kişi çok az miktarda radyasyon alır, ancak doktorlar bunu genellikle zararsız olarak düşünmektedirler. BT taramaları biyolojik dokuları etkileme potansiyeline sahip iyonlaştırıcı radyasyon kullanmaktadır. Ulusal Biyomedikal Görüntüleme ve Biyomühendislik Enstitüsü’ne göre, radyasyona maruz kalmadan kanser oluşma riski genellikle düşüktür. BT taramaları ve X ışınları gebelik sırasında güvenli olmayabilir, bu nedenle doktorlar bunun yerine MRI taramaları veya ultrason taramaları önermektedirler. Bununla birlikte, özellikle ilk üç aylık dönemde önlem olarak MRI taramalarını kullanmaktan kaçınılmalıdır.
MRG taramaları radyasyon kullanmamaktadır, bununla birlikte, güçlü manyetik alanlar kullanmaktadırlar. Kişiler kalp pilleri, insülin pompası veya koklear implant gibi herhangi bir tıbbi implant olup olmadığını teknisyenlerine bildirmelidir. MRI taramaları yüksek sesler çıkarır, bu nedenle kişiler gürültüyü köreltmek için genellikle kulak tıkacı veya kulaklık kullanmaktadırlar. Klostrofobisi olan kişiler, MRRI tarayıcılarını tolere etmekte zorlanabilirler, ancak günümüzde bu sorunun üstesinden gelmek için çeşitli açık MRG tarayıcıları mevcuttur. Hem BT taramaları hem de MRG taramaları için, doktor görüntüleri daha net hale getirmek için kontrast boya kullanılmasını önerebilmektedir. Bazı kişiler belirli boya türlerine kötü tepki verebilir.
Doğru Taramayı Seçme
Doktor en yararlı ve etkili görüntüleme prosedürünü önermektedir. MRI ve BT taramalarının kullanımı oldukça benzerdir. Doktor, hangi taramanın uygun olduğu gibi çeşitli faktörlere dayanarak karar vermektedir. Bu faktörler aşağıdaki gibidir:
• Taramanın tıbbi nedeni
• Görüntüler için gerekli olan detay düzeyi
• Kişinin hamile olup olmadığı
• Kişinin klostrofobisi veya MRI taramalarını tolere etmelerini zorlaştırabilecek başka faktörlerin olup olmadığı
MRG taramaları daha yumuşak doku, ligament veya organ görüntüsünü oluşturmaktadır. MRG taraması ile görülmesi daha kolay olabilecek problemler arasında yumuşak doku hasarı, yırtık bağlar ve fıtıklaşmış diskler sayılmaktadır. Doktorlar, vücut bölümünün genel bir görüntüsünü oluşturmak için, organların veya baş kırıklarının görüntülerini almak için BT taramasını kullanmaktadırlar. BT taramaları ve MRG taramaları, iç vücut parçalarını görüntülemenin iki yöntemidir. Benzer kullanımları vardır fakat farklı şekillerde resimler üretmektedirler. BT taramaları X-ışınlarını kullanırken, MRG taramaları güçlü mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanmaktadırlar. BT taraması genellikle daha geniş alanlar için iyidir, MRG taraması ise incelenen dokunun daha iyi bir görüntüsünü oluşturmaktadır. Her ikisinin de riskleri vardır ama nispeten güvenli prosedürlerdir. Doktorlar, bir dizi faktöre bağlı olarak hangi taramanın kişi için uygun olduğunu belirlemektedir.
Kaynakça:
nih.gov
medlineplus.gov
fda.gov
mskcc.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu