Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Ekonomide Talep Miktarını Belirleyen Faktörler

High Demand and Low Supply analysis concept on a graph with a red push pin
0 2.480

Ekonomide Talep Miktarını Belirleyen Faktörler

Talep miktarı üzerinde birçok faktör etkilidir. Talep miktarını belirleyen bu faktörler; satın alınmak istenilen malın fiyatı, tüketicilerin gelirleri, ilgili diğer malların fiyatları, tüketicilerin gelir dağılımı, tüketicilerin zevk ve tercihleri olarak sıralanabilir. Ancak belirtilen tüm bu değişkenlerin talep miktarı üzerindeki etkisini aynı anda belirlemek olanaksızdır. Bu nedenle söz konusu bir değişkenin, o malın talebini nasıl etkilediğini saptamak için diğer değişkenlerin tümünün, ceteris paribus, sabit olduğu kabul edilir. Bir maldan satın alınmak istenen miktarlar üzerinde etkili olan faktörler arasındaki fonksiyonel ilişki aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Malın fiyatı: Talep miktarını belirleyen diğer değişkenler sabitken, bir malın talep edilen miktarı onun fiyatına bağlıdır. Bu nedenle “bir malın piyasa fiyatı yükseldikçe talep edilen miktar azalır, fiyat düştükçe talep edilen miktar artar” ilkesi talep yasası olarak bilinir. Buna göre talep edilen miktar ile malın fiyatı arasında ters yönde bir ilişki vardır. Dolayısıyla talep, fiyatın azalan bir fonksiyonudur. Talebin azalan eğimli olmasının nedeni fiyatı düşen maldan tüketicilerin daha fazla satın almak istemeleri ve fiyatın düşmesiyle o maldan satın almak isteyen yeni alıcıların ortaya çıkmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin; balık fiyatları düştüğü zaman tüketiciler et yerine balık alacaklardır. Diğer yandan, daha önceki fiyatlardan balık satın almayan bazı tüketiciler fiyatlardaki azalma nedeniyle balık satın almaya başlayacaklardır.

Diger malların fiyatı: Bir malın ne kadar talep edileceği tamamlayıcı ve rakip malların fiyatlarına bağlıdır. Tamamlayıcı mallardan birinin fiyatı yükseldiğinde diğerinin talebi azalır, tamamlayıcı mallardan birinin fiyatı düştüğünde ise diğerinin talebi artar. Örneğin, otomobil ve benzin tamamlayıcı mallardır. Otomobil fiyatındaki artış, otomobil talep miktarında bir azalmaya neden olur. Talepteki azalma ise benzin talebini azaltacaktır. Burada benzin fiyatında bir değişme olmadığı halde benzin talebinin azalması, benzinin otomobil ile beraber kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle tamamlayıcı malın fiyatı ile talep ters yönde değişmektedir. Rakip (ikame) mallar ise bir malın yerine kolayca ikame edilen mallar olduğundan, rakip mallardan birinin fiyatı yükseldiğinde ikame malının talebi artar. Rakip malın fiyatı düşerse ikame malının talebi azalır. Örneğin; havuç fiyatları artınca, havuca olan talep miktarı azalacaktır. Talep yasası gereği havuç fiyatının artmasıyla tüketicilerin bir kısmı havuç almaktan tamamen vazgeçerken, bir kısmı da almış oldukları havuç miktarını azaltacaklardır. İste havuç satın almaktan vazgeçen ya da satın aldıkları miktarı azaltan tüketiciler, havuç yerine ikame edecekleri bir malı (örneğin bezelye) alacaklardır. Burada, havuç fiyatındaki artış nedeniyle tüketiciler, havuç talep miktarını azaltırken bezelye fiyatı değişmemesine karsın bezelye talebini artırmaktadır. Bu nedenle rakip malın fiyatı ile talep aynı yönde değişmektedir.

Tüketici geliri: Bir malın ne kadar talep edileceği tüketicilerin gelir düzeyine bağlıdır. Bir ülkede yasayan kisilerin geliri az olursa talep de azalır. Bu nedenle gelir ile talep arasındaki iliski genellikle doğru yönlüdür. Genellikle olmasının nedeni inferior (adi, düşük, tali) mallarda gelir etkisi ters yönlüdür. Düşük mallar, söz konusu ise gelir arttığı zaman tüketici bu mallardan daha az satın almak eğilimindedir. Örneğin; tüketicilerin geliri arttıkça ekmek ve patates daha az talep edilirken, et ve tereyağı gibi mallara olan talep artar. Ancak, bir malın adi ya da normal mal olup olmaması malın kendisi ile ilgili değildir. Herhangi bir malın normal veya adi mal olup olmaması tüketiciler gelir düzeyinde normal mal olan bir mal gelir arttıkça belli bir düzeyden sonra adi mal konumuna gelebilir. Adi malların gelir arttıkça daha az talep edileceği konusunu Giffen adlı ekonomist belirttiğinden bu mallara aynı zamanda Giffen malları, bu olaya da Giffen paradoksu adı verilir. Özetle, gelir ile normal malın talebi aynı yönde değişirken, gelir ile adi malın talebi ters yönde değişir.

Tüketicilerin zevk ve tercihlerindeki değişim: Talebin temelinde fayda olduğu için bir malın ne miktarda talep edileceği tüketicilerin zevk ve tercihlerine bağlıdır. Tüketicilerin malların tüketiminden elde ettikleri fayda farklı olabilir. Bazen talep üzerine etkili olan diğer faktörlerde bir değişiklik olmadığı halde, tüketicilerin zevk ve tercihlerindeki değişim nedeniyle malın talebinde artış veya azalış olur.Örneğin; bir malın kullanımı moda haline geldiğinde o malın talebi artar,tersine bir gelişmede ise o malın talebi azalır.Özet olarak, talep miktarına etki yapan çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bu faktörlerin etkisiyle malların talepleri farklı olmaktadır. Bir maldan satın alınmak istenilen miktarlar ile bu miktarları belirleyen etkenler arasındaki karşılıklı ilişkiler talep fonksiyonu kavramı ile açıklanır. Diğer bir ifadeyle talep edilen miktar satın alınmak istenilen malın fiyatının,ilgili diğer malların fiyatlarının, tüketicilerin gelir düzeyi ile tüketici zevk ve tercihlerinin bir fonksiyonudur.

 

Yazar : Enes Eker

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku