Chanca piedra, Phyllanthus olarak bilinen büyük bir bitki cinsinin bir parçasıdır. Bu bitkiler Çin’den Hindistan’a, Amazon’un geniş ve büyük ölçüde keşfedilmemiş yağmur ormanlarına kadar dünyanın her yerinden tropikal bölgelerde yetişmektedirler. Phyllanthus basitçe yaprak ve çiçek anlamına gelmektedir, çünkü bu bitkilerin çiçekleri ve meyveleri yapraklarla birleştirilmektedir. Çok sayıda chanca piedra’nın halk kullanımları bu bitkinin inanılmaz coğrafi ve bitkisel çeşitliliğini yansıtmaktadır. Hindistan’da Phyllanthus bitkileri geleneksel olarak karaciğer ve böbrek hastalıkları için kullanılmıştır. Asya’nın geri kalanında, sindirim bozuklukları için bir çare olarak kabul edilirken, Güney Amerika’da idrar yolu enfeksiyonları için kullanılmaktadır. Ayrıca Afrika’da ise sıtma ve yara iyileşmesi için faydalı kabul edilmektedir.
Ve bunların sadece bir bitki türü için çok geniş bir ses kullandığını düşünüyorsanız, haklısınız. Gerçekte, Phyllanthus niruri ve Phyllanthus amarus olan iki farklı türün ikisi de chanca piedra veya taş kırıcı olarak adlandırılmaktadır. Phyllanthus niruri nemli, sıcak yerlerde büyümekte ve biraz gölgeyi sevmektedir. Bu bitkinin tam kökeni bir gizemdir, ancak Amazon yağmur ormanlarında, Hindistan, Çin, Filipinler ve hatta Bahamalar‘da gelişmektedir. Phyllanthus amarus ise Amazon’da yetişmektedir, ancak Asya ve Güney Afrika kökenlidir.
Böbrek Taş Düşürücü
Chanca piedra böbrek taşlarını çözmek için kullanımı ile bilinmektedir. Ayrıca araştırmalar karaciğeri koruduğunu, enfeksiyonlarla savaştığını, oksidatif stres ve iltihaplanmayı azalttığını göstermektedir. Ayrıca, henüz araştırılmamış olan bazı kanserle savaşan bileşikler içermektedir. Son zamanlarda, Brezilyalı ekipler ilk kez chanca piedra hakkında tıbbi odaklı araştırmalar yapmaya başlamışlardır. Bunun nedeni bu bitkinin yerli halk tarafından geleneksel kullanımını anlamak istemeleridir. Ancak çabalarına rağmen Amazon bölgesinde halk kullanımıyla ilgili çok az kayıt bulunmaktadır. Brezilya’da bu bitkiye Portekizce ‘de taş kırıcı anlamına gelen Quebra Pedra olarak adlandırmaktadırlar. Bazı kişiler ise bir dizi böbrek bozukluğu için mükemmel bir ilaç olarak görmektedir. Ayurveda geleneksel tıpta kullanımı iyi belgelenmiştir. Chanca piedra’nın Ayurveda’da bazı hastalıklar için kullanılmıştır. Bu hastalıklar aşağıdaki gibidir:
• Sarılık ve ateş
• Sıtma
• Diyabet
• Cilt hastalıkları
• Sindirim şikâyetleri kabızlık, ağrı, IBD ve hazımsızlık gibi
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar sifiliz ve bel soğukluğu
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Adet sorunları
Bununla birlikte Chanca piedra saç boyası, yüz kremleri ve diş macunu gibi kozmetik, diş ve cilt bakım ürünlerinde de kullanılmaktadır.
Biyoaktif Bileşenler
Tüm chanca piedra türleri, iddia edilen sağlık yararlarını taşıyan biyoaktif bileşenlerde bol miktarda bulunmaktadır. En önemlileri aşağıdaki gibidir:
• Tanenler (geraniin, corilagin), virüsler mücadele, bakteri ve serbest radikalleri ayrıca bunlar kanseri önlemeye yardımcı olur
• Antikanser özelliklere sahip lignanlar (phyllanthin, hypophyllanthin)
• Anti-enflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip flavonoidler (gallocatechin, rutin, quercetin, kaempferol)
Sınırlamalar ve Uyarılar
Chanca piedra’nın faydaları ile ilgili çalışmalar sınırlıdır ve birçoğu klinik araştırmalardan ziyade gözden geçirme ve tarihsel belgelerdir. Ayrıca, yapılan az sayıda klinik çalışmanın az sayıda katılımcısı bulunmaktadır ve bulgularının bazıları tartışmalıdır. Chanca piedra’nın faydaları ve yan etkileri hakkında ek araştırmalar teşvik edilmelidir.
Chanca Piedra Dozaj ve Takviyesi
Chanca piedra sıvı damlalar, kapsüller, tabletler, çay ve toz gibi çeşitli formlarda mevcuttur. Bununla birlikte, bu ürünlerin hazırlanması markadan markaya değişmektedir ve bazı ürünler standartlaştırılmamış olabilmektedir. Yönetmelikler bu bitkiler için üretim standartları belirlemektedirler, ancak bunların güvenli veya etkili olduklarını garanti edemezler. Chanca Piedra takviyesi almadan önce uzman bir doktorla görüşülmesi gerekmektedir.
Dozaj
Chanca piedra FDA tarafından hiçbir koşul için onaylanmadığından resmi bir doz bulunmamaktadır. Kullanıcılar ve ek üreticiler, deneme yanılma yöntemine dayanan resmi olmayan dozlar ve yönergeler belirlemişlerdir.
Böbrek taşları ve karaciğer desteği için, dozaj çalışmalarda değişmiştir ve takviye formuna ve ürüne bağlıdır. Böbrek taşları ve destekleyici karaciğer fonksiyonu için önerilen doz aşağıdaki gibidir:
• Yemek arasında günde 1-2 kapsül (kapsül başına 400-500 mg chanca piedra özü)
• Günde 3 kez, yemeklerden 30 dakika önce veya 2 saat sonra 30-60 damla (chanca piedra özü)
Kan basıncını düşürmek için, 2 g suda 100 g chanca piedra tozu seyreltilmelidir. Bir ila 10 hafta boyunca günde 500 ml karışım içilmesi tavsiye edilmektedir.
Kan şekerini düşürmek için, 12,5 g chanca piedra tozunu 100 ml suda seyreltilmelidir ve klinik çalışmalara göre, bu karışım bir ila 10 hafta boyunca günde iki kez içilmelidir.
Chanca Piedra Yan Etkileri ve Önlemleri
Bir tür chanca piedra, Phyllanthus niruri güvenli ve toksik değildir. Yaygın yan etkiler hafiftir ve bu yan etkiler aşağıdaki gibidir:
• Karın ağrısı
• İshal
• Baş ağrısı veya baş dönmesi
Bununla birlikte, diğer türler Phyllanthus amarus, yüksek dozlarda toksik olabilmektedir. Çünkü yapılan çalışmada sıçanlarda ve farelerde kan damarlarını genişletmiş ve böbrek hasarına neden olmuştur. Hamile ve doğurganlığı artıran ilaçlar alan kadınlar chanca piedra almaktan kaçınmalıdır. Çünkü geleneksel olarak bu bitki, kürtaj için kullanılmıştır ve fetus ile anormalliklere neden olabilmektedir. Bu iki popülasyondaki güvenlik verilerinin eksikliği nedeniyle emzirirken veya çocuklar tarafından da alınmamalıdır. Klinik kanıt olmamasına rağmen, chanca piedra farelerde hem erkek hem de dişi doğurganlığını azaltmıştır.
İlaç Etkileşimleri
Kişi ilaç kullanıyorsa chanca piedra ile takviye almadan önce uzman bir doktora danışmalıdır. Chanca piedra (Phyllanthus amarus), ilaçları (CYP1A1, CYP1A2, CYP2D6, CYP2E1, CYP2 B1/2 ve 
CYP3A4) parçalayan veya aktive eden CYP540 ailesinin aktivitesini inhibe etmektedir. Bu enzimlerin inhibisyonu, öngörülemeyen ilaç etkileşimlerine neden olmaktadır örneğin, midazolam, bazı antidepresanlar, beta blokerler, statinler, varfarin ve anti-nöbet ilaçları ile etkileşime girebilir. Ek olarak, chanca piedra kan şekeri düzeylerini düşürmektedir. Anti-diyabet terapileri örneğin, Glimepirid, insülin, rosiglitazon, tolbutamid ile kombinasyonu kan şekeri düzeylerinde aşırı düşüşlere neden olmaktadır. Chanca piedra kan basıncını düşürebileceğinden, kan basıncını düşüren ilaçların etkilerini de artırmaktadır.
Phyllanthus amarus idrara çıkmayı artırmaktadır ve su haplarının (diüretikler) etkilerine müdahale etmektedir ve bu ilave sıvı kaybına neden olmaktadır. Ayrıca bu bitki norepinefrinin etkilerine de karşı çıkmaktadır. Norepinefrin kan damarlarını daraltırken, chanca piedra (Phyllanthus niruri) rahatlatabilecek bir bileşik içermektedir. Chanca piedra, sarılık, böbrek taşları, bağırsak bozuklukları ve sıtma gibi çeşitli hastalıklar için 2.000 yıldan fazla süredir kullanılan bir şifalı bitkidir. Amazon ve Ayurveda uygulayıcıları tarafından halk şifacıları tarafından kullanılmaktadır. Klinik çalışmalar taş kırma yeteneğini teyit etmektedirler ve karaciğer detoksu, viral hepatit, diyabet ve enfeksiyonlar için kullanımını destekliyor gibi görünmektedir.
Böbrek taşları için chanca piedra en iyi 400-1000 mg/gün dozunda bir ekstrakt olarak alınmaktadır. Hayvan ve hücre temelli çalışmalar, chanca piedra’nın güçlü antioksidan, antienflamatuar, anti-kanser ve antibakteriyel bileşikler içerdiğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, az sayıda klinik çalışma yapılmıştır. Mevcut kanıtlara dayanarak, bu bitki çoğu koşul için güvenle önerilmemektedir. Ayrıca, chanca piedra hamile kadınlar için güvenli değildir ve çeşitli ilaçlarla etkileşime girmektedir. Kişi ilaç alıyorsa chanca piedra kullanmadan önce bir sağlık uzmanına danışmalıdır.
Kaynakça:
researchgate.net
sigmaaldrich.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu