CRE enfeksiyonu; Karbapenem adı verilen antibiyotik ilaçlarıyla tedaviye dirençli olan Klebsiella pneumoniae adlı iki çubuk şeklindeki bakteridir. Bu hardal rengindeki bakteriler, insanlardaki yeşil renkli beyaz kan hücreleri ile etkileşime girerler. Karbapenem, direnç gösteren enterobacteriaceae’yi temsil eden CRE, birçok antibiyotiklerde başarısız olunduğunda ciddi enfeksiyonların tedavi dilmesinde son çare olarak kullanılan bir antibiyotik sınıfı olan karbapenem’e dirençli bakteri türleridir. Bu organizmalar kâbus bakterileri olarak tanımlanmıştır çünkü mevcut tüm antibiyotiklere karşı dirençli hale gelmişlerdir. Bu da CRE enfeksiyonlarının tedavi edilmesini oldukça zor ve potansiyel olarak ölümcül hale getirmiştir.
ABD’de, özellikle hastanelerde, bakım evlerinde ve diğer tıbbi tesislerde bulunan hastalar arasında, CRE enfeksiyonları artmaktadır ancak yine de nispeten nadir görülen bir durumdur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri en iyi 18 antibiyotiğe dirençli enfeksiyonlar hakkındaki son raporlarında, CRE’i ABD’de acil bir halk sağlığı tehdidi olarak sınıflandırmışlardır. ABD’de takriben 9,300 sağlık olayında ilgili enfeksiyon her sene CRE sebep olmaktadır ve CRE bakterisinden kan dolaşımı enfeksiyonu gelişen hastane hastalarının neredeyse yüzde 50’si bu bakteriden ölmektedir.
CRE enfeksiyonları aynı zamanda küresel olarak ciddi bir tehdittir ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından kritik öneme sahip bir patojen olarak belirlenmiştir, yani insan sağlığı için en büyük tehdittir.
CRE Enfeksiyonunun Nedenleri
Enterobacteriaceae, normalde insanların sindirim kanallarında bulunan ve genellikle zararsız oldukları Klebsiella ve E. coli’yi içeren bir bakteri ailesidir. Ancak bu bakteriler bağırsakların dışı, kan akışı, mesane, akciğerler veya cilt gibi diğer bölgelere yayılırsa, bakteriyel enfeksiyonlara neden olabilirler. Enterobacteriaceae’yi öldürmek için karbapenem adı verilen geniş spektrumlu bir antibiyotik sınıfı son çare olarak kullanılabilir. Ancak antibiyotikler aşırı kullanıldığında, bazı Enterobacteriaceae bakterileri, mevcut olan çoğu antibiyotiğe dirençli hale gelmiş ve CRE ile sonuçlanmıştır. Bazı CRE tipleri karbapenem antibiyotiklerini parçalayabilen ve etkisiz hale getirebilen karbapenemaz adı verilen enzimler üretebilirler.
CRE gerçekte, birçok antibiyotiğe karşı çalışan enzimler üretme özelliğini kazanmış, bu güçlü ilaçları enfeksiyonlarla savaşırken etkisiz hale getiren ve artık bakterileri öldürme yeteneğine sahip olmayan normal bakterilerdir. Mayo Clinic’e göre bu süper bakteriler antibiyotiğe dirençli niteliklerini vücuttaki sağlıklı bakterilerle yayabilir ve tedavi edilmesi zor enfeksiyonlara yol açabilir.
Enfeksiyon İçin Risk Faktörleri
Sağlık uzmanları, enfekte bir kişinin kan, yara, drenaj, idrar, dışkı veya balgam gibi drenaj sıvılarıyla doğrudan temas etmeleri durumunda, CRE enfeksiyonlarının bulaşmasını muhtemel olduğunu bildirmişlerdir. Örneğin, bir hemşire enfekte olmuş bir hastanın yarasına dokunabilir ve daha sonra ikinci hastaya bakterilere bulaştırabilir. Enfeksiyonlar ayrıca tıbbi ekipmana veya yatak rayı gibi bakteri ile temas eden kontamine bir yüzeye dokunarak da yayılabilir. Bu bakterilerin kontamine yüzeylerde ne kadar süre hayatta kalabileceği bilinmemektedir.
Sağlıklı kişiler genellikle CRE ile enfekte olma riski altında değildir. Enfeksiyona yakalanma olasılığı en yüksek olan kişiler, sağlık tesislerinde kalan ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerdir. CRE aynı zamanda idrar sondası (mesanesinde bir tüp), intravenöz kateter (bir damarda) veya vantilatör (solunum makinesi) kullanan kişileri ve uzun süredir belli antibiyotikler kullananları etkilemektedir. CRE enfeksiyonları bulaşan kişilerin çoğu, hastanelerdeki hastalar, bakım evleri ve diğer sağlık hizmetleri tesislerinde görev alan kişilerdir. Tennessee’deki Güney Üniversitesi’nde biyoloji profesörü olan John R. Palisano’ ya göre hastalar ventilatörleri, kateterleri veya endoskopları uygun şekilde temizlenmemiş ve sterilize edilmemiş tıbbi tüpler uygularken karbapenem dirençli bakterilere maruz kalabilirler.
CRE Enfeksiyonunun Belirtileri
CRE, bakterilerin yayıldığı yere bağlı olarak çeşitli hastalıklara neden olabilir. Bu hastalıklar kan enfeksiyonları, yara enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları ve zatürre olabilir. Sonuç olarak, CRE’nin semptomları her hasta için farklılık gösterebilir. Uzmanların bildirdiğine göre enfeksiyon semptomları, bulaşan organlara (akciğer veya mesane gibi) bağlı olarak değişebilir, ancak genellikle yüksek ateş ve titreme semptomları içerdiği de bildirilmiştir. CRE enfeksiyonlarının çoğu sağlık bakımı ortamlarında meydana geldiği eklenmiş ve bu tesislerdeki bakıcılar için, ateş ve uyuşukluk şikâyetlerine dikkat edilmesi konusunda uyarılarda bulunulmuştur. Ayrıca, sürekli açık yaralar değil derinin altında herhangi bir şişme, kızarıklık veya acı gibi bölgeleri de izlemenin önemli olduğu vurgulanmıştır.
CRE Enfeksiyonun Teşhisi
Enfeksiyonun teşhisinde genel olarak bir kan kültürü uygulanır. Bu test için, bir kişinin kanından bir numune alınır ve bir laboratuvara gönderilecektir. Kan numunesindeki hücreler, kültür adı verilen özel bir tabak içerisine yerleştirilir ve hastalığa neden olan bakterilerin büyüyüp 
tanımlanmadığını görmek için izlenir. Kültürler ayrıca enfeksiyonun bulunduğu yere bağlı olarak idrar, deri veya akciğerlerden örnekler kullanılarak da yapılabilir. Spesifik bakteriler tanımlandıktan sonra, doktor tarafından bu enfeksiyon için hangi antibiyotiklerin etkili olabileceği belirlenebilir.
CRE, gram negatif olarak adlandırılan ve laboratuvar kültürlerinden tanımlanmalarını kolaylaştıran bir bakteri türüdür. Notre Dame Üniversitesi’nde yaşam bilimleri profesörü olan Shahriar Mobashery, Bakteriler, tanısal amaçlı belirli boyalarla nasıl reaksiyon gösterdiklerine bağlı olarak gram negatif veya gram pozitif olarak sınıflandırdığını açıklamıştır.
CRE Enfeksiyonunun Tedavi
CRE enfeksiyonları için tedavi seçenekleri son derece sınırlıdır: CRE tedavisinde kullanılabilecek yalnızca birkaç antibiyotik çeşidi vardır, bu sebeple enfeksiyon bulaşanların ölüm sayısı bu kadar yüksektir. Tüm antibiyotiklere dirençli CRE bakteriyel suşları çok nadirdir. Açık Forum Enfeksiyon Hastalıkları’ndaki 2015 incelemesine göre, CRE tedavisinde kullanılan antibiyotikler polimiksinler, aminoglikozitler ve fosfomisindir . Ancak inceleme ayrıca, bu ilaçların etkinlikleri ve toksisiteleri ile ilgili endişeler nedeniyle nadiren kullanıldığını belirtmiştir. Bazen ilaç kombinasyonları, tek bir ilaca kıyasla ölüm oranlarını azaltabilecek ciddi CRE enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılmıştır.
CRE ile savaşmak için bazı yeni tedaviler geliştirilmiştir. Şubat 2015’te FDA, karmaşık idrar yolu enfeksiyonları ve karmaşık karın içi enfeksiyonlarının tedavisi için Avycaz (seftazidime-avibaktam) olarak bilinen yeni bir antibiyotik kombinasyonunun kullanılmasını onaylamıştır. İlacın ayrıca hastane tarafından alınan veya vantilatör yardımlı bakteri pnömonisi ile kullanımı da onaylanmıştır. Ağustos 2017’de CRE’nin yol açtığı komplike idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi için yeni bir antibiyotik kombinasyon ilacını onaylanmış ve Vabomere olarak bilinen ilacın, meropenem ve vaborbaktamın bir birleşimi olduğu ve karbapenem antibiyotiklerin etkinliğini bloke eden enzimlerin üretimini engelleyerek çalıştığı bildirilmektedir. Bir kişi CRE ile enfekte olduktan sonra, tekrar bulaşabilir ve gelecekteki CRE enfeksiyonlarına karşı bağışıklık kazanamaz.
Hastalığı Önleme
Önleme, CRE’in yayılmasını en aza indirebilir. Temizlik, bir sağlık tesisinde bakterilerin bulaşmasını önlemenin önemli bir parçasıdır. Tıbbi cihazların kullanımdan önce titizlikle temizlenmesi ve sterilize edilmesi gerekir. Temizlenip sterilize edildikten sonra, temiz ve steril bir çalışma alanı sağlamak için cihazlar yalnızca uygun şekilde eğitilmiş personel tarafından kullanılmalıdır. Evde, ellerin sık sık yıkanması ve yüzeylerin sterilizasyonu, CRE’nin bakıcılar ve enfeksiyonlu kişilerce yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Antibiyotik kullanımı da sınırlı olmalıdır. Antibiyotikler, yalnızca kullanımlarını gerektiren şartlar altında dikkatli bir şekilde ve her zaman öngörülen şekilde kullanılmalıdır. Bu ölümcül bakterilerin ortaya çıkmasını önlemenin en iyi yolu, özellikle antibiyotikler olmak üzere ilaç alırken bir doktorun talimatlarını takip etmek gerekir. Antibiyotikleri almanın doğru yolunu veya neden bir reçeteyi tamamen bitirilmesi gerektiğini konusunda eczacı veya bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.
Kaynakça:
cdc.gov
mayoclinig.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu