Duygusal Zeka; kaygıyı hafifletmek, etkili bir şekilde iletişim kurmaya yardımcı olmak, diğer insanlarla empati kurmak, zor durumların ve aksaklıkların üstesinden gelmek, çatışmayı ortadan kaldırmak için kişinin kendi duygularını anlama, eyleme geçirme ve bunlarla başa çıkma becerisidir. Aynı zamanda, başkalarının duygusal isteklerini ve ihtiyaçlarını anlayabileceği ve nasıl karşılık vereceğini bilinmesi anlamına gelmektedir. Özetle insani becerilerdir.
Duygusal zekâ, hayatın her alanında ve her aşamasında başarının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu, kişinin yaşam şekli üzerinde büyük bir etkisi olduğu için giderek daha önemli hale gelen bir alandır. Araştırmalar, duygusal zekanın gelecekteki başarının güçlü bir göstergesi olduğunu göstermiştir, ancak bu becerileri öğretmek büyük ölçüde göz ardı edilmektedir. Çocuklar yetişirken yaşamı boyunca kullanabilecekleri kırılması zor olabilen uzun süreli alışkanlıklar geliştirirler. Tüm yaşamları boyunca gerekli olacak bu becerileri geliştirmek için çocuklara yardımcı olmak gerekir. Onların öğretme, koçluk yapma ve çocukların kendilerinin ve diğer insanların duygusal zekâsını öğrenmelerine yardımcı olma açısından erken müdahale şarttır.
Duygusal Zekayı Geliştirmek İçin İpuçları
Gelişme döneminde gerilemeler büyümenin kaçınılmaz bir parçasıdır, ancak çocuğun kendini toparlama gücüne sahip olmasını sağlamanın yolları vardır. İşte çocuklukta duygusal zekayı geliştirmek için ipuçlarından bazıları şu şekildedir:
Ebeveynler Öz Eleştiri Yapmalı ve Çocuklarına Örnek Olmaları Gerekir
Ebeveynlerin öncelikle kendi duygusal zekâlarının farkında olmalı ve bunun öz farkındalığın temelinde yattığını bilmeleri gerekmektedir. Bu çocuklarını yetiştirirken kendilerini örnek alarak onlara gelişimlerinde büyük ölçüde katkıda bulunur. Dolayısıyla bu başarılı bir ebeveynliğin ilk adımıdır. Ebeveynlerin duyguları, kararları, davranışları ve performansı( bilinçli ve bilinçsiz) çocuklarını etkilemektedir. Bu nedenle, ebeveynlikte başarıyı sürdürmek, ebeveynlerin öz eleştiri yaparak kendinin güçlü ve zayıf yönlerini bilmelerine katkıda bulunur. Bunun için çevresindekilerle, arkadaşları ile görüşerek kendisi hakkında geri bildirim alabilirler ve öz farkındalıklarını artırabilirler.
Ebeveynlerin Çocuklarının Duygularının Farkında Olmaları Gerekir
Bir ebeveyn olarak çocukların tüm duyguları kabul edilmeli, davranışlarının ve duygularının başkaları üzerindeki etkisini anlamalarına yardımcı olunması gerekir. Duyguları ifade etmeleri için çocuklarla uygun zamanda tartışılmalı ve kendilerini ifade etmeleri için fırsatlar sağlanmalıdır. Asla çocukların duyguları ile ilgili bir tartışma içine girilmemeli ve ebeveynliğin can sıkıcı bir parçası veya zaman kaybı olarak görülmemelidir. Bu anlamda çocukların, düşüncelerini, duygularını samimi bir şekilde aktarabilecekleri bir günlük tutmaları sağlanabilir.
Ebeveynler Çocuklarını Dinlemesini Bilmelidir
Ebeveynler, çocukları duyguları hakkında konuşurken tüm dikkatini ona vermelidir. Çocuğu dinlerken onu dikkatli ve aktif bir şekilde dinlemek çok önemlidir, çünkü çocuğun öz benliğini geliştirir. Dinlemek, çocukla konuşmaktan, empati göstermekten, olası çözümler üretmek ve tartışmaktan daha etkili bir yaklaşımdır. Bunu yaparken, çocuğa verilen mesaj, onların isteklerini ve ihtiyaçlarını dinledikçe, onlarla empati kurulabileceği için değer verilen bir mesajdır.
Zor durum ve olaylar hakkında konuşmak için zaman ayırmak gerekir. Ayrılan bu zamanda çocukla konuşurken, çocukların yaptığı garip konuşma ve hareketler göz ardı edilmemelidir ve sert tepki verilmemelidir. Onlara, potansiyel olarak zor konuları nasıl ele alacaklarına rasyonel bir şekilde karar verme becerilerini vermek, onları bu alanda yetişmelerini sağlayacaktır. Bu tutum uzun vadede çocukla olan bağı ve ilişkiyi güçlendirecek bir yaklaşım olacaktır.
Ebeveynler Çocuklarının Duygularını Doğru Şekilde Analiz Etmeliler
Çocuklara duygularını doğru bir şekilde tanımayı öğretmek, yanıt seçiminde büyük ölçüde yardımcı olabilir. Bu, hissettiklerini ifade etmelerine ve duygularını etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olmak için kelime dağarcığını geliştirmelerine yardımcı olmayı içerebilir. Aksi takdirde dar düşünme, sınırlı algılar, gerici davranış ve fırsatlardan uzaklaşma gelişebilir.
Ebeveynler Çocuklarına İlham Vermelidir
Bir ebeveyn olarak davranış ve tutumlar, çocuğun duygularını ve öğrenmedeki performansını olumlu veya olumsuz olarak etkileyebilir. Ebeveynler olarak, bir çocuğun zekasını, yaratıcılığını ve enerjisini artırdığı için, bir çocuğun pozitiflik düzeyini yükseltecek şekilde bilinçli olarak konuşmak ve hareket etmek gerekir. Çocuklara bir şeyler öğretmenin, koçluk yapmanın duygusal zeka üzerindeki etkilerinin birçok olumlu etkisi vardır. Bu onların daha akılcı, yaratıcı problem çözmelerini sağlar, yeni fikirlere daha açık olmalarına olanak tanır, zor görevleri yapmaya daha istekli olmalarında etkilidir. Ayrıca ilerideki dönemlerde iş hayatlarına atıldıkları zaman büyük ölçüde yardımcı olabilecek yaşam boyu beceriler geliştirmelerine yardımcı olur.
Duygusal Zekânın Faydası Nedir?
Duygusal zekanın büyük bir bileşeni olan duygusal öz düzenleme, kişinin deneyimlerini ve duyguların ifadesini yönetme yeteneğidir. Uygulama ile çocuklar duygusal özdenetim kapasitelerini geliştirirler. Dört yaşına geldiğinde çoğu çocuk rahatsız edici dış uyaranları ortadan kaldırmak için stratejiler kullanmaya başlarlar. Başka bir deyişle, korktuklarında gözlerini kapatırlar ve yüksek bir ses duyduklarında kulaklarını tıkarlar.
10 yaşına kadar çocukların duygusal özdenetim için sürekli olarak daha karmaşık stratejiler kullanması beklenmez. Kullandığı stratejiler iki basit kategoriye ayrılabilir: sorunu çözmeye çalışanlar ve duyguyu tolere etmeye çalışanlar. Bir çocuk bir sorunu ele almak için bir değişiklik yapabildiğinde, sorunu tanımlayarak ve onunla başa çıkmak için bir plan yaparak sorun odaklı başa çıkmaya başlar. Problemi çözülemez olarak gördüklerinde, sıkıntıya tahammül etmek ve kontrol etmek için çalışarak duygu odaklı başa çıkmaya başlar. Tüm bu stratejiler duygusal zekânın bir parçasıdır. Duygusal zekâ, kişinin farkındalığını, duygularını ve anlayışını ifade etmesi ve yönetebilmesidir.
Dünya çocuklukta akademik başarıya odaklanırken, duygusal özdenetim büyük ölçüde göz ardı edilmiştir. Araştırmalar, duygusal zekanın IQ’nun sonraki başarının iki katı kadar güçlü bir belirleyici olduğunu öne sürdüğü için, bu zayıf bir stratejidir. Duygusal zekanın bir parçası olan özgüven, çocuklarda başarıyı için özellikle önemlidir. Dürtüleri engelleyebilen (genellikle duygularla yönlendirilen) ve dikkat dağınıklığından kaçınabilen çocuklar, daha toplum yanlısı davranışlarda bulunabilir ve hedeflerine ulaşabilirler.
Kaynakça:
https://www.understood.org/en/friends-feelings/empowering-your-child/building-on-strengths/the-importance-of-emotional-intelligence-for-kids-with-learning-and-thinking-differences
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu