Enkoprezis dışkı kaçırma olarak bilinen bir durumdur. Genellikle 4 yaşın üzerinde ki çocuklarda bağırsak hareketi esnasında dışkı kaçırma gerçekleştiğinde oluşur. Bu sorun en sık kabızlıkla ilişkilidir ve kabızlık dışkı bağırsaklarda yedeklendiğinde oluşur. Kabızlığı tedavi etmek genellikle zaman alabilir, ancak kabızlığın önlenmesi ile dışkı kaçırma durumu kısa zamanda ortadan kalkar.
Belirtileri
Enkoprezis en yaygın belirtisi dışkıdan dolayı iç çamaşır kirlenmesidir ve kabızlık bu rahatsızlıktan önce olur, ancak tanımlanmayabilir. Çocuk üç gün içinde bağırsak hareketi yapmamışsa veya sert, ağrılı dışkılama varsa kabız olabilir. Diğer semptomlar şunları içerebilir:
• İştahsızlık
• Karın ağrısı
• İdrar yolu enfeksiyonları
Çocuk ayrıca dışkı kaçırma nedeniyle utanç ve suçluluk yaşayabilir. Sınıf arkadaşları bu problemi öğrenirse, okulda alay konusu bile olabilir. Sonuç olarak, bazı çocuklar konuyla ilgili gizli davranış belirtileri gösterebilir. Örneğin, kirli çamaşırlarını gizleyebilirler.
Çocuğun Enkoprezis Yaşamasının Nedenleri
Çocuk yeterli miktarda lif, su almazsa veya egzersiz yapmazsa, bağırsak hareketleri oluşmaz ve dışkı maddesinin geçmesi zor ve acı verici olabilir. Bu, bağırsak hareketlerinin ağrılı olmasına neden olabilir. Sıvı fekal madde veya yumuşak bağırsak hareketi rektumdaki sert dışkı etrafından ve çocuğun külotuna sızabilir. Çocuk bilinçli olarak bu kirlenmeyi kontrol edemez. Bazı durumlarda, bağırsaklar dışkı tıkanmasından öylesine genişleyebilir ki, çocuk kaka yapma ihtiyacı hissini kaybeder. Enkoprezise yol açan yaygın kabızlık nedenleri arasında şunlar vardır:
• En az her üç günde bir bağırsak hareketi olmaması
• Düşük lifli diyet
• Çok az egzersiz yapması
• Su eksikliği
• Tuvalet eğitiminin çok erken verilmesi
Daha az yaygın psikolojik nedenler şunları içerebilir:
• Davranış bozukluğu gibi davranışsal sorunlar
• Aile, okul ve diğer stres kaynakları etkisi
• Tuvalete karşı kaygı, korku besleme
Enkoprezisin psikolojik sebeplerle ilişkili olması, belirtilerin çocuğun kontrolünde olduğu anlamına gelmez ve muhtemelen kendileri bilerek kirletmezler. Sorun, umumi tuvalet kullanma korkusu veya tuvalet eğitimi almak istememesi gibi kontrol edilebilir durumlar nedeniyle başlayabilir, ancak zamanla istemsiz hale gelebilmektedir.
Çocuğun Enkoprezis Riskini Artıran Faktörler
Bazı yaygın risk faktörleri çocuğun enkoprezis geliştirme olasılığını artırır. Bunlar riskler şu şekildedir:
• Kabızlık tekrarları
• Çocuğun tuvalet rutinini değiştirmek
• Kötü tuvalet eğitimi
Stanford Çocuk Sağlığına göre, erkeklerin kızlardan daha fazla dışkı kaçırma geliştirmeleri altı kat daha fazladır. Bu farkın nedeni bilinmemektedir. Bu rahatsızlık için diğer daha az yaygın risk faktörleri şunlardır:
• Diyabet veya hipotiroidizm gibi kabızlığa neden olan sağlık koşulları
• Cinsel istismar
• Duygusal ve davranışsal bozukluklar
• Genellikle kronik kabızlığın bir sonucu olan rektumda bir doku yırtığı
Enkoprezis Nasıl Teşhis Edilir?
Enkoprezis için tipik olarak rapor edilen semptomlar, tıbbi geçmiş ve fizik muayeneye dayanarak teşhis edilir. Fiziksel muayene makattan yapılan bir inceleme gerektirebilir. Çocuğun doktoru kurumuş ve sert dışkı maddesi miktarı taraması yapacaktır. Bir karın grafisi bazen dışkı birikmesi miktarını belirlemeye yardımcı olmak için kullanılır, ancak genellikle gerekli değildir veya tavsiye edilmez. Psikolojik değerlendirme, bu problemin altında yatan duygusal bir nedeni bulmak için kullanılabilir.
Enkoprezis Nasıl Tedavi Edilir?
Tıkanıklığı gidermek: Çocuğun doktoru tıkanıklığı gidermek ve kabızlığı önlemek için bir ürün önerebilir. Bu tür ürünlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
• Mineral yağ
• Lavman
• Kaksatifler
Yaşam tarzı değişiklikleri: Çocuğun enkoprezisinin giderilmesine yardımcı olabilecek birkaç yaşam tarzı değişikliği vardır.
Beslenme tarzı: Lifli bir diyetin benimsenmesi bağırsak hareketlerinin akışını teşvik etmektedir. Yüksek lifli yiyeceklere örnekler:
• Çilekler
• Kepek gevreği
• Fasulyeler
• Üzüm
• Brokoli
4-8 yaş arası çocuklar için, günde beş bardak su içmek, dışkıların kolay geçişi için yumuşak kalmasına yardımcı olabilir. Kafein tüketimini kısıtlamak, dehidrasyonun önlenmesine de yardımcı olabilir. Günlük egzersiz, materyallerin bağırsaklardan geçmesine yardımcı olur ve bu yüzden düzenli olarak egzersiz yapmaya teşvik edilmelidir. Medya süresini sınırlandırmak, çocuğun aktivite seviyesini artırabilir.
Davranış değişikliği: Çocuğu tuvalette oturtmak, yüksek lifli yiyecekler yemek ve önerilen tedavilerle işbirliği yapmak için ödüllendirmek gibi davranışsal teknikler kullanılmalıdır. Ödüller, tutarlı olduğu sürece, olumlu övgüden somut nesnelere kadar değişebilir. Çocuğu iç çamaşırını kirlettiği için azarlamaktan kaçınılmalıdır. Bu, tuvalete gitme konusunda ki endişelerini artırabilir. Bunun yerine, altını kirlettikten sonra nötr kalmaya çalışılmalıdır.
Psikolojik Danışmanlık
Duygusal sıkıntı veya altta yatan bir davranış sorunu varsa, çocuğun psikolojik danışmanlığa ihtiyacı olabilir. Bir danışman ilgili konuların ele alınmasına yardımcı olabilir. Çocukların sorunlarla baş etme becerilerini geliştirmelerine ve özgüvenlerini geliştirmelerine yardımcı olabilirler. Ayrıca ebeveynlere etkili davranış değiştirme tekniklerini öğretebilirler.
Çocuğun Enkoprezisten Korunmasına Nasıl Yardımcı Olunur?
Çocuğun tuvalet eğitiminde sağlıklı bir yaklaşım benimsenmelidir ve hazır olana kadar tuvalet eğitimine başlanmamalıdır. Tipik olarak, çocuklar 2 yaşına gelinceye kadar antrenmana hazır değillerdir. Sert veya ağrılı dışkılama, dışkılamayı durdurmaya çalışma veya tuvaleti kullanmaktan korktukları belirtileri yakından izlenmelidir. Bu durumda, tuvalet eğitimine geri dönülmelidir ve dışkılarını nasıl yumuşak tutabilecekleri, devam ettirecekleri konusunda doktorundan yardım alınmalıdır. Enkoprezisi önlemenin diğer yolları şunlardır:
• Çocuğun yüksek lifli yiyecekleri yediğinden emin olunmalıdır
• Çocuk bol su içmeye teşvik edilmelidir
• Çocukla beraber düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır.
Kaynakça:
stanfordchildrens.org
kidshealth.org
mayoclinic.org
eatright.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu