Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Yapılması Gerekenler

0 419

Dünyanın birçok ülkesi ciddi deprem riski altındadır ve çoğu bölgede fay zonu olarak adlandırılan birçok fay hattı mevcuttur. Çok güçlü veya şiddetli depremler nadir olmakla birlikte, daha küçük ölçekli depremler de tehlikeli olabilir. Depremde hayatta kalmanın ve yaralanma riskinizi azaltmanın anahtarı, böyle bir durumda ne yapılacağının planlaması, hazırlanması ve uygulamasıdır.

Deprem Öncesi Hazırlık

Deprem sırasında, giderek artan bir kükreme veya gürleme sesi duymak mümkündür. Ayrıca yavaşça başlayan ve bir veya iki saniye içinde şiddetlenen bir yuvarlanma hissi de hissedilir. Veya önce şiddetli bir sarsıntıyla sarsılmakta mümkündür. Bir veya iki saniye sonra, titreme, ayağa kalkmakta veya bir odadan diğerine geçmekte zorlanılabilir. Deprem öncesi yapılması ve alınması gereken önlemler aşağıdaki gibidir:

Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Yapılması GerekenlerGüvenli Yerleri Öğrenmek

Deprem sırasında, çoğu ölüm ve yaralanma, çökmekte olan yapı malzemeleri, kitaplıklar, dolaplar ve ısıtma üniteleri gibi ağır düşen nesnelerden kaynaklanır. Evin her odasında bulunan güvenli noktalar bilinmelidir. Güvenli bir yer, duvarlardan uzakta sağlam bir masanın altında veya yatakta başın üzerinde bir yastıkla örtülerin altında olabilir.
Deprem olduğunda ne yapılacağını planlamak ve uygulamak
Deprem olduğunda ne yapılacağını planlayıp uygulamak, sarsıntı başladığında doğru ve otomatik olarak tepki vermeyi öğrenmek mümkündür. Özellikle kişinin çocukları varsa, tüm ailenin bir deprem tatbikatı yapması gerekir. Deprem tatbikatına katılmak, kişinin deprem sırasında ailesinin veya sevdiklerinin yanlarında olamaması durumunda ne yapılması gerektiğini anlamalarına yardımcı olur. Çocukların da okulun afetler için acil durum prosedürlerini anladığından emin olunmalıdır. Çünkü bu, bir depremden sonra çocuklarla nerede, ne zaman ve nasıl yeniden bir araya gelineceği koordine etmelerine yardımcı olur.
Deprem tatbikatı sırasında yere düşmek ve tutunmak
Böyle bir durumda hemen ellerin ve dizlerin üzerine düşülmelidir ve bu pozisyon olası düşmeklerden korur, ancak yine de hareket edilmesi gerekiyorsa sakin olunmalıdır. Sağlam bir masanın altına girerek baş, boyun ve mümkünse tüm vücut korunmalıdır. Yakınlarda böyle bir barınak yoksa bir iç duvarın yanına veya kişinin üzerine düşmeyecek alçak mobilyaların yanına eğilmeli, baş ve boyun, kollar ve ellerle kapatılmalıdır. Kırılabilecek pencerelerden, camlardan veya düşebilecek nesnelerden uzak durmaya çalışılmalıdır. Sarsıntı durana kadar sığınakta durulmalıdır ve sarsıntı pozisyonu değiştirirse, sığınağı hareket ettirmek mümkünse birlikte hareket etmeye hazır olunmalıdır.
Tahliye planı oluşturmak
Deprem olduğunda daha sonra hasarlı bir alanı boşaltmak gerekebilir. Bu yüzden tahliye planı oluşturarak ve uygulayarak, tehlike işaretlerine veya sivil yetkililerin talimatlarına uygun ve verimli bir şekilde yanıt vermeye daha iyi hazırlanmak gerekir. Tahliye planı oluştururken dikkat edilmesi gerekenler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Bir ev tahliye planını oluşturmak için aile bireyleriyle birkaç dakika ayrılmalıdır. Evin bir kat planı çizilmeli, her oda dolaşılmalı ve tahliye ayrıntıları konuşulmalıdır. Bir baraj gibi yoğun su birikintisi bölgesi kenarında yaşanıyorsa, sel bölgesi bilgileri öğrenilmelidir.
• Mümkünse her odadan veya alandan ikinci bir çıkış yolu planlanmalıdır. Halatlı merdiven gibi özel ekipmana ihtiyaç varsa, bulunduğu yer işaretlenmelidir.
• Acil durum tedarik kiti yiyecek, su, ilk yardım dâhil ve yangın söndürücülerin nerede olduğu işaretlenmelidir
• Mümkünse kapatılabilmeleri için yardımcı anahtarların veya vanaların nerede bulunduğu bulunmalıdır
• Aile acil durum dış mekân buluşma yerinin yeri belirtilmelidir
Acil durum tedarik kiti oluşturmak
Stok kadar acil yardım malzemeleri deprem sonrası kullanılabilir. Bu malzemeler, ev ve otomobil için bir ilk yardım çantası ve acil durum tedarik kitlerini içermelidir. En az 3 gün yetecek kadar malzeme depolanmalıdır. Ayrıca acil durumda iletişim kurulacak kişilerin telefon numaraları, sigorta bilgileri ve önemli tıbbi bilgiler gibi önemli bilgilerin bir listesi yapılmalı, tıbbi belgeler, doğum belgeleri ve pasaportlar gibi tüm önemli belgeler toplanmalıdır. Bu öğeler yanmaz veya su geçirmez güvenli bir yerde saklanmalıdır.
Ev için acil durum tedarik kiti oluşturmak
Ev için bir acil durum tedarik kiti kurulmalıdır. Standart acil durum tedarik kitine ek olarak, depremden sonra yardımcı olabilecek bazı ek öğeler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Balta
• Kürek
• Süpürge
• Çekme veya kurtarma için bir halat
• Kırık cam, çivi ve diğer döküntülerden koruma sağlayabilen sağlam ayakkabılar
• Eldivenler (kalıntıları temizlemek için ağır ve dayanıklı)
• Yangın söndürücü (çok amaçlı, kuru kimyasal tip)
• Çantada veya sırt çantasında taşınan bir düdük veya başka bir sinyal cihazı
Evi depreme hazırlamak
Öncelik olarak evde bulunan raflar sabitlenmelidir. Öğelerin açık raflardan düşmesini önlemek için her rafa ahşap veya metal bir korkuluk takılmalıdır. Ayrıca alt raflara ağır veya büyük nesneler yerleştirdiğinden emin olunmalıdır. Bazı öğeleri raflarına sabitlemek için tutturucular kullanılabilir. Evi ve çevresini olası tehlikelere karşı kontrol edildiğinden ve mümkünse emniyete alındığından emin olunmalıdır. Unutulmamalıdır ki: Bir deprem veya artçı sarsıntıları sırasında her şey hareket edebilir, düşebilir veya kırılabilir. Olası bir deprem için alınması gereken önlemler aşağıdaki gibidir:
• Pencereler ve diğer cam eşyalar, sabitlenmemiş kitaplıklar, devrilebilecek mobilyalar, raflardaki eşyalar ve düşen moloz nedeniyle engellenebilecek alanlar dâhil olmak üzere her odadaki olası tehlikeler belirlenmelidir. Bunlar mümkün olduğunda L braketler, köşe braketleri, alüminyum kalıplar veya cıvatalarla sabitlenmelidir.
• Dolap kapıları sürgülü cıvatalar veya çocukların açamayacağı kilitlerle sabitlenmelidir.
• Buzdolapları, su ısıtıcıları ve sobalar gibi büyük cihazların esnek kablo, örgülü tel veya metal şeritlerle sabitlenmelidir.
• Yatak, yemek masası, oturma grubu ya da uyma alanları olan diğer yerlerin üzerinde asılı duran ağır aynalar ve resimler hareket sabitlenmelidir.
• Ağır seramik veya cam asılı saksılar hafif plastik veya hasır sepetlerle değiştirilmelidir.
• Kırılabilir kaplardaki zehirler, çözücüler veya toksik maddeler belirlenmeli ve bu kaplar güvenli, iyi havalandırılan bir saklama alanında tutulmalıdır. Bunlar çocukların ve evcil hayvanların erişemeyeceği yerler olmalıdır.
Evin yapısı incelemek ve emniyete almak
Evin yapısal güvenliği incelenmelidir. Evin geleneksel ahşap konstrüksiyon ise, özellikle tek katlı bir yapı ise, muhtemelen deprem hasarına nispeten dayanıklı olur. Evin yapısal alanı için alınacak önlemler aşağıdaki gibidir:
• Kirişler, direkler ve plakalar arasındaki bağlantı alanları T ve L kayışları, tamir plakaları, kiriş askıları, ikiz direk kapakları, çivi ve bindirme vidaları kullanarak güçlendirilmelidir. Özellikle garajlar, bodrumlar, sundurmalar ve teras örtülerindeki açık çerçevelere dikkat edilmelidir.
• Depremde düşebilecek gevşek kiremit ve tuğlalar için bacalar veya çatı kontrol edilmelidir. Bununla birlikte gerektiği gibi gevşek kiremit veya tuğlalar onarılmalıdır.
• Tavan kirişleri çivilenmiş 3/4-inç kontrplak ile bacayı hemen çevreleyen tavan güçlendirmek, çatıya girebilecek düşen baca tuğlalarından koruma sağlar.
Bölgedeki yapısal güvenlik standartları ve kalifiye yükleniciler hakkında bilgi için, topluluk geliştirme veya bina yönetmeliğinin uygulanmasıyla ilgili olarak şehir veya ilçe hükümet dairesiyle iletişime geçilmelidir. Kişi bunları kendisi yapmak istiyorsa, birçok donanım veya ev geliştirme mağazası bilgi ve talimatlarla yardımcı olabilir. Bununla birlikte ana şalterlerde veya vanalarda gaz, elektrik ve su dâhil kamu hizmetlerinin nerede ve nasıl kapatılacağı bilinmelidir. Ayrıca tüm aile üyelerine yardımcı programların nasıl ve ne zaman kapatılacağı öğretilmelidir.

Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Yapılması GerekenlerDeprem Sırasında Güvende Kalmak

Deprem sırasında güvende kalmak için ne yapılması gerektiği bilinmelidir. Çoğu durumda, hemen yere düşmek, kafa ve boynu kapatarak sığınak alanında durmak olası darbelere karışı koruma sağlayabilir. Yaralanma olasılığını azaltmak için bazı önlemler alınmalıdır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Deprem sırasında dışarıya veya diğer odalara koşulmamalıdır. Bulunulduğu yerde kalmak yaralanma olasılığını azaltır.
• Mümkünse, sarsıntının yoğunlaşmasından önceki birkaç saniye içinde, hızla camdan, asılı nesnelerden, kitaplıklardan, porselen dolaplardan veya düşebilecek diğer büyük mobilyalardan uzaklaşılmalıdır. Şöminelerden ve bacalardan tuğlalar, aydınlatma armatürleri, duvar askıları, yüksek raflar ve sallanabilen kapılı dolaplar gibi düşen nesnelere dikkat edilmelidir.
• Yakınlarda varsa, başa ve yüze düşen döküntü ve kırık camlardan korumak için bir şey alınmalıdır.
• Mutfakta olunduğunda, ocak hemen kapatılmalı ve ilk sarsıntı belirtisinde siper alınmalıdır.
• Kişi yataktaysa, tutunarak orada kalmalı ve başını bir yastıkla korumaya almalıdır. Çünkü bulunduğu yerde kalmak daha az yaralanmalara neden olur. Yere yuvarlanma veya yatma zemindeki kırık camlar yüzünden yaralanmalara neden olabilir.
Yapılan en büyük hatalardan biri kapı eşiğinde durmaktır, fakat kesinlikle durulmamalıdır ve masa altı daha güvenlidir. Modern evlerde, kapılar evin diğer bölümlerinden daha güçlü değildir. Kapı aralıkları en olası yaralanma kaynağıdır ve düşen veya uçan nesnelerden korumaz. Depremle ilgili yaralanmaların ve ölümlerin çoğu televizyon, lamba, cam veya kitaplık gibi düşen, uçan nesnelerden veya yere düşmesinden kaynaklanır. Bununla birlikte çok katlı binada yaşayanlar pencerelerden ve dış duvarlardan uzaklaşmalıdır. Aynı zamanda bulundukları alanda kalmaları ve asansörler asla kullanılmamalıdır. Çünkü elektrik kesilebilir ve fıskiye sistemleri devreye girebilir. Kişi kapana kısıldığında sakin olmalıdır ve yapının sert veya metal kısımlarına vurarak birinin dikkatini çekmeye çalışmalıdır. Çünkü bunu yapmak, kurtarılma şansını artırabilir.
Ayrıca kalabalık yerlerde kapılara koşarak acele edilmemelidir çünkü orada bulunan herkes aynı fikre sahip olacaktır. Bununla birlikte düşebilecek nesneler içeren vitrin raflarından uzaklaşılmalıdır. Mümkünse, siper alınmalıdır, başa ve yüze düşen döküntü ve camlardan korumak başın üstüne bir şey alınmalıdır. Dışarıda olanlar dışarıda içeride olanlar içeride kalmalıdır. Dışarıda olası depreme yakalananların yapması gerekenler aşağıdaki gibidir:
• Binalardan, hizmet kablolarından, düdenlerden, yakıt ve gaz hatlarından uzaklaşılmalıdır. Enkaz düşmesinden kaynaklanan en büyük tehlike, kapıların hemen dışında ve binaların dış duvarlarına yakındır.
• Ağaçlardan, telefon direklerinden ve binalardan uzak açık bir alana gidilmelidir.
• Bir binanın dış duvarlarının yakınındaki alan olması gereken en tehlikeli yerdir. Pencereler, cepheler ve mimari detaylar genellikle binanın yıkılan ilk parçalarıdır ve bu tehlike bölgelerinden uzak durulmalıdır.
Hareket halindeki bir araçta olanlar olabildiğince hızlı ve güvenli bir şekilde durmalıdır. Deprem anında araçtayken yapılması gerekenler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Arabayı elektrik direklerinden, havai kablolardan ve alt veya üst geçitlerden uzağa, banket veya kaldırıma götürülmelidir.
• Arabada el ve park freni çekilmelidir, bir araba yaylarında şiddetle sallanabilir, ancak sarsıntı durana kadar kalmak için iyi bir yerdir.
• Acil durum yayın bilgisi için radyoyu açılmalıdır.
• Araca bir güç hattı düşerse, eğitimli bir kişi teli çıkarana kadar içeride kalınmalıdır.
• Tekrar sürmeye başlamak güvenli olduğunda, kaldırımdaki kırılmalar, devrilen elektrik direkleri ve kabloları, yükselen su seviyeleri, düşen üst geçitler veya çökmüş köprüler gibi depremin yarattığı tehlikelere karşı dikkat edilmelidir.
Bir stadyum veya tiyatroda olunduğunda bulunulan koltuklarda kalınmalıdır. Baş ve boyun kollarla veya mümkün olan herhangi bir şekilde korumaya alınmalıdır. Bunun haricinde sallanma bitene kadar olduğu yerde kalınmalıdır. Ayrıca artçı sarsıntılar sırasında düşebilecek herhangi bir şeyi dikkatle izleyerek dışarı çıkılmalıdır.
Deniz kıyısına yakın olanlar sarsıntı durana kadar beklemelidir. Şiddetli sarsıntı 20 saniye veya daha uzun sürerse, deprem tarafından tsunami oluşmuş olabileceğinden, derhal yüksek yere gidilmelidir. Derhal 2 mil (3 kilometre) iç kesimlere veya deniz seviyesinden en az 100 fit (30 metre) yüksekliğe doğru ilerlenmelidir ve yetkililerin uyarı vermesi beklenmemelidir. Trafikten, enkazdan ve diğer tehlikelerden kaçınmak için araba kullanmak yerine hızlı yürümek en iyisidir. Hareket kısıtlaması olan bireylerin yere düşme imkânı yoksa düşmemek için daha sağlam bir şekilde oturmaya çalışmalıdır. Bu bireylerin sarsıntı durumunda yapabilecekleri aşağıdaki gibidir:
• Kişi tekerlekli sandalyedeyse, tekerleklerini kilitlemeli ve tekerlekli sandalyeye sağlam bir şekilde takılmamış tüm öğeler çıkarılmalıdır.
• Baş ve boyun büyük bir kitap, yastık veya kollarla korumaya alınmalıdır. Amaç, düşen yaralanmalardan, düşebilecek veya fırlatılabilecek nesnelerden kaçınmaktır.
• Dış duvarlardan, pencerelerden, şöminelerden ve asılı nesnelerden uzak durulmalıdır.
• Kişi yatakta veya sandalyede hareket edemiyorsa, üzerini battaniye ve yastıklarla örterek kendini düşen nesnelerden korumalıdır.
• Dışarıdaysa, ağaçlardan, telefon direklerinden ve binalardan uzak açık bir alana gidilmeli ve orada kalınmalıdır.

Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Yapılması GerekenlerDepremden Sonra Güvende Kalmak

Hasarlı binalar, hasarlı elektrik hatları, sızan gaz ve su hatları, bir depremden sonra karşılaşabilecek tehlikelerden sadece birkaçıdır. Bazı önerileri uygulayarak depremden sonra güvende kalmak mümkündür. Bu öneriler aşağıdaki gibidir:
• Bir depremden sonra artçı sarsıntılar yaşanabilir. Artçı sarsıntılar, daha büyük bir depremi takip eden daha küçük depremlerdir. Bunlar bir depremden dakikalar, günler, haftalar ve hatta aylar sonra gerçekleşebilir. Bir artçı sarsıntı hissedildiğinde, her zaman uygulanması gereken yere yatmak, başı ve boynu korumaya almaktır.
• Kişi kapana kısıldığında dikkatleri kendine çekmeye çalışmalıdır. Kurtarıcıların bulmasına yardımcı olmak için bir mesaj gönderilmelidir, örneğin duvara veya boruya vurmak ve ıslık çalmak gibi.
• Ağız, burun ve gözler tozdan korumaya çalışılmalıdır.
• Bazı durumlarda depremler, sahil boyunca tsunamilere neden olabilir. Bunlar güçlü bir depremden dakikalar veya saatler sonra gerçekleşebilir.
• Resmi bir tsunami uyarısı duyulduğunda veya bir tsunami belirtileri fark edildiğinde, derhal bulunan bölge tahliye edilmelidir. Mümkün olduğunca iç kesimlerde daha yüksek yerlere çıkılmalıdır.
• Hasarlı binaların yakınında dikkatli olunmalıdır ve bu binalara girilmemelidir. Depremler binalara zarar verebilir ve bu yüzden güvensiz hale getirebilir. Yerel yetkililer içeri girmenin güvenli olduğunu söyleyene kadar beklenmelidir.
• Değişken veya olağandışı sesler duyulduğunda, ev veya bina terk edilmelidir. Çünkü garip sesler binanın düşmek üzere olduğu anlamına gelebilir.
• Evin duvarları, zeminleri, kapıları, pencereleri ve merdivenleri hasara karşı dikkatlice kontrol edilmelidir. Temeldeki çatlaklar veya eksik destek kirişleri gibi yapısal bir hasar görüldüğünde, bir sığınağa veya başka bir güvenli yere taşınmak gerekebilir.
• Gaz, elektrik ve su hatlarında hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Gaz kokusu alındığında veya kesik bir hat görüldüğünde, ana vana dışarıdan kapatılmalıdır.
• Gaz sızıntısı olmadığından emin olana kadar kibrit, çakmak, alet veya ışık anahtarları kullanılmamalıdır. Elektrik düğmelerinden çıkan kıvılcımlar gazı tutuşturarak bir patlamaya neden olabilir.
• Elektrik kesintilerinde, mum yerine mümkün olduğunda el feneri kullanılmalıdır.
• Mum kullanılması gerekiyorsa, mumları alev alabilecek her şeyden uzak tutulmalı ve daima yanan mumların yakınında olunmalıdır.
• Yakın bir yerde bir yangın söndürücü bulundurulmalı ve nasıl kullanacağını herkes bilmelidir.
• Deprem sırasında ve sonrasında yaralanma riski yüksek olduğundan enfeksiyonu önlemek için herhangi bir yara veya yaralanmaya dikkat edilmelidir. Küçük yaraları iyileştirmeye ve enfeksiyonu önlemeye yardımcı olmak için hemen ilk yardım alınmalıdır.
• Kişi yaralanmadığından emin olduktan sonra ihtiyacı olan başkalarına yardım etmelidir.
• Başın üstünde asılı olabilecek düşen elektrik hatlarına dikkat edilmelidir.
• Düşen elektrik hatlarından uzak durulmalı ve elektrik şirketleri arayarak bildirilmelidir.
• Yakıt ekipmanları yandığı zaman karbon monoksit (CO) oluştururlar. Bu, jeneratörler, basınçlı yıkayıcılar, kömür ızgaraları ve kamp ocakları gibi ekipmanları içerebilir. Karbon monoksit kokusu alınmadığı veya görülmediği zamanlarda, ancak evde birikirse ani hastalığa ve ölüme neden olabilir. Bunun için karbon monoksit zehirlenmeleri önlemeye çalışılmalıdır.
• Evin, bodrum katı veya garaj içinde asla taşınabilir benzin, kömür yakan ekipman veya kamp sobası kullanılmamalıdır. Dışarıda ve herhangi bir pencere, kapı veya havalandırma deliğinden en az 20 fit uzakta tutulmalıdır.
• Bir jeneratör veya yakıtı yakan herhangi bir şeyi her kullanıldığında pille çalışan veya pil yedek CO detektörü kullanılmalıdır.
• Bir CO dedektörü varsa ve bip sesi çıkarmaya başlarsa, evden hemen ayrılarak ve hemen yetkililere bildirilmelidir.
• Depremden sonra vahşi veya başıboş hayvanlardan uzak durulmalıdır ve rapor etmek için acil yetkililere bildirilmelidir.
• Ölü hayvanlar yetkililere bildirilmelidir.
• Elektrik kesintileri nedeniyle uygun şekilde soğutulmayan çabuk bozulan yiyecekler atılmalıdır. Ayrıca olağandışı kokusu, rengi veya dokusu olan yiyecekler de şüphe duyulduğunda atılmalıdır.
• Evdeki su önlemlere ilişkin tavsiyeler için yerel yetkililerden gelen raporlar dinlenmelidir. Bebek maması yapmak, buz yapmak, dişleri fırçalamak, sebze meyve yıkamak ve hazırlamak, elleri yıkamak veya bulaşıkları yıkamak için kirli su kullanılmamalıdır.
• Şişelenmiş, kaynatılmış veya işlenmiş su içmek, yemek pişirmek ve kişisel hijyen için güvenlidir.
• Pille çalışan radyondan, sosyal medyadan veya cep telefonu metin uyarılarından acil durum bilgileri ve talimatları almak için dinlenmelidir.
• Acil durumlar için telefon görüşmeleri kaydedilmelidir ve bunun için metin mesajları daha güvenilir olabilir.
Deprem sırasında ve sonrasında farklı ve güçlü duygular yaşamak doğaldır. Bu duygularla baş etmek ve ihtiyaç duyulduğunda yardım almak kişinin kendisini, ailesini ve toplumu bir felaketten kurtulmasına veya kurtarmasına yardımcı olur. Kişi ailesi, arkadaşları ve topluluğundaki diğer kişilerle bağlantı kurmalıdır. Kendisine ve çevresine iyi bakmalı ne zaman ve nasıl yardım isteyeceğini öğrenmelidir.

Kaynakça:
geo.mtu.edu/UPSeis/bda.html
fema.gov/sites/default/files/2020-07/fema_earthquakes_what-to-do-before-during-and-after-an-earthquake-fact-sheet.pdf

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku