Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

“Taş Çeviren” Nasıl Bir Kuştur?

0 480

Yaygın adı: Taşçeviren

Bilimsel adı: Arenana interpres

Familya: Scolopacidae

Takımı: Charadriiformes

Boyutları: Uzunluk: 20-23 cm; kanat açıklığı: 51-56 cm; ağırlık: 85-193 g

Fiziksel özellikleri: Tombul yapılı; kısa, turuncu bacaklı; kalın siyah gagalı; baş ve boynu alacalı; karnı beyaz, sırtı kaplumbağa kabuğu desenli; erkek ve dişi benzer; genç yavrular yetişkinlerin kış görünümünde fakat daha kahverengi.

Alışkanlıkları: Meşgul; kavgacı yiyecek arayıcı; sahilde yiyecek aramak için tipik olarak taşları döndürür.

Yaşam çizgisi: Toprak üzerinde sığ çukurun içini ince bir tabaka yaprak ile kaplar, genellikle 4 yumurta bırakır, kuluçka 22-24 gün, genç yavru 19-21 gün sonra uçar, yılda bir kere yavrular.

Sesi: Başlıca çağrısı çıngırak gibi “kititit” şeklindedir. Alarm durumunda metalik bir “keu” sesi çıkarır; aynı zamanda uzun süre öter; yuvasını kazarken arka arkaya yuvasını başarıyla yaptığını gösteren “pri” şeklinde sesler çıkartır.

Beslenme tarzı: Böcekler, üreme mevsiminde böğürtlen gibi bazı meyveler ve tohumlar; kabuklular, yumuşakçalar ve leşler.

Yaşam alanı: Kuzey Kutbu’nun yüksek kayalıklarının üzerinde ve ıslak tundralarda yaşar. Kışları çoğunlukla kayalık sahillerde taşlı plajlarda ve çamur alanlarda geçirir.

Yeryüzünde dağılımı: Aslında Kutup Dairesi etrafında yaşar; üreme mevsimi dışında dünyanın çoğunun güneyindeki sahil bölgelerinde bulunur.

Taşçeviren, her şeyi yemekten mutlu olan ve dünyanın neredeyse tüm sahil kesimlerinde ortaya çıkması muhtemel, görkemli bir başarı hikayesidir. Taşçeviren dünyadaki su kuşları arasında en iyi bilinen kuşlardan biridir çünkü bu tür gerçekten dünyanın bütün sahillerini 6 kıtayı da kapsayacak şekilde kendine kış geçirme alanı olarak seçer. Buna rağmen kış esnasında Kuzey Kutup Dairesi civarında uzak yerlerde tüm popülasyonu gözden kaybolur.

Aktif bir taşçeviren, sahilde bir çok benzerini davet eder. Tıknaz vücut yapısı, alacalı tüylerinin dışına taşar, yalpalayarak yürür ve alarm çağrıları ona palyaçoya benzer bir kişilik kazandırır. Telaşlı kabadayılık gösterisi, onu neredeyse yaygın sahil kuşu sığırcığa (sturnus vulgaris) benzetir. Kendine özgü bir kuş olmamasına rağmen onu tanımak kolaydır.

Kaplumbağa Gibi Tüyler

Taşçevirenin tüy yapısı neredeyse onun tanımlanmasının ötesindedir. Daha belirgin bir şekilde desenli olan erkekte baş ve boynun kenarları "Taş Çeviren" Nasıl Bir Kuştur?çoğunlukla beyazdır fakat alnından aşağıya gözüne doğru ve boynunun etrafında siyah zigzak bantlar vardır. Bu siyah zigzak bantlar göğsün üzerinde daha geniş bir zırh gibi görünür. Sırtının çoğu siyahımsı kahverengidir, kenarlar kestane rengi olup kaplumbağa kabuğu etkisi yaratır.

Uçuş esnasında üst kanat desem her iki tarafın da beyaz panellere sahip olmasıyla sahil kuşları arasında kendine özgü bir desen oluşturur. Üst kuyruk ve sırtının alt kısmı beyaz olduğu halde esas desen kanadından aşağıya doğru yılan gibi kıvrılır. Esas olarak yılan başlı/takoz şeklinde olmasına rağmen, gaga kısadır, dip kısmında derin ve hafifçe ucu yukarıya kıvrıktır.

İyi İsimlendirilmiş

Güçlü boyun kasları, kuvvetli bacakları, alçak çekim merkezi ve iskarpela şeklinde gagasıyla taşçeviren; deniz yosunları ve taşları çevirerek yiyecek aramak için gagasını kaldıraç olarak kullanır. Edinilen bu alışkanlık, kuşa adını vermiştir. 96 g’a kadar olan cisimleri ters çevirebilir ki bu kendi gövde ağırlıklarından biraz daha azdır.

Taşçeviren kuşu, bir halterci gibi ayaklarını büker, gagasını ve bazen alnını kaldıracağı engelin altına sokar ve onu hızlıca yukarıya doğru kaldırarak ters çevirir. Taşçeviren kuşu aynı zamanda son derece güçlü gagasını kayalardan deniz salyangozu avlamak, midyeleri ve hatta kaya midyelerini açmak için kullanır. Yiyecek bulmak için hiçbir güçlük taşçeviren kuşunu altedemez. Ölü bir balık gibi özellikle çok ağır bir şeyi ters çevirmek için 3-5 tane taşçeviren güçlerini birleştirebilir.

Plaj pirelerini açığa çıkarmak için deniz yosunu tabakalarını donuklaşmış deniz yosunu kütlelerini ters çevirmek için gagasını buldozer gibi kullanır. Plaj pireleri taşçevirenin en çok sevdiği yiyeceklerden biridir. Yiyecek ararken taşçeviren kuşu bazen bir sal gibi duran deniz yosunlarının altında kaybolabilir. Taşçeviren sahil kuşları arasında birinci derecede fırsatçı bir kuştur. Ekmek, patates kabukları gibi sahilde bulduğu her türlü ev çöplerini yer. Onun limanlar, marinalar ve hatta şehir çöplüklerini sık sık ziyaret edecek kadar cesur oluşu ona birçok fırsat sağlar.

Alarm Kurucu

Taşçeviren kuşunun ismi hem onun yaşam alanını hem de gürültülü alarm çağrılarının altını çizer. Arenana cinsinin ismi Latince “kum” veya “kumlu” ile alakalı olarak arena veya arenarius kelimelerinden türetilmiştir. Fakat taşçeviren, kumlu sahillerden çok kayalık alanlarla ilişkilidir. Latince’de interpress “müzakereci” veya haberci’ anlamına gelir. Bu da; taşçeviren kuşunun diğer kuşlara tehlike uyarısı için yaptığı alarm çağrılarına bir referans oluşturur.

Taşçevirenin kur yapma davranışları ile alakalı ayrıntıların çoğunun keşfedilmesi sürülerin oluşma döneminde kalır. Fakat erkek sıklıkla kuyruğunu görünür bir şekilde ritüel bir gösteri yaparcasına aşağı yukarı kaldırır. Dişi kendi rolünün gereği olarak, genelde uysal bir şekilde karşılık verir. Kanatlarını serbest bırakarak, neredeyse zemine oturmak suretiyle teklifi reddeder veya kabul ederek bir beraberliği kabul eder.

Erkekler aynı zamanda, dişileri yaşam alanlarında kovalar. Diğer erkekler havada takiplere katıldığı zaman ilişki ateşlenir. Dişinin dikkatini çekmek "Taş Çeviren" Nasıl Bir Kuştur?için rekabet önceden üreyen sürüdeki erkekler arasında sayısız çatışmalara yol açan kıvılcımı ateşler. Rakip erkekler, çömelerek tüylerini kabartır, kuyruklarını alçaltıp titreterek, hızlıca koşup gagaları ile birbirlerini dürterler, kanatlarını aşağıya doğru indirerek ve arasıra sırtlarından daha yukarı kaldırarak birbirleri ile hesaplaşırlar. Birkaç erkek bu işe karıştığında, alarm sesleri çıkartırlar ve birbirlerine gözdağı verme girişiminde bulunurlar. Bu mücadeleler oldukça gürültülü, telaşlı ve heyecanlı olur.

Yuvalama Grupları

Kara içinde taşçevirenler sıklıkla yalnız çiftler halinde, iyice etrafa dağılmış bir şekilde yuva yapar. Fakat yiyeceğin bol olduğu özellikle sahil kesiminde gevşek gruplar oluştururlar. Altı-yedi çift Danimarka’da bir ada gölünün kıyısındaki bir çayırda yüz m’lik bir yuva yapmıştır.

Erkekler önceki saldırgan davranışlarının gösteri provası olarak, yeni kurulan yaşam alanının sahibi oldukları yönünde reklam yaparlar. Özellikle etkileyebilecekleri bir veya iki dişi dinleyici olduğu zaman daha da aktif olurlar. Erkek taşçevirenler birbirlerini havada kovalar. Kanatlarını yavaşça çırpıp süzülerek uçarlar ve yaşam alanı sınırlarında belirli aralıklarla devriye gezerler. Sonunda, gürültülü sesler çıkartarak yüksek veya diğer araziye hakim noktalara konarak tepkilerini göstermeye başlarlar. Kendi arazilerinde ayakta duran rakipler de yaşam alanı sınırı boyunca, boyunlarındaki ve göğüslerindeki siyah ve zırha benzeyen lekeleri etkili bir şekilde gösteren, başlarını kaldırıp indirme hareketleri yaparlar.

İçerideki Düşman

Bazı taşçevirenler davranışsal olarak martı ve balıkçın kolonileri arasına yuva yapar. Diğer kuşları yırtıcılara karşı koruyucu bir şemsiye sağlamak için kullanmalarıyla tanınırlar. Fakat o kuşlar daha tehlikeli bir güdüye

"Taş Çeviren" Nasıl Bir Kuştur?

sahiptir. Bu kuşların kendileri birer yırtıcıya dönüşerek tehlike yaratabilir. Üreyen yetişkinler nöbette olmadığı zaman delerek bir defada yuttukları martı ve balıkçın yumurtalarını, hazır yiyecekler olarak kullanabilir. Yumurta korsanları olarak, taşçevirenler ev sahiplerinin üreme başarısını ciddi bir şekilde tehdit eden kuş türleri arasında değerlendirilmektedir. Ancak bu kuşlara hayran olmamak mümkün değildir.

Plaj Akbabaları

1956 yılı şubat ayında Britanya’da sahil I boyunca yürüyen bir kuş izleyicisi, ilk bakışta ölü domuz zannettiği bir hayvanın etlerini kemiren küçük bir taşçeviren sürüsü gördü. Daha sonra domuz leşi zannettiği hayvanın kötü bir şekilde çürümüş bir insan cesedi olduğunu anladı. Taşçevirenlerin koyun, kedi, hatta Kanada’daki Kuzey Kutup kurdunun bile karkasları dahil hayvan leşleriyle beslendiğinin birkaç kaydı arasında bu en dehşet verici manzaralardan biridir. Taşçevirenler aynı zamanda kokmuş karkasların içinde bol bulunan kurtçukları da mutlu bir şekilde yer.

Kaynakıa:

National Geoghraphic

Yazar: Tuncay Bayraktar

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku