Bazı yiyecek ve içecekler, ağza alındıkları ilk andan itibaren kişilerin sağlığı üzerinde olumsuz bir etki yapabilir. Asidik içecekler ya da yiyecekler diş minelerini yumuşatmakta ve çürüğe karşı dişleri savunmasız bırakmaktadır. Diyeti biraz değiştirmek bile ağız sağlığını korumak için yararlı olabilir ancak diyetin değiştirilmesi düşünüldüğünde, genellikle sadece tüketilen yiyecekler düşünülmektedir fakat içecekler dişlere daha fazla zarar verme potansiyelindedir. İnsanlar günümüzde daha önce hiç görülmemiş bir oranda enerji içecekleri ve kahve tüketmektedir. Tüm bu içecekler içerdikleri şeker ve çeşitli asitler nedeniyle diş minesine zarar verebilir. İçeceklerin dişler üzerindeki etkileri birkaç duruma bağlıdır fakat öncelikle genel asitlikleri dikkate alınır. PH derecesi 5,5 ya da daha az olanlar asidik yapıdadır. Bu makale içeceklerin içindeki maddeler, dişlere verebileceği zararlar ve diş minesini çürümekten korumanın yolları hakkında fikir vermeyi amaçlamaktadır. Dişler için en iyi ve en kötü içeceklerden bazılarına aşağıda yer verilmiştir:
En İyi İçecekler
Süt: Süt mineraller, vitaminler ve proteinlerle doludur, bu da onu dişler için harika bir içecek haline getirir. Süt muhtemelen en saf kalsiyum kaynağıdır. Kalsiyum ile fosfor diş minesini güçlendirmeye ve hatta onarmaya yardımcı olurken, D vitamini vücudun kalsiyumu ve fosforu daha iyi emmesine yardım eder. D vitamini ayrıca diş etlerinin iltihaplanmasını azalttığı için diş eti hastalığına karşı koyulmasına yardım eder. Ayrıca süt, diş çürümesine karşı savaşan ve dişlerde koruyucu bir film oluşturarak mine tabakasını koruyan kazein adlı bir protein içerir. Sütün pH’ı 6,5’in üzerindedir. Bu sebeple dişlerin sağlıklı ve güçlü tutulması için önerilen bir içecektir. Özellikle yaşlı yetişkinler, periodontal hastalık riski daha yüksek olduğu için bol miktarda süt içmelidir. Sütün içinde doğal olarak oluşan şeker bulunmasına rağmen çürük oluşması konusunda endişelenmeye gerek yoktur. Süte karşı alerjisi veya laktoz intoleransı olan kişiler, dişler için benzer faydalar sağlayan ilave kalsiyum içeren badem sütü içmeyi tercih edebilir.
Kahve: Kahve, sabahları hızlı enerji artışı için birçok kişinin başvurduğu popüler bir içecektir. Araştırmalar, Amerika’daki insanların yaklaşık % 83’ünün sabahları kahve ile güne başladığını göstermektedir. Kahve hafif asidik yapıda (pH 5 civarı) olabilir fakat dişler için iyi olabileceğini gösteren bazı bilgiler mevcuttur. Bir araştırma, şeker, bal gibi bir katkı ilave edilmediği sürece kahvenin dişlerde çürümeyi önleyebileceğini ortaya koymuştur. Kahve dişlere mutlaka zarar vermez ama onları lekeler.
Yeşil veya Beyaz Çay: Çay birçok ülkede ve kültürde çok sevilir ancak tüm çaylar dişler için eşit derecede harika değildir. Yeşil ve beyaz çaylar dişler için en iyi çay türüdür. Uzmanlara göre demleme çayların pH’ı genel olarak 5,5’ün üzerindedir. Yeşil, beyaz ve siyah çayların hepsinde çürüğe neden olan bakterilerle savaşmaya ve diş etlerindeki iltihaplanmayı engellemeye ya da azaltmaya yardım eden çok sayıda antioksidan bulunur ancak siyah çay zamanla dişleri sarartır. Yeşil ve beyaz çay bunu yapmaz. Beyaz çayın, diş minelerinin güçlenmesinde etkili olan florür kaynağı olmak gibi ek bir faydası da vardır. Yine de çaya ne kadar şeker veya bal eklendiğine dikkat edilmelidir çünkü şeker dişler üzerinde zararlı etkilere sahip olacaktır. Buzlu çaylara da dikkat edilmelidir çünkü bunların çoğunun pH’ı 2,5 ile 3,5 arasındadır, yani asit ve şeker yüklüdür. Popüler bazı buzlu çay markaları gazlı, asitli içeceklerin birçoğundan daha kötüdür.
Musluk suyu: Su, hiçbir zararlı bileşen içermez. Dişlerin çürümesine karşı en iyi savunma olmaya devam etmekte olan tükürük % 95 oranında sudan oluşur. Tükürüğün yapısında dişleri çürüklerden koruyan bazı mineraller bulunur. Bol su içmek, iyi nemlendirilmiş kalmayı sağlamakla birlikte tükürük üretimini ve akışını artırır. Gün boyunca biraz daha fazla su içmek, diş fırçasına ulaşılamadığında bile kalıntıların temizlenmesine yardımcı olabilir. Su ayrıca ağızdaki bakteriler tarafından üretilen asidi seyreltir. Çoğu musluk suyu, diş minesini güçlendirmeye yardımcı olan ve dişleri diş çürümesine karşı koruyan florür içerir.
En Kötü İçecekler
Şekerli İçecekler: İçerdikleri şeker nedeniyle dişlere zarar veren sayısız içecek vardır. Şeker, diş plaklarının oluşumuna neden olur. Diş plakları fırçalanmazsa zamanla diş minesini aşındırır. Bu hem büyük hem de küçük çürüklere ve ayrıca diş eti hastalığı gibi sorunlara neden olur. Dişlerin çürümesini önlemek için şekersiz su veya süt gibi içeceklerin tercih edilmesi önerilir.
Gazlı içecekler: Pek çok insanın içeceklerin hem şeker hem de asit içeriğini az düşünmektedir. Birçok kişi asidik sıvılar içtiklerinin farkında olmayabilir. Gazlı, asitli içecekler çok seviliyor olsa da dişler için inanılmaz derecede zararlıdır. Gazlı içecekler içildiğinde kabarcıklar ağızda patlar çünkü kimyasal bir reaksiyon meydana gelir ve karbondioksit gazı ağızda karbonik aside dönüşür. Gazlı içeceklerde bulunan asit diş minesini aşındırır, şeker de ağızdaki bakterileri besler. Bu, dişleri çürümeye karşı savunmasız hale getirir. Aynı durum normal gazlı içecekler için geçerli 
olduğu kadar diyet içecekler için de geçerlidir. Çalışmalar markası aynı olsa da gazlı bir içeceğin normal çeşidi ile diyet olanı arasında diş minesini eritme konusunda gerçekten bir fark bulunmadığını göstermiştir. Diş minelerinin aşınmasında içeceklerin içerikleri ve asitliği önemlidir. Gazlı içeceklerin rengi koyu olanları zamanla dişlerde sarı leke bırakma eğilimindedir.
Hasarların bir kısmını önlemenin bazı yolları olabilir. Gazlı içecek içmeyi tercih edenler şekersiz bir tür seçip pipetle içmeye çalışmalıdır. Pipet, içeceklerdeki karbonik asidin dişlerle temas etme süresini azaltacaktır. Gazlı içecek içmekten daha da kötüsü içildikten hemen sonra dişlerin fırçalanmasıdır. Gazoz, kola gibi içecekler içildikten sonra dişlerin fırçalanması için yarım saat beklenmelidir.
Maden suyu: Görünüşü nedeniyle zararlı gibi görünmese de maden sularının pH’ı 2,74-3,34 arasındadır yani asit yapıdadır. Bu yönüyle aşındırıcılık potansiyeli portakal suyundan fazladır.
Şarap: Ne yazık ki kırmızı ve beyaz şarap asidiktir ve dişlere zarar verir. Kırmızı şarap dişleri lekeleyecektir, bu da bir kadeh beyaz şarabı tercih etmenin diş sağlığı için daha sağlıklı bir seçenek gibi görünmesine neden olabilir. Beyaz şarabın dişleri lekelememek gibi bir avantajı olsa da daha asidik olduğundan diş minesi üzerinde daha fazla olumsuz etkiye sahiptir. Yine de bu, şarabın tamamen bırakılması gerektiği anlamına gelmez. Şarabın beraberinde peynir yemek aslında dişlerde koruyucu bir kaplama oluşturacak ve onları şarabın asidik ve leke yapıcı özelliklerinden bir dereceye kadar koruyacaktır.
Votka: Votka’nın pH seviyesi 4 civarındadır ancak bazılarında 8’e kadar çıkabilir. Daha az pahalı markaların pH seviyesi daha düşüktür, daha kaliteli olan votkalarda ise pH daha yüksektir. Bu bilgilere dayanılarak birçok votkanın zarar verebilme potansiyeli olduğu söylenebilir. Alkol kurutma etkisine de sahiptir. Tükürük, ağzı hasarlara karşı koruyan doğal savunma yollarından biridir, dolayısıyla makul ölçülerin üzerine çıkıldığında herhangi bir alkollü içecek zarar verebilir. Diğer içkiler de pH bakımından değişiklik göstermektedir ama kurutucu etkileri hepsinde aynıdır. Kişiler genellikle içkilerini yavaş yavaş yudumlar, sonuçta alkol daha çok zarar vermek için zaman kazanır.
Meyve suyu: Meyve suyunda genellikle bazı harika vitaminler bulunur 
ancak konsantre yapıdadır yani çok asidiktir. Kızılcık suyunun pH’ı 2,6 olduğu için pH’ı 3,5 olan portakal suyu daha masum sayılır. Meyve suyu içilebilir ama ölçülü olarak içilmeli, içmeden önde yüzde 50 oranında suyla seyreltilmeli veya içmek için pipet kullanılmalıdır. Meyvelerin kendileri genellikle daha iyi bir besin kaynağıdır, bu yüzden sadece meyve suyunu içmektense meyve yemek daha iyidir.
Meyve kokteyli (punch): Meyve kokteylleri nadiren gerçek meyve suyuna sahiptir, bu nedenle gerçek meyve sularında bulunan besinlerden yoksundur. Bunun yerine şeker veya yüksek fruktozlu mısır şurubu ile doludur ve her ikisi de çürüklere neden olur. Meyve kokteylleri gerçek meyve suyundan biraz daha asidiktir, çoğunun pH’ı 3’ün altındadır. Bu yüzden fazla içilirse diş minesi aşınır.
Spor ve Enerji İçecekleri: Sporcu içecekleri hidrasyon için iyi ve harika bir elektrolit kaynağı ve antrenmandan sonra popüler bir içecek olmasına rağmen dişler için iyi değildir. Spor içecekleri şekerle doludur ve inanılmaz derecede asidiktir, diş minesini aşındırır ve dişleri çürümeye karşı savunmasız hale getirir. Enerji içecekleri ayrıca farklı insanlar üzerinde farklı etkilere sahip olabilen uyarıcılarla doludur.
Dışarıda tüketilebilecek, potansiyel olarak dişler için zararlı olabilecek sayısız içecek vardır. Maalesef çoğu lezzetli içecek yüksek asit ve şeker seviyelerine sahiptir. Kişiler sevdiği içecekleri içmeyi kesinlikle bırakmak zorunda değildir ancak bazı içeceklerin dişlere neler yapabileceğinin farkında olunması akıllıca olacaktır. Gazlı içecekler, spor içecekleri, limonatalar ve meyve sularından uzak durulmalı, dişler için faydalı olan su ve süt gibi içecekler daha çok tercih edilmelidir. Dişleri lekeleyebilecekleri için renkli içeceklere her zaman dikkat edilmelidir. Mor, mavi ve kırmızı boyalı içecekler dişleri en çok lekeleyenlerdir.
Kaynakça:
https://www.millenniumdds.com/best-worst-drinks-your-teeth/
https://www.broomfielddentists.com/different-drinks-and-how-they-harm-your-teeth/
https://www.healthline.com/health/dental-oral-health/what-these-drinks-do-to-your-teeth#takeaway
Yazar: Müşerref Özdaş