Diabulimia kelimesi, diyabet ve bulimia kelimelerinin bir birleşimidir. Şeker hastalığı, vücudun kan şekerini kullanma şeklini etkileyen bir hastalıktır. Bulimia, kilo vermek için yediklerini kusmak, müshil almak, idrar artırıcı ilaçlar almak suretiyle yenilenlerin vücuttan çıkarıldığı bir yeme bozukluğudur. Tip 1 diyabetli kişiler kilo vermek için kendilerine reçete edilen insülün dozajlarını azaltarak bunu gerçekleştirmek isterler ve bu yeme bozukluğuna diabulimia denir. Tıp dilinde ED-DMT1 olarak anılmaktadır.
Kimler Diabulimia Olur?
Bu rahatsızlık çoğunlukla kadınları etkiler. Tip 1 diyabeti olan her yaştaki kadının bu yeme bozukluğu yaşama ihtimalini iki katıdır. Gençlerin % 30 kadarı insülinini geri alma amacıyla yüksek maliyetli tedaviler almaktadır. Yemek yeme bozukluklarının açık bir nedeni yoktur, ancak ailede hastalık öyküsüne sahip bir kişinin bulunması bu hastalığa yakalanma olasılığı biraz daha yüksek olabilir. Bazen aile stresi veya travma bir yeme bozukluğunu tetikleyebilir.
Riskler Nelerdir?
Diabulimia, kilo vermek için bilerek, tip 1 diyabetini tedavi etmesi gereken insülin miktarı alınmadığında gerçekleşir. Şayet Tip 1 diyabeti varsa, vücut insülin üretemez. Bu, enerji için şeker kullanılamayacağı anlamına gelir, bu nedenle kan şekeri yükselir ve idrarda aşırı miktarda salınır. Yeterli insülin olmadan, ayrıca bir anoreksi ve kilo kaybına yol açabilecek bir enerji kaynağı olarak ketonla üretilir. Bu, komaya veya ölüme neden olabilecek diyabetik ketoasidozu beraberinde getirebilir. Diabulimia komplikasyonları diyabet ve yeme bozuklukları ile birlikte gelen belirtilerin bir karışımıdır. Bu ortak belirtiler şu şekildedir:
• Yüksek kan şekeri seviyeleri
• İdrarda şeker
• Bilinçte karışıklık
• Zayıflama
• Kas kaybı
• Diyabetik ketoasidoz
• Yüksek kolestorol
• Bakteriyel cilt enfeksiyonları
• Maya enfeksiyonları
• Atlanmış veya anormal dönemler
• Staph enfeksiyonları
• Gözlerdeki kan damarlarında hasar (retinopati)
• Ellerde uyuşukluk ayaklarda sinir hasarı
• Periferik arter hastalığı
• Daha kalın arter duvarları (ateroskleroz)
• Karaciğer hastalığı
• Düşük sodyum ve potasyum seviyeleri
• inme
• Koma
• Ölüm
Tüm akıl hastalıklarında yemek yeme bozuklukları en yüksek ölüm oranına sahiptir. Kilo vermek için insülini kesen kadınlar, yeme bozukluğu olmayan kadınlardan ortalama 10 yıl önce ölmektedir.
Belirtileri
Diabulimia rahatsızlığının en belirgin ve en belirgin birinci belirtisi çabalamadan kilo vermektir. Diğer işaretler şunlardır:
• Her zaman yorgun hissetmek
• Aşırı susamak
• Beden imajı hakkında çok düşünmek ya da konuşmak
• Hemoglobin A1c değerleri ile uyuşmayan kan şekeri kayıtları
• Depresyon veya ruh hali değişimleri
• İnsülin, kan şekeri, yeme alışkanlıkları hakkında gizlilik
• Doktor randevularını iptal etme
• Daha sık yemek, özellikle şekerli yiyecekler
• Gecikmiş ergenlik
• Aile içi stres
• Saç kaybı
• Kuru cilt
• Kokulu nefes (ketoasidoz belirtisi)
• Aşırı hareketlilik
Yapılması Gerekenler
Akıl hastalığı, diabulimia profesyonel tedavi gerektirir. Diyabet belirtilerini gösteren bir kişi aşağıdaki sağlık profesyonellerinden besleyici, tıbbi ve psikolojik yardım almalıdır:
• Endokrinologlar
• Diyabet danışmanları
• Hemşireler
• Yeme bozuklukları veya diyabet konusunda uzmanlaşmış beslenme uzmanları
• Danışmanlar/psikologlar
• Sosyal çalışanlar
Diyabulimiyi tedavi etmek hızlı bir çözüm değildir. Davranış kalıplarını değiştirmek ve tetikleyicileri yönetmeyi öğrenmek çok farklı yaklaşımlar ve zor çalışmalar gerektirebilir. Danışmanlık büyük bir yardım kaynağıdır. Bu yaşam koşulları değişiklikleri deneyebilir:
• Hareket şeklini değiştirmek için düşünce biçimini değiştirmeye çalışan bilişsel davranış terapisi (CBT) .
• Diyabülimia deneyimlemiş kişilerin bulunduğu gruplardan terapi almak
• Tüm aileyi içeren aile temelli terapi (FBT) almak. Bu yöntem genç olan ebeveynlerin hastalığı ile ilgili bilgi almalarını sağlayan iyi bir araç olabilir.
Diabulimia İle Mücadele Eden Birine Nasıl Yaklaşılır
Öncelikle gereken insülini almayan birini bu insülini almadığı için suçlayarak yaklaşılmamalıdır. Bunun yerine, yapılacak olan konuşmanın şu 5 adım takip edilerek yapılması önerilir:
• İnsülinlerini atlamakla suçlamak yerine açık uçlu bir tarzla ile konuşmaya başlanmalıdır.
• Yapılacak olan konuşmalarda kişinin enerjisinin son zamanlarda çok düşük göründüğü ve kendisi için kaygılanıldığı belirtilmelidir. Kendisine nasıl yardımcı olunabileceği sorulmalıdır.
• Yeme bozukluklarının kadınları ve erkekleri etkileyebileceği herkesin bu problemi yaşayabileceğine dair vurgu yapılmalıdır.
• Konuşma yapılırken insülün seviyelerinin düşmesinin hipoglisemi korkusu (düşük kan şekeri) , insülin alamaması, genel diyabet tükenmesi gibi başka nedenleri olabileceği unutulmamalıdır. Kişinin hastalığa karşı isyan ve sorumluluk geliştirecek duygulara girmesinin önüne geçilmelidir.
• Bir kişinin kendisi istemeden iyileşmeye zorlanamayacağı unutulmamalıdır.
Bu konuşma yapılırken sevgiyle yaklaşmalı, samimi olunmalı ve kişi için endişe duyulduğu abartılmadan vurgulanmalıdır. Ve kişinin hastalıkta mücadele etmesi için açık uçlu bir teklif sunulmalı ve atacağı adımlarda yüreklendirici davranılmalıdır.
Profesyonel Yardım Almadan Mücadele Edilebilir mi?
Ne yazık ki, genel olarak yeme bozuklukları için birçok tedavi programı varken, bu programların çok azı, tip 1 diyabeti olan diabulimiye bakan bir kişiyi tam olarak destekleyecek eğitim veya anlayışa sahiptir. Tedavi şayet istenirse tam bir hasta programı şeklinde olabileceği gibi akıl sağlığı uzmanı ile de olabilir. Fakat bu her zaman ekonomik bir tedavi şekli değildir. Bazı durumlarda akıl hastalıkları profesyonel tedavi olmadan bu sağlık sorunlarını aşabilseler bile bu herkes için geçerli bir durum değildir.
Kaçınılmaz olarak, diabulimia gibi bir yeme bozukluğunun üstesinden gelmek, tek başına ya da ayakta tedavi desteğinden çok daha zor olmaktadır. Yapılan istatistik bir çalışma da diabulimya’dan iyileşen 25 kadınla görüşülmüş, bu kadınların sadece 1 tanesi profesyonel destek olmadan iyileşme sağladığı tespit edilmiştir. Diğerleri, çeşitli tedavi merkezleri ve terapi kombinasyonlarından destek istemişlerdir. Bazı durumlarda, hastalar bir süre profesyonelle çalışabilir ve daha sonra kendi başlarına iyileşme arayışlarına devam edebilirler.
Diabulimia Rahatsızlığı İyileşmekte Olan Kişilerin Ortak Noktaları Nelerdir?
Diabulimiden ve diğer düzensiz yeme davranışlarından iyileşmeye devam eden hastalardan en çok duyulan cümle hasta olmaktan bıktıklarıdır. Bu hastalara gerçekte ne demek istedikleri, hasta olduklarını düşündüklerinden dolayı mı hasta oldukları sorulduğunda her biri, diabulimia’nın yaşamlarında istedikleri ve değer verdikleri herşeyi kısıtladığı için rahatsız olduklarını dile getirmişlerdir. Bir noktada, diabulimia günlük hayatı, kişinin en çok değer verdiği şeylere ve hedeflere ulaşmayı önleyebilir.
Kişilerin yaşadıkları bu yeme bozukluğu onların romantik ilişkileri, okuldaki spor başarıları, kariyerlerinin ilerlemesi, arkadaşlıkları, hamile kalmaları, eşlerini kaybetme gibi koşullarla doğrudan ilişkilidir. Bu dönemlerde son derece yüksek kan şekeri seviyesinden dolayı bu rahatsızlık baş gösterebilir. Bazı hastalarda ise sürekli yüksek kan şekeri seviyelerine bağlı olarak diyabetle ilgili ilk komplikasyonların teşhisi yapılmaktadır. New England Tıp Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmada, yeme bozukluğu davranışı ve insülin ihmali uygulamasının 4 yıl içinde yüksek derecede yeme bozukluğu olan katılımcıların yüzde 86’sının, farklı derecelerde retinopati ve diyabetle ilişkili diğer göz komplikasyonları geliştirdiği bildirilmiştir. Bu araştırma da bulunan grupta yüzde 24 oranında bozuk yeme davranışı tespit edilmiştir.
Kişilerde bu hastalığın tanısı konduğu zaman ruhsal bir çöküntü yaşandığı gibi, yapılan bir çalışma da Tip 1 diyabetli 234 kadının bulunduğu bir grupta, yüzde 30’unun insülin sınırlandırdığını bildirmiştir. Ve çalışmadaki kadınların 26’sının çalışma bitmeden öldüğünü belirlenmiştir. İnsülin kısıtlaması, üç kat artan ölüm riskini ortaya çıkarmış ve katılımcıların insülinini kısıtladıkları ve çalışmanın sonucuyla daha yüksek oranda diyabet komplikasyonları rapor etmişlerdir.
Tip 1 diyabetli bir kişi yeme bozukluğu her zaman diabulimia ile tezahür etmez. Ve insülin seviyesi ile kilo vermeye çalışanlar bu davranış muhtemelen gıda ile sağlıksız bir ilişkinin diğer aşamalarından uzun zaman sonra geliştirmişlerdir. Teşhis edildiği andan itibaren, bu hastalık yedikleri her şeyi etkilemeye başlar. Kan şekerlerini yönetmek için gıdalara çok dikkat etmek zorundalardır ve genel olarak yemek yerken üzerlerinde normalden çok daha fazla baskı, endişe, kontrol, stres, kısıtlama hissederler. Tip 1 diyabet hastalarının yedikleri çevresinde bir miktar stres, kontrol veya isyan geliştirmesi neredeyse kaçınılmaz bir durumdur. Ve bazı şekillerde yediklerini kontrol ederek bu hastalık yönetilebilir.
Kaynakça:
diabetesstrong.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu