Askeri amaçlarla oluşturulan ve” internet” adı verilen sistem, bilgisayar kapasitelerinin etkili bir biçimde kullanılmasını, iletişimin gerçekleştirildiği sürecin ve verilerin paylaşımlarının güvence altında tutulmasını amaçlıyordu.
1990lı yıllara gelene dek yüksek öğrenim gören öğrencilerle birlikte bilimle uğraşan insanların çalışmaları üzerine elde ettikleri araştırma sonuçlarını paylaştığı bir araç olduğu da ileri sürülmektedir.
“Cenevrede ‘World Wide Web” geliştirilmesiyle ve yeni bir aktarım protokolü sayesinde internetteki yayılma hızlanmaya başlamıştır. Böylece, internet kısa zamanda bilim kuruluşları ve üniversitelerden, kamu kuruluşlarına, örgütlere, şirketlere, hatta konutlara kadar, kısacası toplumsal yaşamın tüm alanlarına yayılmıştır.”
Günümüzde yaşanan gelişmelere bakacak olursak, internet kullanımının ve veri paylaşımının üssel olarak artışıyla birlikte internet üzerinden sağlanan servislerin de aynı hızla arttığını görmekteyiz. “Bilgi teknolojileri şirket sınırların aşan bir beceri ile işletme hayatında yeni ufuklar açmaktadır. İşletmeler bilgi teknolojileri sayesinde örgüt süreçlerini yeniden düzenlemekte ve buna bağlı olarak verimlilik, kalite, hız ve esneklik uygulamalarını kolaylıkla adapte edebilmektedirler. Bu teknolojiler sayesinde yeni dağıtım kanalları yaratılmakta ve bilgiye dayalı yeni ürün ve hizmetler oluşturulmaktadır.
Özellikle ticaret, iletişim ve eğitim alanlarında sunulan bu hizmetlerden dijital ortamda yararlanılmasının insanlar açısından “vazgeçilmez” bir noktaya ulaştığını sanırım hiçbirimiz yadsıyamayız.
1995 yılına kadar internetin ticaret üzerinde etkisi olduğuna dair hiçbir veri bulunmamasına rağmen, 1996 yılıyla beraber ticarete olan etkisine yönelik küçük çaplı da olsa veriler ortaya çıkmaya başlamıştır. Özellikle 1997 ve 1999 yılları arasında artan ve önemli etkileri gözlemlenmeye başlanmıştır. Spesifik bir örnek verecek olursak, elde ettiğimiz sonuçlar şunu gösteriyor ki 1998 ve 1999 yılları arasında bir ülkedeki web sunucularının %10 artışı, bu ülkede yapılan ticaretin %1 oranında artmasını sağlamıştır.
Elde ettiğimiz sonuçlardan bir diğer şaşırtıcı olanı ise internetin ticaret üzerindeki etkisi zengin ülkelere kıyasla fakir ülkelerde daha da güçlenmektedir ve uzak mesafelerin ticaret üzerinde yarattığı negatif etki her geçen gün hızla azalmaktadır. Bugün, internet üzerinden yapılan ticaret (e-ticaret) alanında son yıllarda yapılan atılımlara bir göz atıp, bu atılımları 5000 gün önceye gidip de insanlara söyleseydik, herhalde çok yaratıcı bir zekamız olduğunu söyleyip gülüp geçerlerdi. Öyle ki bugün kaçımız uçak biletimizi almak yahut faturalarımızı yatırmak için şubelere gidip sıra bekliyoruz. Ayrıca bu gelişimle birlikte sanal şirketlerin sayısının da üssel artışı kaçınılmaz bir son olmuştur.
Telefon, mektup ve faks gibi iletişim araçlarından sonra internetin hayatımıza girmesiyle insanların iletişim için kullandığı araçlar da giderek değişmektedir. Mektup ve faks gibi kağıt üzerine yazılı ve çoğu zaman ulaşması vakit alan araçlardan internetin bizlere sunduğu telekonferans, anlık mesajlaşma, görüntülü konuşma gibi her geçen gün daha da geliştirilen “dijital” iletişim araçlarıyla artık her an istediğimiz kişiye, istediğimiz anda ve görüntülü olarak ulaşabiliyoruz. Bunun en önemli katkılarından bahsedecek olursak artık zaman kaybı, telekonferans sayesinde de iş görüşmeleri veya toplantılar için yapılan seyahat masrafları gibi durumların ortadan kalktığı aşikardır.
İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte bilgiye ulaşılabilirlik olağanüstü bir biçimde artmış ve eğitim sektöründe de bu gelişime ayak uydurulmaya başlanmıştır. Ders kayıtlarının internet üzerinden yapılması, kütüphanelerin “elektronik ortamda” insanların kullanımına açılması ve “uzaktan eğitim” sisteminin uygulamaya koyulması, internetin eğitim alanına sunduğu hizmetlerden en dikkat çekicileridir.
Ayrıca web tabanlı iletişim üniversite eğitimcilerinin dikkatini, daha önceki teknolojilerin sağlayamadığı bir fikir olan uzaktan eğitime yöneltmiştir. Çeşitli öngörü ve değerlendirmelerle birlikte, 2002 yılı itibariyle Amerikan kolejlerinin %85inin iki milyondan fazla öğrenciye bu imkanı sunması beklenmiştir. Buna ek olarak ülkemizdeki birkaç üniversite de uzaktan eğitim programını öğrencilere sunmaya başlamış ve diğer üniversitelerde de bununla ilgili yapılan çalışmalar süratle artış halindedir.
İnternet servislerinin sağladığı olumlu etkiler çok fazladır. Bu etkilerin büyük bir kısmı da ticari hizmet servisi kısmındadır. İnternetle birlikte işletmeler fiziksel bir pazarlama ağından çok sanal bir ağ kurarak ürünlerini pazarlama imkanı bulmuşlardır. İhtiyaç duyulan belgeler elektronik ortamda hazırlandığı için yapılan hatalar kısa sürede düzeltilmekte, kırtasiye masrafı olmadan en kısa sürede ilgililere ulaştırılabilmektedirler. Ayrıca tüketiciler için bilgi sahibi olmadıkları ürünlerde dahi kısa sürede bilgilenme ve diğer ürünlerle kıyaslama imkanı sağlamış, bunun sonucunda da artan rekabet ortamında ürünlerin hızla geliştirilmesi ve müşteri ihtiyaçlarının en kısa sürede karşılanması sağlanmıştır.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi internet, insanlara birçok olumlu etkiler sağlayan servisler sunmuştur fakat tabi ki bu olumlu etkilerle beraber bazı olumsuz etkileri de peşi sıra getirmiştir. Elektronik vergi dosyalaması, elektronik imzanın kabul edilebilirliğini mümkün kılacak yeterli yasal düzenlemelerin bulunmaması, yasa dışı yayınların paylaşımı, entellektüel mülkiyetin korunamamasıyla birlikte telif hakkı ve patent sorunu, güvelik sorunu dolayısıyla özel hayatın korunamaması ve insanların banka kartıyla internet üzerindeki hesap şifrelerinin de ele geçirilebilmesi internet servislerden kaynaklanan problemlerin en başında gelenleridir.
Hayatımıza gireli daha 5000 gün olan internet, sunduğu hizmetlerle hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Bu hizmetler sayesinde yeni rekabet ortamları oluşturuldu ve bunun sayesinde insanlar “daha hızlı” ve “daha kaliteli” hizmetten önceki yıllara nazaran her geçen gün daha da “ucuza” faydalanmaya başladılar. Tabi “gülün dikeni vardır” misali bu hizmetler de bazı sorunları beraberinde getirdiler fakat bu sorunların aşılamayacak türden olduklarına inanmıyorum.
İnternetteki hizmetlerin git gide artmasıyla birlikte elbet bir alt sorunlar zamanla ortadan kalkacaktır ve yeni “sistem boşlukları” ortaya çıkacaktır. Her ne kadar insanları “sosyal hayattan koparmak” kadar büyük bir olumsuz etkisi dahi olmasına rağmen, kaçımız internetin bizlere sunduğu bütün bu servislerden yararlanmaktan vazgeçeriz? Sanırım hiçbirimiz.
Kaynakça:
Jarisch-Preissler, B.; Internet; Deutschland Politika, Kültür, Ekonomi ve Bilim Dergisi; S: 4; Ağustos 1996; s. 45.
Applegate Gogan, L.; “Electronic Commerce: Trends and Opportunities”;Harvard Business School; 1996; p. 1.
http://ideas.repec.org/p/fip/fedgif/693.html
Moore, Michael G. & Cozine, Geoffrey T. “Web-based Communications, the Internet, and Distance Education”; The American Center for the Study of Distance Education 2000; p. i.
Ekin, Nusret. – İTO, Bilgi Ekonomisinde Elektronik Ticaret, İstanbul 1998, s. 117 – 135.
Yazar:Uğur Akgün