Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Engerek Ve Çukur Engerekler Nasıl Yılanlardır?

0 979

Tüm engerek familyası zehirlidir ve nispeten uzun, derin azı dişlerine sahiptirler. Azı dişleri daha üstte dişlerin çıktığı, maksil denen bir kemiğe bağlıdır ve diğer pek çok yılanda hareketli ve daha kısadır. Kullanılmadığı zamanlarda, ağız çatısının altında, etten bir kın içerisinde dururlar. Ancak yılan saldırdığı zaman, dişler dolayısıyla maksil kafatasında bulunan iki uzun kemiğin itmesine bağlı olarak -pterigoid ve transpalatin kemikleri- ileri doğru dönerler. Azı dişleri hedefine ulaştığında, yılanın ağzı açılır ve dişleri ileriyi gösterir, böylelikle ısırmak yerine dişlerini saplayabilirler.

Engerek familyası, uzak ve yerel çağrışımcı 100 vuruşu yılanı, Deinagkistrodon acutus, çalı ustası Lachesis muta, ve fer-de-lance, Bothrops lanceolatus’un yanı sıra kuzey engereği, gececi kuzey engereği, engerek, çalı engereği, çıngıraklı yılan ve diğer çukur engerekleri içerir. Grup olarak en başarılı yılanlardandır ve bir türü ya da diğeri daha Kuzey ve daha Güney bölgelerdeki her hangi bir yılanın ulaşamadığı enlemlerde bulunabilir. Örneğin; kuzey engereği, Vipera berus, en kuzeyde yaşayan yılandır ve Patagonya mızrak başlı yılanı, Bothrops ammodytoides ise en güneye ulaşan yılandır.

8348_azemiops1-786726Engerekgiller familyası mensupları diğer yılanlardan daha yükseklerde bulunabilir, Himalaya çukur engereği, Agkistrodon himalayanus, 4.900 m’ye yükseklikte bulunabilir ve bir kaç tür de buna yakın yüksekliklerde yaşamlarını sürdürebilir. Engerekler Madagaskar ya da Güneydoğu Asya Adaları’na ulaşamamalarına rağmen Amerika’daki tüm engerekler çukur engerektir ancak Eski Dünya, tüm dört alt familyaya de ev sahipliği yapar.

Familyanın en garip üyesi, Fea engereği, Azemiops feae’dir. Bu nadir tür Himalayalar’ın uzak bölgelerinde, serin bulut ormanlarında yaşar. Vücudunu kaplayan pürüzsüz pulları ve kafasını kaplayan iri plakaları bulunur. Fea engereğini çok az kişi görmüştür ve diğer engereklerle ilişkisi bilinmemektedir. Kendi alt familyası olan, Azemiopinae altında değerlendirilir. Hepsi Afrika’da bulunan alt familya Causinae’deki 6 tür gececi kuzey engereğinin pürüzsüz pulları ve başlarının üstünde geniş plakaları vardır. Gececi kuzey engerekleri, kara kurbağası ile beslenmekte uzmanlaşmıştır ve insanlar için tehlikeli sayılmaz.

Tipik Engerekler

8348_vipera_berusÇıngıraklı yılan alt familyasındaki “Tipik” engerekler ya da Eski Dünya kuzey engerekleri, kısa ve bodurdur. Geniş, üçgen, kürek ya da armut biçiminde kafaları vardır. Pul merkezleri kabarıktır ve bu durum, yılana pürüzlü bir doku verir, kafaları pek çok minik pulla örtülüdür. Ancak Vipera cinsindeki bazı türlerin başında en az bir kaç büyük plaka bulunabilir. Birçok farklı yaşam alanında yaşarlar, kayalık yamaçlar ve dağlar. otlaklar, çalılıklar ve çöller bunlar arasındadır. Kumlu çöl türleri, özellikle Güneybatı Afrika’nın Namibya Çölü”nden Peringuey engereği, Bitiş peringueyi ve Kuzey Afrika’nın Sahra boynuzlu engereği, Cerastes cerastes’tır. Kumda yana kayarak hareket ederler ve Amerika kumul çıngıraklı Crotalus cerastes yılanının eski dünyadaki karşılığıdırlar. Orta Afrika’dan çalı engerekleri, ağaççıl (ağaçta yaşayan) türlerdir ve bazı başka türler bazen av arayışı için alçak bitki topluluklarına tırmanırlar. Birçok kuzey engereği kamuflajlıdır ve bir türün rengi, yaşadığı toprağın özelliğine göre bölgeden bölgeye değişir. Afrikalı Bitis türleri özellikle karmaşık işaretlere sahiptir ve Gabon engereği, Bitis gabonica, genellikle dağılımlı renklenmenin klasik bir örneğidir (yılanın işaretleri vücudunun yüzeyinde dağılır). Bu büyük yılan ve yakın akrabası olan şişen engerek, devasa azı dişlerine sahiptir. Afrika’nın en etkileyici ve en korkulan yılanları arasında yer alırlar.

Birçok engereğin “boynuzları” ya da kafasının bazı yerlerinde çıkıntıları vardır. Sahra boynuzlu engereğinde olduğu gibi her iki gözün üstünde diken benzeri birer çıkıntı ya da Batı Afrika’da yaşayan gergedan engereğinde, Bitis nasicornis, olduğu gibi burunda bir pul grubu şeklinde bulunur. Üçüncü bir varyasyon ise gözlerin üstündeki pul demetleridir, bu demetler ağaçlarda yaşayan Tanzanya’dan Usambara çalı engereğinde, Atheris ceratophorus, görülür. Boynuzun işlevi belirsizdir ancak yılanın gözlerini rüzgarın savurduğu kumdan ya da bitki örtüsünden koruyor olabilir. Durum bunu gerektirseydi, diğer familyalardaki yılanların da benzer yapılarla donanmış olması gerekirdi ancak bu tarz bir donanıma sahip değiller. Avrupa’dan boynuzlu engerek, Vipera ammodytes ve bazı yakın akrabalarının burunlarında bir çok puldan meydana gelen etsi bir boynuz bulunur. Engerekler pusuya yatıp bekleyen türler olduğundan, bu uzuvların kafanın ana hatlarını belirsizleştirmeye yarayan savunma amaçlı yapılar olduğu düşünülmektedir. Çalı engereklerinin merkezi oldukça kabaran, karine olmuş pulları vardır, Özellikle Afrikada yaşayan, pullarının merkeze doğru dikilerek yassılaştığı Kıllı çalı engereği (Atheris hispida)da oldukça görülür.

Karine olmuş pullar, kilim ve testere pullu engereklerin, Echis türlerinin, ana savunma mekanizmasıdır. Bu yılanlar vücutlarındaki iki farklı yerde karine olmuş pulların üstünde yer alan minik dişleri birbirine sürterek gıcırtılı bir ses çıkartır. Kilim engerekleri, çok küçük, yaygın ve kendilerini savunmaya hazır yılanlardır. Bu da onları muhtemelen dünyanın en tehlikeli yılanları yapar.

Çukur Engerekler

Çukur engerekler Crotalinae alt familyasına mensuptur ve diğer engereklerden ısıya duyarlı olmaları ile ayrılır. Boğa ve piton yılanlarının dudaklarında bulunan ısı oluklarıyla aynı işlevi görseler de evrimlerini onlardan bağımsız bir şekilde tamamlamış daha sofistike yapılardır.

Isı olukları bir diyafram ile ayrılan iki ısı bölmesinden oluşur. İç oda, dar bir tünelle yılanın gözünün önündeki küçük bir deliğe bağlıdır ve muhtemelen diyaframın iki tarafındaki dengenin sağlanmasına yardımcı olur. Dış oda ise dışarı doğru uzanır ve sıcak nesneler tarafından yayılan kızıl ötesi radyasyonu tespit eder. Yaklaşık 160 tür çukur engerek vardır. Bunlar Asya ile Kuzey ve Güney Amerika’da bulunur. Kafaları Eski Dünya engerekleri gibi küçük pullarla kaplıdır. Amerika Birleşik Devletleri’nin güneydoğusu ve Kuzeydoğu Meksika’da bulunan bakır kafa, Agkistrodon contortis, gibi kafalarının üstünde geniş plakalar bulunan birkaç istisna tür de vardır. Çukur engerekler çöllerden bataklıklara kadar pek çok farklı yaşam alanında kolonize olmuştur, buna rağmen tam anlamıyla sucul ve her hangi bir çukurcul türü bulunmaz. Bunun nedeni bu tarz ortamlarda olukların yardımdan çok ayak bağı olmasıdır.

Dünyadaki en uzun engerek yılanı, Orta ve Güney Amerika yağmur ormanları ve plantasyonlarda yaşayan çalı ustası Lachesis muta dır 2 m’den fazla uzayabilir.

Çıngıraklı Yılanlar

30’un üstünde türü olan çıngıraklı yılanlar, belirgin kuyruk uçları ile en kolay tanınan yılanlardandır. Kaliforniya Körfezindekı birkaç nadir tür, evrim sürecinde çıngıraklarını kaybetmiştir.

Yılan, titreme sonucu segmentlerin birbirlerine sürtünmesiyle hızlı bir zırıltı ya da seri bir tıklama sesi çıkartmasını sağladığı kuyruğunu bir uyarı aracı olarak kullanır. Tüm çıngıraklı yılanlar Amerika’da bulunur ve birçoğu kurak bölgelerde, kayalık dağlarda, açık otlaklarda ve dağ çayırlarında yaşarlar. Sadece bir tür, Crotalus drissus, Güney Amerika’da yaşar ve açık orman arazilerini tercih eder. Diğer bir tür, Massasuga, Sisturus catenatus, Kuzeydoğu Amerika ve Kanada bataklıklarında yaşar.

Amerikan kumul engereği, C. Cerastes da Güneybatı Amerika’nın kumlu çöllerinde yaşar ve İngilizce adını hareket etme tarzından alır. Hiçbir çıngıraklı yılan ağaççıl değildir ama geceleyen kuşları takip etmek için çalılara tırmandıkları düşünülmektedir. Çukur engerekler geceleri etkin avlanmak için ısı oluklarını kullanarak, kuşlar gibi sıcak kanlı memelilerle beslenir. Büyük çıngıraklı yılanlar, boyutları tavşan ve yer sincabı kadar olan hayvanları avlayabilir. Pamuk ağızlar, Agkistrodon piscivours, yılanlar arasında en az özellikli beslenmeye sahiptir. Böcek, balık, kurbağa, bebek timsahlar ve kuş yumurtası yerler. Bazı popülasyonlar, düşen balıkları yemek için deniz kuşu kolonilerinin kenarlarında saklanır, hatta kayalıklara düşüp kuruyan balık leşlerini kayalardan kazır.

Kaynakça:
BBC

Yazar:Tuncay Bayraktar

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku