Ebeveynler genellikle normatif yaşam durumları karşısında bu rolle ilgili stres yaşarlar. Ebeveynlik stresi, ebeveyn yükümlülüklerine ve beklentilerine olumsuz bir psikososyal tepkidir. Ve çocuklarıyla başa çıkmada ve onları yönetirken ortaya çıkan duygusal zorlukları içerir. Uzmanlar ebeveynlik rolü konusunda kişinin kendisi hakkındaki inançları ve kendinden beklentileri ebeveynlik stresinin gelişiminde etkili olarak tanımlamıştır. Bu modelde, ebeveynlik stresi, bu öz değerlendirme sürecinin ve ebeveynlik davranışlarını destekleyen mevcut kaynakların sonucudur. Raikes ve Thompson, sosyoekonomik dezavantajlı ebeveynlerin, ebeveynlik stresinin sosyal destek ve öz-yeterlik gibi psikolojik ve psikososyal kaynakların aracılık ettiğini bulmuşlardır.
Daha yüksek öz-yeterlik seviyelerinin, daha düşük seviyelerde ebeveyn stresi ile doğrudan ilişkili olduğu ve aileler için sosyoekonomik dezavantajın etkilerini hafiflettiği bulunmuştur. Ebeveynlik stresinin, özellikle dışsallaştırma davranışları olmak üzere çocuk davranış problemleriyle doğrudan ilişkili olduğu bulunmuştur. Ebeveyn stresi, çocukluk stresi ile etkileşimsel bir ilişkide ortaya çıkıyor gibi görünmektedir ve her deneyim diğerinin deneyimi üzerinde potansiyel bir ek etkiye sahiptir. Doğal afetler gibi zorluklar karşısında yüksek düzeyde stres ve endişeli veya ebeveynlik davranışlarının değişmiş algılarını bildiren ebeveynlerin çocukları, olumsuz bir durumu takiben daha büyük zorluklar yaşarlar. Genellikle ebeveynlik stresi ile ilişkilendirilen bir faktör, çocuk yetiştirme uygulamaları ve davranışları hakkındaki beklentilerdir. 
Bir aile sosyoekonomik dezavantaj veya engelli bir çocuğa bakma gibi zorluklar yaşadığında, toplum tarafından veya kendi kendine empoze edilmiş olsun, algıladıkları beklentiler olayın duygusal stresi üzerinde ek bir etkiye sahiptir. İyi ebeveyn olma ve ebeveynlik sorumluluklarının sosyal beklentilerini karşılamada başarısız olmaları durumunda yargılanma beklentileri, mevcut ve kullanılan adaptasyon ve başa çıkma mekanizmalarında önemli bir rol oynar. Ebeveynlerin çocuklarında dayanıklılığın gelişmesine nasıl katkıda bulunabileceklerini belirlemenin doğası, bu sonucun onların kontrolünde olacağı beklentisini ve gerçekleşmemesi halinde başarısızlık algısını yaratır.
Engelli çocukların ebeveynleri, özellikle görünmeyen engelliler veya akıl sağlığı sorunları başkalarından suçlandıklarını ve ahlaki eksikliklerinin çocuğun davranışlarına ve sorunlarına neden olduğu algısının daha yüksek olduğunu bildirmişlerdir. Aile olumsuz bir durum yaşarken ebeveynleri suçlama ve yargılama eğilimi olsa da, gerçek şu ki, bir çocuğun veya ebeveynin yaşadığı sorunların tümü, yetersiz ebeveynliğin veya ebeveyn yeterliliğindeki bir eksikliğin sonucu değildir.
Kişinin kontrolü dışındaki olumsuz durumlarla ilgili deneyim, psikososyal stresin artmasına ve ebeveynlik rolündeki yeterlilik ve yeterlilik duygularının azalmasına katkıda bulunur. Bu deneyim, bir ebeveyn ebeveynlik rolünde damgalanma yaşadığında yoğunlaşır ve bu, ebeveynlik davranışlarındaki sıkıntı ve aksaklıklara karşı savunmasızlığı artırabilir.
Stigma, genellikle başkalarının tepkilerinin kişinin kimlik algısını olumsuz etkilediği bir deneyim olarak tanımlanır ve bir bireyin olumsuz durumlarla başa çıkma yeteneği üzerinde kalıcı etkilere sahip olabilir. Stigma genellikle dolaylı yollarla ortaya çıkar, ancak bunu yaşayan birey üzerindeki etkisi olumsuz kalır.
Zorluk yaşayan ebeveynler, başkalarının eylemleri veya hareketsizliği tarafından hissedilen damgalanma ve aynı zamanda kendilerine uygulanan damgalanma yaşadıklarını bildirirler. Araştırmalardaki benzerlikler, ebeveynlerin suçlama, kaçınma, hoş karşılanmayan ilgi, sunulan destek veya ilgi eksikliği, olumsuz etiketleme, ayrımcılık ve yararsız tavsiye deneyimlerini bildirdiklerini bulmuştur. Ebeveyn damgası genellikle ebeveynlik davranışlarının veya çocukların eylemlerinin doğrudan sonucu değil, ebeveynlik davranışlarının ve durumlarının iyi veya kötü olduğuna ilişkin toplumsal beklentilerin bir yansımasıdır ve ebeveynlik ikili bir yapı olarak değerlendirilir.
Uzmanlar bu damgalanmanın genellikle izolasyon duygularına yol açtığını bulmuştur. Ve damgalanmanın ebeveynlerin yardım veya sosyal destek arama olasılığını azalttığı da bulunmuştur. Bu damgalama davranışlarının birçoğu destek sunamama durumunda genellikle ince veya kasıtsız olarak zararlı olsa da, sonuç genellikle izolasyon, reddedilme ve utanç duyguları ve mevcut stres faktörlerini şiddetlendiren yoğun yalnızlıktır.
Ebeveynlerin Geçmiş Dönem Travmaları Onları Nasıl Etkiler?
Olumsuz yaşam olaylarına tek başına maruz kalmak, uzun vadeli olumsuz bir sonucu veya uzun süreli stres tepkisini tetiklemek için yeterli değildir. Çünkü sıkıntı yaşayan birçok kişi, çok az yaşam kesintisiyle etkili bir şekilde uyum sağlar. Olumsuz sonuçlara neden olan stresli yaşam durumlarının türlerini keşfetme girişimleri, adaptasyonu ve başa çıkmayı etkileyen tek başına olayların olmadığı kabulü nedeniyle yetersiz sonuçlar doğurmuştur. Mevcut araştırmalar, sonuçları tahmin etmek için risk ve koruyucu faktörleri ölçmeye çalışmıştır; ancak bu, uzun vadeli yörüngelerde kritik bir rol oynayan birey tarafından deneyimin nasıl algılandığını dikkate almamaktadır.
Savunmasızlık konusunda bireysel farklılıklar, önceden var olan ruh sağlığı koşullarına, yaşam boyu sosyal stres faktörlerine maruz kalmaya, çatışma deneyimine, mali zorluklara atfedilmiştir. Barnyard, Williams ve Siegel, travma deneyimlerinin ebeveynlikteki sorunlarla ilişkili olduğunu, fiziksel ve cinsel istismarın daha az optimal ebeveynlik davranışları ve ebeveynlik yetenekleri hakkında olumsuz algılarla sonuçlandığını bulmuşlardır. Hagan ve arkadaşları, ebeveyn-çocuk ilişkisindeki sosyoekonomik sıkıntı ve çatışmanın veya ebeveyn sertliğinin, çocuklar için daha kötü fiziksel sağlık yörüngeleri olasılığını artırdığını tespit etmiştir. Dahası, pozitif ebeveyn-çocuk ilişkileri veya ebeveynlik ortamlarının sosyoekonomik çeşitlilikle ilişkili olumsuz sonuçlara karşı tampon yaptığı görülmüştür. 
Sıkıntı genellikle bireysel olaylar bağlamında ele alınsa da, birden fazla olumsuzluk deneyimi yaygındır ve olumsuz sonuçlar için kümülatif riski artırır. Yaşamları boyunca birden fazla olumsuz olay yaşayan bireyler, daha yüksek düzeyde kişisel sıkıntı, işlevsellikte azalma, daha düşük yaşam doyumu raporları ve daha kötü ebeveynlik sonuçları bildirirler. Kümülatif stres maruziyeti, önceki stresörler mevcut advers olay ile ilişkili olmasa bile, olumsuz sonuçların olasılığını artırır. Bağlam ve kişisel faktörleri, adaptasyonda önemli bir rol oynayan bir kesişim haline getirmektedir. Olumsuz olaylara sosyal destekler veya onarım dönemleri ile karşı koyma yeteneği, stres tepkilerine aracılık edebilir ve olumsuz uzun vadeli sonuçların potansiyelini azalttığı görülmektedir.
Zorluklara tekrar tekrar maruz kalan ebeveynler ve aileler, stres tepkilerini yönetmek için kaynakların tükenmesi nedeniyle savunmasızdır. Risk faktörleri bireyler ve aileler için savunmasızlığı artırabilirken, riskin varlığı kendi başına gelecekteki sonuçları tahmin etmek için yeterli değildir. Güvenlik açıklarının ve risk faktörlerinin belirlenmesi, yalnızca riskleri dengeleyebilecek ve dengeleyebilecek mekanizmaların uygulanmasına izin verdiği ve böylelikle sağlıklı sonuçlar üreten uyum stratejileri oluşturduğu ölçüde faydalıdır.
Kaynakça:
https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199828340/obo-9780199828340-0142.xml
https://www.researchgate.net/publication/21269087_A_Model_of_Parenting_Stress
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu