Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Çinliler ve Japonlar Niçin Çatal Kullanmıyor?

0 5.850

Farklılıklar ilgi çekicidir. Uzak Doğu yaşam şekli ve yemek kültürü birçok kişinin ilgisini odağıdır. Uzak Doğu ülkelerinin çoğunda başta balık olmak üzere diğer deniz ürünleri, yosun, pirinç, ördek, tavuk gibi besinlerin ön planda olsa da Bangkok ve Kore gibi birkaç ülkede kedi ve köpeklerin eti iştahla tüketilirken Japonya’da çekirge ve denizanası gibi bazı hayvanların eti spesiyal listesinde yer bulmaktadır. Yemek pişirme yöntemi olarak sıklıkla buharda pişirme tercih edilse de birçok besinin küçük parçalar haline getirilip kızartılması da çok geçerlidir. Yemekler hazırlanırken soya fasulyesi, Hindistan cevizi, mango, şeker kamışı, zencefil gibi meyve ve baharatlar da çok kullanılmaktadır. Uzak Doğu mutfağında yemeklerin pişirilmesi kadar ikramı ve tüketilmesi de bir ritüele dönüşmüştür. Batı ve doğu ülkeleri mutfak dahil birçok yönden her zaman farklı olmuş ve bu farkı korumuştur.

Çin’de Kuaizi, Japonya’da Hashi

AsyaÇinliler ve Japonlar Niçin Çatal Kullanmıyor?lıların ilginç yemek kültürlerinin olmazsa olmazı ise yemek çubuklarıdır. Her gün hiç düşünmeden kullandığımız çatal yerine geçen bu çubuklar kaynağını tarihin derinliklerinden almaktadır. Farklı Uzak Doğu ülkelerinde değişik isimler verilen yemek çubuklarının ilk ortaya çıktığı yerin Çin olduğu görüşü ağırlık kazanmış durumdadır. İngilizcede chopstik denilen yemek çubukları Çin dışında Japonya, Vietnam, Kore, Tayvan, Moğolistan, Endonezya, Filipinler, Malezya, Tayland, Singapur gibi Asya ülkelerinde de kullanılmaktadır. Artık birçok batı ülkesinin özel restoranlarında da yerini alan Çin ve Japon mutfağının lezzetini tanımak ve tabi ki yemek çubuklarını denemek isteyenler çoğalmaktadır.

Bir çift örgü şişine benzeyen yemek çubuklarına İngilizcede “chopstik” denilirken Çin’in çok eski tarihlerinde “zhu” denilmiş, şu an da “kuaizi” adı kullanılmaktadır.

Japonya’ya özgü olarak da bu çubuklara “hashi” veya “waribashi” denilirken Kore’de de “jeotgarak” olarak adlandırılmaktadır.

Sert ve küçük parçalı yiyecekleri alıp yiyebilme konusunda çatala göre daha kullanışlı olduğu söylenen yemek çubuklarını ilk kez kullanan meraklılar zorlanabilse de zamanla alışılmaktadır. Genel gözlemlere göre çatala alışık olanlar çubuk kullanırken ne kadar zorlanıyor ve komik durumlara düşüyorsa çubuk kullanmaya alışık olanlar da çatal kullanmaya çalışırken o kadar zorlanmaktadır. Bugün hala uzak doğu kültüründe pilav, suşi, makarna, şehriye, tavuk gibi besinler, çeşitli salatalar çubuklarla büyük bir ustalıkla yenmekte ve ülkelerin her birinde farklı çubuklar kullanılmaktadır.

Çataldan Önceye Dayanan Geçmiş

YemÇinliler ve Japonlar Niçin Çatal Kullanmıyor?ek çubukları ya da çok telaffuz edilen şekliyle Çin çubuklarının tarihsel geçmişine bakıldığında kullanımının çatala göre çok eskilere dayandığı görülür. Çatalların ortaya çıkış tarihi günümüze daha yakın olup 1500’lü yıllar olarak tahmin edilir. 1500’lü yılların başında o dönemin Fransız kraliçesi vermiş olduğu davetlerde çatal kullanımının ne kadar kolay olduğunu anlatmıştır. Amerikalılar ise çatalı ancak 18. yüzyılda kullanmaya başlamıştır. Çinlilerin geçmişinde kuaizi denilen yemek çubukları M.Ö. 200 ile M.S. 200 arasında icat edilip halk tarafından kullanılmıştır. Bu tarihler Shang Hanedanlığı dönemine karşılık gelmektedir. M.Ö. 1027 yılında kurulmuş olan ve M.Ö. 256 ‘da yıkılan Shang Hanedanlığında son imparator olan Zhou fildişinden yapılma çubuklar kullanmıştır.

Bu durumda Çinlilerin çubukla yemek yemesi çatalla yemek yemeye göre çok daha eskiye dayanmakta olup geleneğin bugün de sürdürülmesi son derece normal karşılanmalıdır.

Bir görüşe göre 2500 yıl ( M.Ö. 2500) öncesinde kıtlık ve savaşlar yaşanmış, ülkenin ekonomisi çöküntüye uğramıştır. Fetihlere çıkılabilmesi için yeterli savaş aleti yapılabilecek metal olmadığı için Çin halkına imparator tarafından bir çağrıda bulunulmuştur. Çağrıya uyan halk elinde silah ve diğer savaş aletleri haline getirilebilecek ne kadar metal eşya varsa imparatorluğa teslim etmiş, bu metaller eritilerek savaş aletleri haline getirilmiştir. Halkın elinde metal kalmadığı içindir ki bambu ağaçları ve tahtaları kullanarak ihtiyaç duydukları araç gereçleri ve yemek çubuklarını yapmak zorunda kalmışlardır. Halk uzun süre bu yaşam şeklini sürdürdüğünden dolayı çubukları kullanmaya alışmış ve nesilden nesile aktararak kültürlerini günümüze de taşımışlardır. En yaygın ve kabul gören görüş budur.

Çubuk Malzemeleri ve Çubukların Yapısı

Kullanıldığı ülkelere göre yemek çubuklarının yapıldığı malzemeler fark göstermektedir. Kültürlere göre farklı çubuk stilleri de ortaya çıkmıştır. Aslında çubuklara bakıldığında yapılarının çok basit oldukları görülmektedir. Çubukların üstteki tepe kısımları dörtgen şeklinde ve kalıncadır. Alta doğru incelen çubuklar uca doğru yuvarlaklaşmaktadır. Böylece chopstiklerin bir çeşit kısa ve konik çubuklar olduğu söylenebilir. Çubukların şekillerinden dolayı yemek yiyenlerin dilini ve dudaklarını zedelemek, masadan yuvarlanıp yere düşmek gibi riskleri bulunmamaktadır.

ÇubukÇinliler ve Japonlar Niçin Çatal Kullanmıyor?lar Çin’de bambudan veya yaş ağaçlardan, Japonya’da yine cilalı bambu ile cilalı tahtalardan yapılsa da plastik olanlarına da rastlanmaktadır. Kore’de ise paslanmayan çelikten, Kore’nin daha geleneksel kesiminde gümüş ve bir çeşit metal karışımı yani alaşım olan pirinçten imal edilmektedir. Kore’de tercih edilen metal çubuklar kaygan olabileceği için yiyeceklerin rahat tutulabilmesi amacıyla alt kısımları biraz girintili yapılmaktadır. Metalden yapılan çubuklar kaydığı için kullanımının tahta veya bambudan yapılanlara göre daha zor olduğu söylenmekteyse de ahşaba göre daha kolay temizlenebilmeleri bir avantajdır.

Kore’de çubuklar eski tarihlerde saf gümüşten çubuklar yapılmış ancak bunlar sadece kral tarafından kullanılmıştır. Başka bir metal değil de saf gümüş olmasının sebebi gümüşün zehirle temas etmesi durumunda renginin değişmesidir ki bu şekilde kralların zehirli yemek yemekten korunması amaçlanmıştır. Kral ve soylu ailelerde gümüş çubukların tercih edilmesi bu sebeple yaygın olmuştur. O dönemde halk Krala özendiği için metal çubuklar kullanmak istemiş ama gümüşe ulaşmaları kolay olmadığı için daha farklı metaller kullanmışlardır. Bugün ise sadece paslanmaz çelik kullanılmaktadır. Kore’de diğer Uzak Doğu ülkelerinden farklı olarak pirinç, güveç ve çorba gibi bazı yemekler çubuk yerine kaşıkla, diğer yemekler ise chopstiklerle yenmektedir. Masaya çubukla birlikte kaşık da bırakılmaktadır. Adetlere göre kaşık kullanırken çubuğun bırakılması gerekmektedir.

Vietnam’da çubuk yapımında eskiden daha çok ağaç kullanılmış olsa da günümüzde plastikten yapılanları tercih edilmektedir.
Chopstikler adı geçen malzemelerden başka altından, yeşim taşı hatta porselenden de yapılabilmektedir. Bunlar zengin sofralarında kullanılmakta veya mekanlarda süs eşyası gibi bulundurulmaktadır Bu malzeme çeşitliliğinin içinde en kullanışlı olanları cilalanmış tahtadan imal edilenlerdir.

Farklı Çubuk Stilleri

Boy Çinliler ve Japonlar Niçin Çatal Kullanmıyor?bakımından kıyaslanırsa Korelilerin kullandığı, uç kısımları biraz daha kaba olan metal çubuklar Çin ve Japon çubuklarından daha kısa boyludur. Çinlilerin kullanmakta olduğu çubukların diğer Uzak Doğu ülkelerinde kullanılanlara göre biraz daha uzun ve bütün gövdesinin aynı kalınlıkta olduğu görülmektedir.

Japonların çubukları uç kısma ilerledikçe incelir ama sivri değil, küt olup Kore ve Çin’dekilere göre biraz daha yuvarlak hatlıdır. Genellikle yemeklerin koyulduğu kaseler bir ele alınıp ağıza yaklaştırılarak tüketildiği için uzun çubuk ihtiyacı olmayıp kısa çubuklar yeterli gelmektedir.

Güncel yaşamda kokmadığı ve yemeğe ilave bir tat katmadığı için en sık kullanılan malzeme bambudur. Buna rağmen özel davetler ve törenlerde fildişi ve kemikten yapılan çubuklar da kullanılmaktadır.

Yemeğe Saygı ve Çubuk Kullanımı

Çubukların tarihsel gelişimi dışındaki bir başka görüşe göre çubuklarla yemek yemenin temelinde yatan gerçek yemeğe duyulan saygıdır. Uzak Doğu kültüründe yemeklere bıçak, çatal gibi kesici aletlerle dokunmak, vahşice çatal veya bıçak batırmak saygısızlık kabul edilmektedir. Doğrayıp parçalamak yemekler tabakta iken değil, yemeğin arka planı olan mutfakta yapılmakta ve yine aynı saygıdan dolayı pişirme işlemleri de fazla uzun tutulmamaktadır. Çubuklar yemek yeme dışında kızartma gibi yemekleri hazırlarken de kullanılmaktadır. Sofraya getirilen yiyecekler birer lokmalıktır. Yemekler nazikçe, çubuklarla yenmektedir. Küçük parça halindeki yemeklerin yavaş yenmesi doygunluk hissine daha kısa sürede ulaşılmasını sağlamakta ve zayıflatıcı etkide bulunmaktadır.

Çin Çubuğunun Kullanılması

Chopstikler bazı ülkelerde üste yakın kısmından bazılarında da biraz daha orta kısmından tutulmaktadır. Tıbbı araştırmalara göre çubuk kullanımı sırasında vücuttaki çok sayıda kas ve eklemin hareket etmekte, parmaklar çeviklik kazanmaktadır. Ayrıca çubuk kullanımı beyni de geliştirmektedir. Bu olumlu yönlerine karşın 2003 yılında yapılmış olan bir araştırma sonucunda çubuklarla yemek yiyenlerin elinde eklem hastalıklarının ortaya çıkma riskinin fazla olduğu anlaşılmıştır.

Chopstikler Sağ Elle Tutulur

Basit iki çubuk gibi görünseler de onları doğru kullanmak zaman ve çaba gerektirmektedir. Sayıları azımsanmayacak kadar çok olan Kore, Japon ve Çin filmleri tutkunları izledikleri hemen her filmde çok defa yemek sahnesi görmüş ve çubukların kullanımı ilginç bulunmuştur.
Mutlaka sağ elle tutulan çubukların biri sabit tutulmaya çalışılır ama diğeri hareketlidir. Çubuklardan biri sağ elin işaret parmağı ile başparmak arasındaki boşluk kısmına yerleştirilir. Bu alt çubuktur. Çubuk ucu yüzük parmağı içine ve uç kısmına dayanmış olmalıdır. Hareket yüzük parmağıyla sağlanmaktadır.

İkinci yani üst kısımdaki çubuk ise işaret parmağı ile başparmağın arasında sıkıştırılmış şekilde tutulur. Bu çubuğa orta parmak da dayanmaktadır. Çubuk hareketini orta ve işaret parmakları sağlamaktadır. Yemek yiyebilmek için üstte kalan çubuk işaret parmağı kullanılarak alttaki çubuğa doğru itilmektedir. Alt çubuk her zaman sabit olmalıdır. Her iki çubuk eşit hizada tutulmalıdır. Çubukların üst tarafa biraz daha yakın tutulmuş olması da hareket etmesini kolaylaştırmakta ve parmakların yorulmasını önlemektedir. Yemek sırasında yüzük parmağın yorulmaması için serçe parmakla da hafifçe desteklenmelidir.

Uzun süre pratik yapılırsa alışkanlık kazanılmakta ve yemek çubukları rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Çok Sıkmayın, Gevşek de Bırakmayın

Yemek çubukları kullanılırken çok sıkılmaması, biraz gevşek yani rahat bırakılması gerekmektedir. Suşi gibi yiyecekler çubuklarla tutulup sosa batırılabilmektedir. Elde tutulan kaselerdeki çorbaların sıvı kısımları direkt olarak içilebilmekte ama içindeki yosun parçaları, şehriyeler gibi iri parçalar çubuklarla tutulup ağıza götürülebilmektedir. Chopstik kullanmaya alışmış olan ve geleneği sürdürenler bizlerin kaşıkla veya çatalla yediği pilavları bile bu çubuklarla çabucak ve kolayca tüketilebilmektedir.

Yaşamakta olduğumuz modern zamanlarda yabancı konukların da ağırlandığı Japonya ve Çin’deki restoranlarda müşterinin tabağının yanına çubukla birlikte eğer müşteri istiyorsa çatal da bırakılmaktadır. Bu restoranlarda chopstikler hijyen bakımından tek kullanımlık olup masaya bir kağıtla kaplı ancak arka kısmı açık bırakılmış olarak getirilmektedir.

Kullanım Kuralları

Çubuk kullanılan kültürlerin özel sofra adapları bulunmaktadır. Bunların bazıları aşağıda belirtilmiştir.

*Sağ elle tutularak kullanılması gereken çubukları sol elle tutanlar ayıplanmaktadır. Bu ülkelerde solak olanlar bile bu sebeple çubukları sağ eliyle kullanmaktadır.
*Chopstik kullanılırken tabağa dokunarak ses çıkarılmamalıdır.
*Bu ilginç kurallardan biri de elde çubuklar varken ortamda bulunan birini çubuklarla işaret ederek göstermemesidir. Bu son derece ayıp ve karşıdaki kişiye hakaret olarak görülmektedir.
*Çubukların uçları temizlenmek için yalanmamalıdır.
*Çubuklar tabağın üzerine bırakılmışsa bu hareket o kişinin belli bir süre için yemek yemeyeceği anlamına gelmektedir.
*Masaya oturulduğunda saygı olarak çubukları önce yaşça büyüklerin ellerine alması beklenmektedir.
*Çubuklar kaselerdeki yemeklerin içine dik olarak bırakılmamalıdır. Bu hareket kabalık olarak algılanmaktadır.
* Çanaklar veya tabaklar taşınırken içinde çubuk bulunmamalıdır.
*Chopstiklerin arkaları dişlenmemeli, bu çubuklarla masadaki tabaklar bir yerden bir başka yere ittirilmemeli veya yemekler karıştırılmamalıdır. Eldeki çubuklarla yemeğin karıştırılması kişinin kendi mezarını kazması olarak düşünülür ve çok kınanan bir harekettir.
* Eğer yemek masada ortak bir tabakta bulunuyorsa orada bulunan herkesin çubuklarını daldırarak aynı kaptan yemesi yerine çubukların kalın olan arka kısımları kullanılarak herkesin kendi kasesine alıp yemesi daha doğru kabul görmektedir.
*Herkes kendi çubuğunu kullanarak kendi tabağına yemek aktarmalıdır, bir başkasının tabağına koymamalıdır.
*Aynı kaptan yenilecekse üstten başlayarak yenmeli, kabın içindeki yemeğin iyi kısmının bulunabilmesi için karıştırılmalıdır.

İlk Chopstik Müzesi

İlginçtir ki Chopstiklerin esas memleketi yani ilk ortaya çıktığı yer Çin olarak kabul edilse de farklı malzemelerden yapılmış binlerce çubuğun sergilendiği İlk “Chopstik müzesi” Almanya’da açılmıştır. Bugün Çin’in en büyük, dünyanın ise 8. büyük kent durumunda olan Shanghay bir Kuaizi müzesine sahiptir. Bu müzede de 2000 çifti geçkin çubuk sergilenmekte, çok sayıda ziyaretçi çekmektedir. Müzenin sahibi olan 80 yaşındaki Lan Xiang adlı kişi 1970 yılından beri çubuk koleksiyonu yapmaya başlamış ve halen bu kültürü sergilemeye devam etmektedir. Bu müzede Tang Hanedanlığı döneminden kalan, Japonya, Kore ve Tayland’dan toplanmış olan yemek çubukları;

*Ahşap
*Bambu
*Metal,
*Yeşim
*Kemikten yapılanlar şeklinde 5 kategoride toplanmıştır.

Çubuklar Aşkı da Sembolize Eder

Çinliler tarafından çift olup tek başına işe yaramayan yemek çubuklarının aşkı da sembolize ettiğini söylemektedir. Çin’de çok eski tarihlerde evlilik hazırlığı yapan kızların çeyizlerine mutlaka bir çift yemek çubuğu koyulmakta ve bu ritüel çift olmak anlamına gelmekteymiş. Çincede “kuaizi” şeklinde okunan çubuklar en kısa zamanda erkek evlat doğurmak gibi bir anlam da taşımaktaymış. Bu sebeple Çinliler bir çift çubuğu değerli bir uğur eşyası yerine koymaktadır.

Bir Türk olarak Chopstikleri alıp çeyizinize koyun demesek de eğer bir gün merakınız sizleri Çin, Japon veya baharat ve acının bol bol kullanıldığı Tai(Tayland) mutfağını içeren bir restorana doğru götürürse içeri girip yemek çubuklarını kullanmayı denemenizi ve farklı lezzetlerle tanışmanızı tavsiye ederiz.

Kaynakça:
turkish.cri.cn/741/2010/10/22/1s129053.htm
chopstickscollection.blogspot.nl
perinazgulcin.blogcu.com/hashiler/7298996
turlayalim.com/2013/12/cin-egitimi-2.html
perinazgulcin.blogcu.com/hashiler/7298996
bilmiyorum.ga/bir-ana-sayfa-bolumu/
sabah.com.tr/yazarlar/gunaydin/aytug/2012/08/09/cubuk-nasil-kullanilir

Yazar:Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku