Epstein-Barr virüsü, herpes ailesinden bir virüs çeşididir. Doktorlar Epstein-Barr virüs testi denilen basit kan testi kullanılarak bu virüsü test edilmektedir. Epstein-Barr virüsü çok yaygındır ve çoğu kişi yaşamlarının bir noktasında bundan etkilenmektedir. Oldukça bulaşıcıdır, kişiler tükürük veya diğer vücut sıvılarının temas yoluyla bulaşmaktadırlar. Kişiye bir kez virüs bulaştığında, vücutta hareketsiz kalır ve herhangi bir zamanda yeniden aktif hale gelmektedir. Virüs genellikle çocuklarda herhangi bir belirtiye neden olmamaktadır. Bununla birlikte, gençler ve yetişkinlerde, mono veya mononükleozise neden olurken, bazı kanser türleri de dâhil olmak üzere diğer hastalıklarla ilişkilendirilmektedir. Epstein-Barr virüsü enfeksiyonunun semptomları, diğer bazı hastalıkların semptomlarına benzemektedir. Bu benzerlik nedeniyle doktorlar kişinin güncel veya geçmiş bir Epstein-Barr virüs enfeksiyonu olup olmadığını görmek için bir Epstein Barr virüs testi veya EBV testi uygulamaktadır. Epstein-Barr virüsü enfeksiyonunun bazı belirtileri vardır ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Şişmiş bezler
• Boğaz ağrısı
• Yorgunluk
• Ateş
• Deri döküntüsü
Ayrıca bazı durumlarda kişinin, karaciğeri veya dalağı da şişebilir ve genişleyebilir.
Epstein-Barr Virüs Testi Nedir?
Kişinin Epstein-Barr virüsü olduğunda, vücudunun bağışıklık sistemi virüse karşı savaşmak için antikor olarak bilinen proteinleri salgılamaktadır. Epstein-Barr virüs testi, kanlarını bu Epstein-Barr virüs antikorları için kanlarını basit bir kan alma yoluyla kontrol edilmektedir. Bu antikorların varlığı, birisinin geçmişte Epstein-Barr virüsü olduğunu veya şu anda aktif bir enfeksiyonu olduğunu doğrulamaktadır.
Test Nasıl Yapılır?
Bir tıp teknisyeni bir Epstein-Barr virüsü antikor antikor testini, diğer basit kan testlerinde yaptıkları gibi yapmaktadır ve daha önceden bir hazırlık gerektirmemektedir. Bu virüs testi uygulanırken atılması gereken adımlar vardır ve bu adımlar aşağıdaki gibidir:
• Kanı almak için uygun damar için kolu kontrol edilmelidir
• Bölge antiseptik ile temizlenmelidir
• Damarın kanla şişmesine neden olacak şekilde üst kolun etrafına elastik bir bant sarılmalıdır
• Kan örneği almak için küçük bir iğne kullanılmalıdır
• Kan alındıktan sonra iğne çıkartılmalıdır ve kanamayı önlemek için enjeksiyon bölgesine gazlı bez uygulanmalıdır
Alınan kan, Epstein-Barr virüs antikorlarının varlığını kontrol etmek için laboratuvara gönderilmektedir.
Kişi Ne Zaman Test Edilmelidir?
Kişi enfeksiyon veya mononükleoz semptomları sergilerse, özellikle de mononükleoz için negatif test etmişlerse, doktor Epstein-Barr virüsü için test edilmesini önermektedir. Bu enfeksiyonun bazı belirtileri vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Şişmiş bezler
• Boyun tutulması
• Boğaz ağrısı
• Yorgunluk
• Ateş
• Baş ağrısı
• Büyümüş dalak
Ayrıca kişi genç veya 20’li yaşların başındaysa, doktorun bu testi istemesi daha olası bir durumdur.
Sonuçları
Epstein-Barr virüs testinin sonuçları normal veya anormal olarak çıkabilmektedir. Sonuçlar normal olarak bildirilirse bu, laboratuvarın kanda herhangi bir Epstein-Barr virüsü antikoru tespit etmediği anlamına gelmektedir. Bu durumda, kişinin Epstein-Barr virüsü veya mononükleoz olması muhtemel değildir. Test enfeksiyondan çok kısa bir süre sonra yapıldığında, pozitif sonucu tetiklemek için kanda yeterince antikor olmayabilir. Bu nedenle, kişinin semptomları devam ederse ve doktor başka neden bulamazsa, testin 2 hafta sonra tekrar yapılmasını tavsiye etmektedir. Epstein-Barr virüsünün sonuçları normal değil ise, laboratuvar üçünden birini veya bir Epstein-Barr antikor kombinasyonunu tespit ettiği anlamına gelmektedir. Bu antikorlar doktorlara virüsün meydana geldiği zaman hakkında bilgi vermektedir. Bu bilgiler aşağıdaki gibidir:
• VCA IgG adı verilen antikor mevcutsa, Epstein-Barr virüsü yakın zamanda veya geçmişte ortaya çıkmıştır.
• VCA IgM antikoru Epstein-Barr nükleer antijeni (EBNA) olmadan mevcutsa, virüsün şu anda aktif olması muhtemeldir veya çok yakın bir zamanda ortaya çıkmıştır.
• Eğer EBNA’ya karşı antikor mevcutsa, bu virüsün en az 6 ila 8 hafta önce kastedildiği, ancak bu antikorun enfeksiyondan sonra gelişmesi biraz zaman aldığı ve ömür boyu vücutta kaldığı için muhtemelen daha uzun olduğu anlamına gelmektedir.
Tedavi
Epstein-Barr virüsü veya mononükleozisi için tıbbi tedavi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, doktor kişinin semptomlarını hafifletmek için bazı önerilerde bulunur. Bu öneriler aşağıdaki gibidir:
• Bol bol dinlenme
• Belirtiler giderilinceye kadar yorucu faaliyetlerden kaçınma
• Bol miktarda sıvı tüketme
• Asetaminofen veya ibuprofen ile boğaz ağrısı hafifletme
• Günde bir defa hazırlanmış tuzlu su ile gargara yapılması
Aktif bir mononükleoz vakası olan kişiler, hastalık iyileşene kadar faaliyetlerini azaltırlarsa daha çabuk daha iyi hissedebilirler. Çok fazla erken yapmak, tekrarlama veya daha uzun iyileşme süresine yol açmaktadır. Ağır kaldırma veya yorucu aktiviteler, dalağın yırtılma riskini arttırmaktadır, ancak mononükleozun nadir görülen ancak hayatı tehdit edici bir komplikasyonudur.
Görünümü
Epstein-Barr virüsü kişileri farklı şekillerde etkilemektedir. Bazı kişiler özellikle de çocuklar, virüslerinin bulunduğunun farkında olmayabilirken, diğerleri haftalarca veya aylarca semptomları yaşamaktadırlar. Genellikle, semptomlar aktif bir Epstein-Barr enfeksiyonu veya mononükleozdan 1-2 ay sonra geçmektedir. Kişi iyileştikten sonra, virüs vücutta hareketsiz kalır ve Epstein-Barr virüs antikoru testi hala bu virüsün aktif olduğunu göstermektedir. Virüs herhangi bir zamanda yeniden etkinleşmektedir, ancak genellikle semptomlara neden olmamaktadır.
Epstein-Barr virüsü olan çoğu kişi iyileşirken, Burkitt lenfoma ve Hodgkin lenfoma gibi Epstein-Barr virüsü ile kronik hastalıklar ve kanserler arasında bir bağlantı olmaktadır. Nadir durumlarda, Epstein-Barr virüsü aktif kalmaktadır ve uzun süreli semptomlara yol açmaktadır.
Kaynakça:
cdc.gov
nih.gov
ehs.stanford.edu
jneuro.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu