Chayote (Sechium edule), kabakgiller familyasından Cucurbitaceae’ye ait armut biçiminde açık yeşil bir kabak türüdür. Hafif bir tada sahip salatalık ve patates kombinasyonuna benzeyen, hafif gevrek bir dokusu vardır. Dikenli kabak veya diken kabağı olarak da anılan bu sebzenin yüzeyinde çok sayıda sığ, dikey oluk bulunmaktadır ve soluk yeşil kabuk tabakası vardır. Chayote’nın ayrıca yüzey dokusu ve sebzelerin rengiyle kolayca ayırt edilebilen farklı türleri bulunmaktadır. Bazı türler yeşil veya beyaz bir tonda olabilirken, dikenli veya pürüzsüz bir dokuya sahip olabilir. Bu kabak çeşidi, çayın içinde genellikle kavrulmuş veya kızartılmış yenilebilir tohumlar şeklinde de tüketilebilmektedir. Bu yazıda diken kabağı veya chayote’nin ne olduğu, besin değeri ve sağlık açısından yararları hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Diken Kabağı (Chayote) Nedir?
Chayote, bitkinin tırmanmasını ve destek için bir yüzey kullanmasını sağlayan filizlere sahip çok yıllık bir asmada büyür. Asma çitlere, çalılara ve hatta ağaçlara yapışabilirken uzun ve sıcak bir mevsimde en iyi şekilde büyür ve zengin ve iyi drene edilmiş toprak gerektirir. Organik madde eklemek ayrıca daha iyi besin tedarikine ve drenajına katkıda bulunabilir. Yaklaşık 120 ila 150 günlük olgunlaşmadan sonra, chayote bitkileri çiçek üretmeye başlayabilir. Bu çiçekler sonunda, yılda 300 chayot verebilme yeteneğine sahip bir chayote bitkisi ile sebzelere dönüşür.
Diken Kabağı (Chayote) Sağlık Faydaları
Chayote, diğer sebzeler kadar popüler olmayabilir, ancak sağlık yararları söz konusu olduğunda aslında çok iyi bir geçmişe sahiptir. Yeni başlayanlar için, chayote kolesterol ve sağlıksız yağ içermez ve genellikle kötü kolesterol seviyelerini kontrol etmek ve sağlıklı kiloyu desteklemek için önerilir. Ayrıca, chayote zengin bir diyet lifi, magnezyum, fosfor, potasyum, C vitamini ve kolin kaynağıdır. Bu sebzenin bir diğer güçlü yanı, hücre bölünmesi ve DNA sentezi için yararlı olan folat içeriğidir. Hamile kadınlar, bebeklerde nöral tüp kusurlarını önlemeye yardımcı olduğu için folattan da yararlanabilir.
Chayote ayrıca apigenin ve luteolinde az miktarda aglikon flavonoid polifonik antioksidan içerir. Bunlar, vücuttaki hem yaşlanmada hem de kanser gelişiminde rol oynayan serbest radikaller ve reaktif oksijen türleri (ROS) ile mücadelede çok önemlidir. Sağladığı sağlık yararları şu şekilde sıralanabilir:
Besinler Açısından Zengindir
Chayote squash’ın en büyük özelliklerinden biri, çeşitli temel vitaminler, mineraller ve lif sunduğu için besin içeriğidir. Tek bir chayote squash (203 gram) aşağıdaki besinleri sağlamaktadır:
• Kalori: 39
• Karbonhidrat: 9 gram
• Protein: 2 gram
• Yağ: 0 gram
• Lif: 4 gram – Günlük Alımın % 14’ü
• C Vitamini: Günlük ihtiyacın % 26’sı
• B9 Vitamini (folat): Günlük ihtiyacın % 47’si
• K Vitamini: Günlük ihtiyacın % 10’u
• B6 Vitamini: Günlük ihtiyacın % 8’i
• Manganez: RDI’nin % 19’u
• Bakır: RDI’nın % 12’si
• Çinko: RDI’nin % 10’u
• Potasyum: RDI’nin % 7’si
• Magnezyum: RDI’nin % 6’sı
Özellikle, chayote, uygun hücre bölünmesini destekleyen folatta özellikle yüksektir. Besin yoğunluğunun yanı sıra, chayote ayrıca kalori, yağ, sodyum ve toplam karbonhidrat bakımından düşüktür. Bu nedenle, oldukça sağlıklıdır ve çeşitli diyetler için iyi bir uyum sağlamaktadır.
Güçlü Antioksidanlar İçerir
Chayote’nin faydalarının çoğu, antioksidan içeriğine bakımından zengindir. Antioksidanlar, hücresel hasara karşı koruma sağlayan, iltihabı azaltan ve vücttaki stresi azaltan çeşitli yiyeceklerde bulunan bileşiklerdir. Chayote squash, antioksidanlar kuercetin, myricetin, morin ve kaempferol sağlamaktadır. Bunlardan mirisetin en yüksek miktarlarda bulunur. Araştırmalar, mirisetinin güçlü antidiyabet, anti kanser ve antiinflamatuar özelliklere sahip olduğunu tespit etmiştir. İlaveten chayote squash vücutta antioksidan görevi görmekte olan C vitamini bakımından zengindir.
Kalp Sağlığını Geliştirir
Chayote tüketmek, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve zayıf kan akışı gibi birkaç kalp hastalığı risk faktörünü iyileştirebilir. Hayvan ve test tüpü araştırması, chayote bileşiklerinin kan damarlarını gevşetmeye yardımcı olabileceğini, böylece kan akışını iyileştirdiğini ve kan basıncını düşürdüğünü göstermektedir. Chayote kabakta öne çıkan bir antioksidan olan mirisetinin, bazı hayvan çalışmalarında kolesterolü düşürdüğü de gösterilmiştir. Ayrıca bu kabak, RDI’nın yaklaşık % 14’ünü sağlayan iyi bir lif kaynağıdır ve chayote gibi lif bakımından zengin gıdaların daha yüksek alımı, kalp hastalığı riskinin azalmasıyla ilişkilidir.
Kan Şekeri Dengeler
Chayote squash, toplam karbonhidrat bakımından düşüktür ve çözünür lif bakımından yüksektir, bu da kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olabilir. Çözünür lif, sindirimi ve karbonhidrat emilimini yavaşlatır, bu da yemekten sonra kan şekeri tepkinizi azaltır. Chayote ayrıca insülini etkileyerek kan şekeri kontrolünü iyileştirebilir. İnsülin direnci, hücrelerin kan şekeri seviyelerini düzenleyen bir hormon olan insüline daha az duyarlı hale geldiğinde ortaya çıkan bir durumdur. Bu, giderek daha yüksek kan şekeri seviyelerine yol açar ve sonunda diyabete neden olabilir. Araştırmalar, chayote’taki benzersiz bitki bileşiklerinin, zayıf kan şekeri kontrolü ve tip 2 diyabetle bağlantılı enzimlerin aktivitesini azaltarak insüline duyarlılığını artırmada rol oynayabileceğini göstermektedir.
Sağlıklı Hamileliği Destekler
Folat veya B9 vitamini tüm insanlar için gereklidir, ancak hamile olanlar veya hamile kalmayı planlayanlar için özellikle önemlidir. Hamileliğin erken döneminde, fetal beyin ve omuriliğin düzgün gelişimi için folat gereklidir. Yeterli folat alımı da erken doğumların önlenmesinde rol oynayabilir (Chayote, RDI’nin % 40’ından fazlasını bir kabakta sağlayan mükemmel bir folat kaynağıdır. Bu nedenle, dengeli bir diyetin parçası olarak chayote ve folat açısından zengin diğer yiyecekleri dahil etmek, sağlıklı bir hamileliği desteklemek için harika bir yoldur.
Antikanser Etkileri Olabilir
Daha yüksek meyve ve sebze tüketimi, sindirim sistemi kanserleri de dahil olmak üzere çeşitli kanser türlerinin riskinin azalmasıyla ilişkilidir. Test tüpü çalışmaları, bazı chayote bileşiklerinin rahim ağzı kanseri ve lösemi gibi bazı kanser hücrelerinin büyümesini ve ilerlemesini yavaşlatabileceğini belirtmektedir. Bu sonuçlar ümit verici olsa da, mevcut kanıtlar, chayote’nin insanlarda kanserle mücadele etkileri olduğunu öne sürecek kadar güçlü değildir. daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Yaşlanma Belirtilerini Yavaşlatabilir
Yaşlanmanın ana teorilerinden biri, hücrelere zarar veren ve sonuçta zamanla işlevselliğin azalmasına yol açan serbest radikaller adı verilen moleküller üzerine odaklanır. Bazı araştırmalar, antioksidan bakımından zengin gıdalar tüketmenin, hücreleri serbest radikal hasarından koruyarak yaşlanma sürecini yavaşlatabileceğini göstermektedir. Chayote squash, biri C vitamini olan antioksidanlarla doludur. C vitamini, antioksidan kapasitesinin yanı sıra ciltte bulunan temel proteinlerden biri olan kolajen üretimi için gereklidir. Kolajen genellikle cilde sıkı ve genç görünümünü sağlamaktadır. Bu nedenle, chayote squash gibi C vitamini açısından zengin yiyeceklerin yeterli alımı, yaşlanmanın gözle görülür belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Dahası, son zamanlarda yapılan bir test tüpü çalışması, chayote özütünün insan cilt hücreleri üzerinde UV radyasyonundan kaynaklanan hasara karşı güçlü bir koruyucu etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Sonuç olarak, chayote ve cilt sağlığı konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Karaciğer Fonksiyonunu Destekler
Yağlı karaciğer hastalığı, fazla yağın karaciğer dokusunda biriktiği bir durumdur. Karaciğerde çok fazla yağ olması, karaciğerinizin düzgün çalışmasını. Hem test tüpü hem de hayvan çalışmaları, chayote squash özütünün karaciğerde yağ birikimine karşı koruma sağlayabileceğini ve dolayısıyla yağlı karaciğer hastalığını potansiyel olarak önlediğini veya tedavi ettiğini göstermektedir. Yapılan bir çalışmada, yüksek yağlı bir diyetle beslenen ve chayote özü ile tedavi edilen sıçanlar, karaciğerlerinde kontrol sıçanlarına göre önemli ölçüde daha düşük kolesterol ve yağ asidi birikimine sahiptir. Bu, yağ metabolizmasında rol oynayan enzimlerin işlevindeki belirgin değişikliklerden kaynaklanmaktadır. Bu noktada, chayote squash’ın insanlarda karaciğer sağlığını nasıl destekleyebileceğini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Sağlıklı Kiloyu Teşvik Eder
Chayote squash çok az kaloriye sahiptir, çünküçok fazla lif içerir. Tam bir chayote kabak (203 gram) 39 kalori ve 4 gram lif sağlar. Lif, midenin boşaltılma hızını yavaşlatarak daha uzun süre tok ve tatmin hissettirir, bu da yiyecek alımını azaltabilir ve kilo kaybına neden olabilir. Ayrıca araştırmalar, diyet lifi tüketiminin GLP-1 ve peptid YY gibi tokluk hormonlarını artırabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, diyete chayote squash eklemek, kilo verme hedeflerine uymanıza yardımcı olabilir.
Sindirim Sağlığını Destekler
Sindirim sistemini, detoksifikasyon, bağışıklık ve besinlerin sindirimi ve emilimi dahil olmak üzere çeşitli temel işlevlerden sorumludur. Chayote squash gibi sebzeleri tüketmek sindirim işlevini artırmada faydalı olabilir. Sindirimi destekleyen bitki bileşikleri olan flavonoidler, chayote, araştırmalar, flavonoid yönünden zengin gıdaların, sindirim sistemindeki atık ürünlerin uzaklaştırılması ve atılmasına dahil olan sindirim enzimlerine yardımcı olduğunu göstermektedir.
İlave olarak chayote gibi lif açısından zengin gıdaların yeterli alımı, sağlıklı bağırsak fonksiyonunu ve sağlıklı bağırsak bakterilerinin korunmasını teşvik edebilir. Buna karşılık, bu faydalar bağırsak düzenliliğini destekler ve kalp hastalığı, tip 2 diyabet ve kolon kanseri gibi çeşitli kronik durumların önlenmesinde rol oynayabilir.
Sonuç olarak diken kabağı kabağının kalorisi düşüktür, lif, antioksidanlar ve hemen hemen her diyete sağlıklı bir katkı sağlayan temel besinler ile doludur. Potansiyel faydaları arasında sağlıklı bir hamileliği desteklemek ve kalp sağlığını geliştirmede faydalıdır. Renkli ve hazırlaması kolay olan chayote, dengeli bir diyetin parçası olarak denemeye değerdir.
Kaynakça:
https://www.healthline.com/nutrition/chayote-squash
https://www.womenshealthmag.com/food/a27030188/what-is-chayote-squash/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu