Demodex Nedir, Neye Sebep Olur, Nasıl Tedavi Edilir?

Demodex, kıl foliküllerinde yaşayan küçük akarlara verilen isimdir. İnsanlarda, demodex insanlarda yüz derisinde, özellikle alın, yanaklar, burnun kenarları, kirpikler ve dış kulak kanallarında bulunur. Bazen demodikozis (demodikoz) adı verilen bir duruma neden olur. İnsandaki demodex istilalarına esas olarak katılan iki akar vardır: Demodex folliculorum ve Demodex brevis. Demodex folliculorum akarları, kıl foliküllerinin içinde veya çevresinde yaşar, göz çevresinde daha yaygın olma eğilimindedir, göz kapaklarını ve kirpikleri etkiler. Hem olgunlaşmamış hem de yetişkinlik evrelerinde ölü deri hücreleri, yağlar ve orada oluşan hormonlarla beslenir. Demodex brevis küçük kıl foliküllerine bağlı olan yağ bezlerinde bulunur ve bez hücreleri üzerinde beslenir. Demodex brevis akarlarının uzunluğu 0,15-0,2 mm’dir.
Bu yazıda özellikle Demodex folliculorum akarlarının bir sorun haline gelmesine neden olan ve onların varlığı ile ilgili durumlara bakılacak, ev ilaçları da dahil olmak üzere tanı ve tedavi yöntemleri ele alınacaktır.

Demodex Folliculorum

Demodex folliculorum akarları 0,3-0,4 mm uzunluğundadır. Bu akarlar çoğu zaman zararsızdır ve çıplak gözle görülemezler, sadece mikroskop altında yapıları görülebilir. Demodex folliculorum akarları fazla sayıda olduklarında istenmeyen belirtilere ve cilt sorunlarına neden olabilirler. Bu akarın sekiz ayağı 8-16 mm / s hızında hareket eder ve bu, esas olarak gece boyunca yapılır çünkü parlak ışık akarların folikül içine geri çekilmesine neden olur.

Demodex ve Demodikozis Kimlerde Bulunur?

Ciltte akarların bulunması düşüncesi hoş gelmese de aslında küçük miktarlarda olması yaygındır. İnsan demodex akarları büyük çocuklarda ve yetişkinlerde normal bir bulgudur ve beş yaşın altındaki çocuklarda nadiren görülür. D. folliculorum akarları erkeklerde kadınlardan daha yaygındır, 20-30 yaşlarındaki kişilerin etkilenme olasılığı daha yüksektir. İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) enfeksiyonu gibi immün yetmezlik durumlarında da teşhis edilir. Demodex türlerinin akarlarının sebep olduğu cilt sorunlarına demodikoziz (demodikoz) denir. Demodex folliculorum akarlarının neden olduğu cilt sorunu “ pityriasis folliculorum “veya “spinulate demodicosis” olarak da bilinir. Foliküler pullanma nedeniyle cildin hafif kızarıklığı ve zımpara kağıdı benzeri dokusu ile bir kendini gösteren bir keratoz türüdür. Tahrişe ve yanma hissine de neden olabilir.

Demodex Folliculorum’un Belirtileri Nelerdir?

D. folliculorum doğal olarak insan derisinde görülür. Bu akarlar başkalarına temas yoluyla yayılır. 15 güne kadar canlı kalabilirler. Diğer cilt akarlarının aksine, D. folliculorum kıl foliküllerindeki cilt hücrelerinin miktarını arttırır. Derisinde akarları olan birçok insan onların varlığını bilmemektedir. Çok sayıda D. folliculorum akarı, yüz derisinde rosacea (gül hastalığı) benzeri semptomlara neden olabilir. böyle kişilere demodikoz teşhisi konabilir. Belirtileri şunlardır:
-Kuruluk
-Kaşıntılı veya pullu cilt
-Kızarma (al basması)
-Akneye benzeyen lekeler
-Kırmızılık
-Artan cilt hassasiyeti
-Yanma hissi
-Zımpara kâğıdı gibi pürüzlü hissedilen bir cilt
-Egzama
-Göz kızarıklığı
D. folliculorum, yalnızca rosacea gibi önceden var olan cilt sorunlarını şiddetlendirirse sorunlu hale gelir, akneleri, rosacea döküntülerini ve dermatit yamalarını kötüleştirebilir. D. Folliculorum’a ait akarların sebep olduğu belirtiler bazen ciddi olabilen cilt kurulukları ve akne ile karıştırılabilir. Akarları kontrol etmek, bu tip iltihaplı cilt hastalıklarının sonucuna yardımcı olabilir. Doktor, akarların yanı sıra yumurtalarından kurtulmaya yardımcı olabilecek bir krem reçete edebilir.

Kimler Risk Altındadır?

D. folliculorum akarları genellikle zararsızdır ancak aşağıdaki durumlara sahip olan kişilerin bu akarları alma riski yüksek olabilir:
-Bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar
-Prednizon gibi kortikosteroidler alanlar
-Kanser veya karaciğer hastalığı öyküsü olanlar
-HIV ile yaşayanlar
-Cilt enfeksiyonları
-Akne, özellikle enflamatuar tipler
Diğer bazı kişiler genetik olarak D. folliculorum’a ve bu nedenle akarların varlığına daha duyarlı olabilir. Ayrıca, D. folliculorum akarları bazen belirli cilt rahatsızlıkları olan kişilerde daha fazla sayıda bulunur. Bunların örnekleri aşağıdadır:

Rosacea (Gül Hastalığı)

Rosacea, yüzde kızarıklık, kuruluk ve kırmızılığa sebep olan inflamatuar bir sorundur. D. Folliculorum’un, rosacea’nın olası bir sebebi olup olmadığı halen araştırılmaktadır. Bir kişide rosacea sorunu varsa bu akarların alevlenmeye neden olabileceğine dair kanıtlar vardır. Bazı çalışmalar, rosacea’lı bir kişinin yüzünde, bu hastalığı olmayan birine göre 4 kez daha çok Demodex akarı olabileceğini bulmuştur. Rosacea’lı kişiler arasında, alt tip 1’e sahip olan kişilerin derilerinde demodex akarlarının fazla sayıda bulunması daha mümkündür. D. folliculorum akarlarının, gözlerde etkili olan bir rosacea türü olan oküler rosacea’ya sahip olan bireylerin gözyaşı kanalları içinde bulunduğu görülmüştür.

Blefarit

Blefarit, kızarıklık, sulanma ve kabuklanmaya sebep olan bir göz kapağı iltihabıdır. Blefaritli kişilerde demodex akarlarının arttığı kaydedilmiştir.

Androgenetik Alopesi

Androgenetik alopesi denilen kalıtsal saç dökülmesi sorunu hem kadın hem erkeklerde görülebilir. Akarlar tarafından üretilen bir çeşit kimyasalın kıl köklerini etkileyen inflamatuar bir reaksiyonu tetikleyebildiği ileri sürülmüştür. Demodex akarları doğrudan androgenetik alopesiye neden olmasa da durumu daha da kötüleştirebilirler.

Non-Spesifik Yüz Dermatiti

Demodex akarlarının sayısının atrması, yüzdeki non-spesifik dermatit semptomlarıyla da ilişkilidir. Bu semptomların bazıları akneye benzeyen lekeler, dudak etrafındaki lekeler ve kaşıntıdır.

Demodex Nasıl Teşhis Edilir?

D. folliculorum mikroskobik boyuttadır, bu nedenle kişiler varlığını kendi başına teşhis edemez. D. folliculorum çıplak gözle görülmediğinden, kesin bir tanı almak için bir doktora gidilmesi gerekir. Doktor, tıbbi bir öykü alarak ve cildi inceleyecek, akarları teşhis etmek için yüzden küçük bir foliküler doku ve yağ örneği kazıyacaktır. Mikroskop altında incelenen bir cilt biyopsisi, yüzdeki bu akarların varlığını belirleyebilir. Dermoskopi tipik olarak foliküler açıklıkları tıkayan dikenli beyaz yapıları gösterir. Demodex, KOH incelemesi ile yüzdeki mineral yağ cilt kazıntılarında veya mikroskop altında incelenen bir deri biyopsisinde kıl köklerinde bulunabilir. Ciltte yaşayan akarların miktarını belirlemek önemlidir. Az sayıda akarın cilt sorunlarına neden olması olası değildir. Demodikoz, demodex akarlarının yoğunluğu yüksek olduğunda (> 5 / cm2) teşhis edilir.

Demodikoz Tedavisi

Demodex sadece insan kıl folikülünde yaşayabilir ve kontrol altında tutulduğunda sorun yaratmazlar. Çoğu durumda, belirtilere neden olmadıkça akarlar hakkında hiçbir şey yapılmasına gerek yoktur. Bazı ev tedavileri, D. folliculorum’dan kurtulmaya yardımcı olurken aynı zamanda yayılmalarını önleyebilir.
*Evde Tedavi ve Önleme Stratejileri
-Yüzü günde iki kez sabun içermeyen bir temizleyici ile yıkamak ya da temizlemek
-Her gün göz kapaklarını, kirpikleri, kirpik diplerini bebek şampuanı gibi yumuşak bir şampuan ile ovmak
-Kirpikleri yüzde 50 çay ağacı yağı çözeltisiyle hafifçe ovmak, daha sonra geride kalan yumurtaları öldürmek için çay ağacı yağı veya macadamia cevizi yağı sürmek
-Akarlar için daha fazla besin sağlayabilen yağ bazlı temizleyicilerden ve yağlı makyajdan kaçınmak
-Ölü cilt hücrelerini çıkarmak için periyodik olarak (haftada bir veya iki kez ) peeling yapmak
Cildin temiz ve kuru tutulması, altta yatan başka sorunların ele alınması D. folliculorum akarlarının sayısını azaltmaya yardımcı olabilir.
*Tıbbi Tedaviler
D. folliculorum akarlarının yüzde görülme olasılığı daha yüksektir. Tıbbi tedaviler yüz bölgesinde çok sayıda akar olduğunda kullanılır. Yüzde bulunmaları tedaviyi daha zor hale getirebilir, çünkü cilt çok hassastır. Benzil benzoat, salisilik asit, selenyum sülfür ve kükürt gibi aktif bileşenleri içeren kremler, jeller ve yüz yıkama ürünleri tedaviye yardımcı olabilir. Kirpiklerdeki D. folliculorum için, ilaçlı bir merhem kullanılabilir. Akarisitler ile tedavi, akarların aşırı çoğalmasını azaltmayı, yumurtalarının diğer kıl foliküllerine bırakılmasını engellemeyi, semptom ve bulguların klinik tedavisini amaçlamaktadır. Doktorlar ayrıca bir antibiyotik ilacı olan topikal veya oral metronidazol reçete edebilir. Doktorlar HIV enfeksiyonu olanlar gibi ciddi vakalarda (ciddi derecede zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip kişilere) oral yani ağız yoluyla alınan ivermektin önerilebilir. Doktorlar ayrıca bir kişinin yüzüne yüksek konsantrasyonlu bir alkol çözeltisi uygulayabilir. Bu, Demodex akarlarını yüzeye çıkarır. Doktor daha sonra cilde akarları öldüren ve durumu tedavi eden maddeler uygulayabilir. Sorun yaşayan kişiler demodex yüz mendilleri veya havluları kullanarak göz çevresini temizleyebilir.

Demodex Folliculorum’la İlgili Olasılıklar Nelerdir?

Çoğu insan için, yüzlerindeki D. folliculorum akarlarının varlığı zararsızdır fakat daha büyük miktarlarda olduklarında bu akarlar rosacea benzeri semptomlara neden olabilir. D. folliculorum’un geleceği altta yatan nedene bağlıdır. Rosacea ve akne gibi inflamatuar rahatsızlıkları olan kişilerde semptomları şiddetlendiren tekrarlayan akarlar olabilir. Sık görülen cilt enfeksiyonları da akarların geri dönme olasılığını artırabilir. Vakaların çoğunda hiç belirti görülmeyebilir. Akarlar birkaç hafta yaşar ve genellikle belirti vermeden yok olur. Az miktarda bulunan D. folliculorum akarları aslında aşırı ölü cilt hücrelerini uzaklaştırabileceği için fayda sağlayabilir.

Kaynakça:
https://dermnetnz.org/topics/demodex/#:~:text=Demodex%20is%20the%20name%20given,causes%20a%20condition%20called%20demodicosis.
https://www.healthline.com/health/demodex-folliculorum
https://www.hakanbuzoglu.com/vaskulitis-damar-iltihabi-deri/60-dermatoloji/sik-gorulen-cilt-hastaliklari/sik-gorulen-cilt-hastaliklari-anasayfa/1336-demodikozis-pitriazisfollikulorum

Yazar: Müşerref Özdaş