Neredeyse herkes ergenliğin üç aşamaya ayrılabileceğini kabul eder, bunlar erken, orta ve geç ergenlik dönemleridir. Bununla birlikte, bu aşamaların kronolojik yaşları, kültürdeki değişiklikler nedeniyle gelişmiştir. Ergenliğin ergenliğin başlamasıyla başladığı genel olarak kabul edilmektedir. Bu, ergenlik döneminde gerçekleşecek olan fiziksel gelişimin başlangıcıdır. Ergenliğin ortalarına gelindiğinde, bu işin çoğu bitmiştir: gençler neredeyse yetişkin boylarına ve kilosuna ulaşmıştır ve üreme için fiziksel kapasiteye sahiptirler. Sağlık ve beslenmedeki gelişmeler nedeniyle, ergenlik artık eskisinden çok daha erken yaşanmaktadır. Bu, ergenliğin 14 yerine yaklaşık 10 yaşında daha erken başlayacağı anlamına gelmektedir.
Yelpazenin diğer ucunda, ergenlik de eskisinden daha uzun sürüyor gibi görünmektedir. Hem erkeklerin hem de kadınların ilk evliliğine başlama yaşı yükselmeye devam etmektedir. Ergenler artık koleje veya üniversiteye, hatta yüksek lisans eğitimine giderek eğitim deneyimlerini uzatma ve dolayısıyla işgücüne girmeyi erteleme olasılıkları daha yüksektir. Ayrıca, beyin gelişimi hakkındaki son bilimsel keşifler, prefrontal korteksin (beynin rasyonel karar vermekten sorumlu kısmı) yirmili yaşların ortalarına kadar tam olarak gelişmediğini ortaya koymaktadır. Bu yazıda ergenlik dönemi, aşamaları, özellikleri ve sağlıklı olarak yönetilmesi ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.
Ergenlik Aşamaları
Aşağıda, yaklaşık yaş aralıklarıyla her aşamanın bir dökümü ve her birinde tamamlanan görevlerden bazıları yer almaktadır.
Erken Ergenlik (11-13 yaş)
Bu, en büyük fiziksel büyümenin zamanıdır; çocuğun boyu ve kilosu hızla arta ve erkeklerin sesleri kalınlaşarak, kızlar adet görmeye başlamaktadır. Hem erkekler hem de kızlar, ebeveynlerinin mükemmel olmadığını anlama konusunda bilişsel yetenek geliştirirler ve bu, çatışmaya neden olabilir. Hala ebeveynleriyle aynı değer sistemini paylaşmaktadırlar. Bu yaşta çocuklar doğru ve yanlışı somut, siyah-beyaz terimlerle görürler. Karamsarlaşacaklar ve daha fazla mahremiyet konusunda ısrar edeceklerdir.
Orta Ergenlik (14-18 yaş)
Bu aşamada ergenlik çoğunlukla tamamlanır. Gençler artık soyut ve görecelilikle meşgul olabilirler, bu da ebeveynlerinden ayrı olarak kendi kimliklerini oluşturmalarına yardımcı olur. Gelecek hakkında düşünebilir ve net hedefler koyabilirler. Akran grupları önemli olmaya devam etmektedir. Gençler kimliklerini ve değerlerini ebeveynlerinden ziyade akran gruplarına göre tanımlayacaklar. Karşı cinse karşı sevgi ya da tutku geliştirebilirler.
Geç Ergenlik (19-21 yaş +)
Bu aşamada ergenler başkalarının duygularına karşı ilgi ve şefkat gösterebilirler. Ebeveynlerinden veya akran grubundan ayrı bir benlik duygusu geliştirmişlerdir. Akran ilişkileri hala önemlidir ve ayrıca daha ciddi ilişkiler geliştirmeye başlarlar. Yetiştirilme ve kültür gelenekleri, daha büyük kimliklerinin bir parçası olarak önceki benlikleri üzerine düşündükleri için bir kez daha önemli hale gelebilir. Yetişkin düşüncesine katılabilir ve gelecek için açıkça tanımlanmış hedefler koyabilirler. Elbette, çocuğun bu yaklaşık yaş aralıkları içinde nerede yer alacağını tahmin etmek zordur. Bazıları ergenliğe 9 yaşından itibaren başlayabilir. Diğerleri hala 29 yaşına kadar ergen gelişimi görevleri üzerinde çalışıyor olabilir.
Ergenlik Ne Zaman Biter?
Son yıllara kadar 19, ergenliğin sonu için ortak kabul edilen yaştır. Çoğu kültürde bu, orta öğretimin sonu ve bir gencin tam zamanlı çalışma dünyasıyla karşılaşmasının başlangıcı ile aynı zamana denk gelmektedir. Aslında çoğu, ergenlik kavramının tamamının 100 yıl önce bile var olmayan sosyal bir yapıdan başka bir şey olmadığını iddia edilmektedir. Ergenlikten ilk defa, 1904’te yazılan bir makalede söz edilmiştir. O zamandan önce çocuklar okulu bırakıp küçük yaşta işgücüne girmişlerdir. Çocuk işçiliği yasaları çocukları işgücünden uzaklaştırdığında ve diğer yasalar onları okulda daha uzun süre tuttuğunda, bağımlılık sürelerini uzattı ve onları, başka türlü görmezden gelebilecekleri, büyümenin sosyal ve bilişsel görevleri üzerinde çalışmaya serbest bırakmıştır.
Bazıları, benzer kültürel değişimlerin, başka bir tanıma ihtiyaç duyan, başka bir kalkınmada insansız toprak yarattığını düşünenler vardır. Psikologlar artık geleneksel yetişkin sorumluluklarının ertelenmesiyle birlikte daha uzun genel yaşam sürelerinin yeni ortaya çıkan yetişkinler olarak bilinen bir grup verdiğine inanmaktadır. Birçok yönden bu etiket uygun görünmektedir. Bağımsızlığın artmasıyla birlikte, yirmili yaşlarındaki bir genci ergen olarak etiketlemek saygısızlık gibi görünmektedir fakat yetişkinliğin geleneksel dönüm noktalarına henüz tam olarak ulaşamamıştır. Ergen gelişimi için yaş aralığı 24’e kadar uzatılsa da, yirminci yaşları yeni ortaya çıkan yetişkinler olarak etiketlesek de, bu yaş grubundaki gençlerin doğru bağımsızlık ve yetiştirme dengesine ihtiyaçları olduğu açık görünmektedir.
Ergenlik Yaş Aralığını Genişletmenin Etkileri
Ergen yaş aralığını genişletmenin kamu politikası için anlamı nedir? Diye bakıldığında şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Gençlik destek hizmetlerinin, özellikle koruyucu ailede olanlar veya özel ihtiyaçları olanlar için 25 yaşına kadar genişletilmesi
• Ergenler için genişletilmiş ruh sağlığı hizmetleri
• Ergenlerin kendi kararlarını verme konusunda yasal olarak yetkili oldukları düşünüldüğünde yaşı erteleme
• Ergenlerin ve gelişmekte olan yetişkinlerin kaliteli sağlık hizmetlerine erişiminin sağlanması
Elbette, bu tavsiyelerin her biri kültür üzerinde bir domino etkisine neden olma potansiyeline sahiptir. Kötü niyetli evlerde yaşayan ve ebeveynlerinden kurtulmak isteyen gençlerin durumları, hizmet alması gereken, ancak ebeveynleri ahlaki olarak kürtaja karşı çıkan planlanmamış bir hamilelikle karşı karşıya olan genç kızların durumları göz önüne alınmalıdır Gençlerin ne zaman kendi kararlarını verecek kadar büyüdüklerine dair tartışmanın birçok kişisel ve derin duygusal sonuçları vardır. Bir de gençlere sorumluluktan koruyarak çok fazla şımartma riski söz konusudur. Ne de olsa yirmi yaşındaki bir çocuk, kendisinden ergen olarak bahsetmekten çekinir ve yetişkin olarak kabul edilmeyi tercih eder. Durum buysa, kendi başına kararlar almasına izin verme de saygı göstermek gerekir.
Ergenliğin 5 Temel Özelliği Nedir?
Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir ve genellikle tutarsız ve rahatsız edici olabilecek hızlı gelişmeler ve değişikliklerle karakterizedir. Ergenliğin temel 5 özelliği şu şekildedir:
• Biyolojik büyüme ve gelişim: Bu, ergenliğin başlangıcı ile işaretlenen ergenliğin başlangıcıdır. Büyüme atakları, ses değişiklikleri, cinsel özellikler gelişir, cilt sorunları ortaya çıkabilir ve belirli hormonlar salınır.
• Tanımlanmamış statü: Ergenler, genellikle kültüre ve yetiştirilme tarzına göre değişen belirsiz sosyal beklentilere maruz kalma eğilimindedir. Bazıları çocuk, bazıları yetişkin olarak muamele görüyor. Bazılarının 16 yaşında evlenmesine, 18 yaşında oy kullanmasına ve 21 yaşında alkol almasına izin verilebilir.
• Artan karar verme: Ergenler ve küçük yaştaki gençler sorumlu olmaya ve kendileri daha fazla karar almaya, hedefler koymaya ve kariyer yollarını kovalamaya başlar.
• Artan baskı: Ebeveynler, öğretmenler ve akranların tümü, ergenleri belirli şekillerde davranmaya ve hareket etmeye zorlar. Akran baskısı ergenlik döneminde her zaman en güçlüsüdür ve birçok genç romantik ilişkilere girme veya bir iş bulma konusunda baskı hissedebilir.
• Kimlik arayışı: Ergenler neyin normal veya kabul edilebilir olduğunu belirleyebilir ve ayrıca önemli öncelikler belirlemeye başlarlar. Ayrıca gelecekteki rollere hazırlanırlar ve yakın gelecekte bu rolleri üstlenmek için kendilerini donatmaya ve hazırlamaya çalışırlar.
Ergenlik Türleri Nelerdir?
Amerikan Psikoloji Derneği’ne (APA) göre, ergenlerin farklı sınıflandırması yapılsa da özellikle tamamen isyankâr bir dönem olarak anılmaktadır. Ebeveynlerinin ve yetişkinlerin sabrını etraflarındaki genç insanlar, sürekli olarak çocuk kimliğinden sıyrılmaya ve büyüdüklerini kanıtlamaya çalışan gençlerdir. Bu ergenlerin bazıları sürekli olarak araba hırsızlığı, araba hırsızlığı, kapkaç, uyuşturucu vb. Gibi kötü alışkanlıklara karışırlar. Bazı ergen türleri, genellikle itaatkâr olan ve ebeveynlerinin ve yetişkin modellerinin koyduğu kurallara uyan tamamen uyumlu kişilerdir. Ayrıca ikisinin birleşimi olan karma tipte ergenler de vardır.
Ergenliğin Dört Aşaması Nedir?
Birinci Aşama: Çocukluğun Gitmesine İzin Verme
Erken Ergenlik (9-13 Yaş): Bu, çocukluğun gitmesine izin verdikleri aşamadır ve çocuk olarak tanımlandığında veya tedavi edildiğinde memnuniyetsizlik ifade etmeye başlayabilir. Geleneksel olarak çocukluk aktivitelerine daha az ilgi duymakta, kişisel özgürlük sınırlarıyla ilgili şikayetleri ve yaşamlarında yetişkinlerin görünüşte haksız taleplerini dile getirmektedirler.
İkinci Aşama: Arkadaşlarıyla Bir Aile Kurma İsteği
Orta Ergenlik Dönemi (13-15 Yaş): Bu, ergenlerin kendilerinden daha fazla haberdar oldukları, akran baskısına maruz kaldıkları ve ebeveynlerden sosyal özgürlük arzusu ve acil tatmin ihtiyacı tarafından yönlendirildikleri aşamadır. Akranları arasında kabullenme ve aidiyet ihtiyacı konusunda daha fazla endişe duyarlar ve çoğu karar, bu uyum ihtiyacı tarafından yönlendirilir. Ayrıca ebeveynleri yerine arkadaşlarıyla daha fazla zaman geçirmek isteyebilirler. 
Üçüncü Aşama: Tüm Rollerde Büyüme
Geç ergenlik döneminin (15-18 Yaş) bu aşamasındaki ergenler artık ücretli istihdam, romantik ilişkilere dahil olma, araba kullanma, gelecek için hedef belirleme gibi daha yetişkin faaliyetlerle meşgul olduklarından daha fazla bağımsızlık sergilemektedirler. Daha fazla yetişkin özgürlüğü için baskı yapma eğilimindedirler ve bu bazen ebeveynler veya yaşamlarındaki yetişkin figürler için sorunlu olabilir.
Dördüncü Aşama: Kendi Başlarına Çıkma
Genç yetişkinlik (18-23 Yaş)dönemini bağımsızlık denemesi aşamasıdır. Daha bağımsızdırlar ve çoğunlukla evlerinden ayrı düşebilir, bağımsız yaşayabilir, belirlenen hedeflerin peşinden gidebilir ve eylemlerinden ve kararlarından daha sorumludurlar.
Ergenlik Dönemi Neden Bu Kadar Zordur?
Amerikan Psikoloji Derneği’ne göre, ebeveynlere bağımlı bir çocuktan kendine güvenen ve bağımsız bir yetişkine geçiş dönemi, bir insanın hayatındaki en dinamik, kapsamlı ve etkili gelişim dönemlerinden biridir. Ergenlik, bir kişinin hayatının en zor aşaması olarak kabul edilir ve bu, evrenin hızlı fiziksel, davranışsal, duygusal ve psikolojik değişikliklerle geldiği gerçeğine kadar izlenebilir. Heyecan verici bir dönem olabildiği kadar, hem ergen hem de ebeveynleri için çok rahatsız edici ve kafa karıştırıcı olabilir. Ergenlik çağının başladığı andan itibaren, fiziksel görünümde değişiklikler yaşamaya başlarlar, kızlar adet görmeye başlar, erkekler kasları büyür ve farklı davranmaya ve hissetmeye başlarlar. Ayrıca yakın aileleri dışında ilişkiler aramaya başlayarak, akran baskısına boyun eğmek ve sağlıksız kararlar almaya başlamasına neden olabilecek tatmin ve kabul görme arayışındalardır. Elbette, ergenler ve ebeveynleri arasında artık işlerini yapmak, sır saklamak, ebeveynlerini dahil etmeden kararlar almak, dışarıda arkadaşlarıyla daha fazla zaman geçirmek ve ebeveynlerden bağımsızlık aramak istedikleri için anlaşmazlıklar oluşmaya başlar.
Kaynakça:
https://www.britannica.com/science/adolescence
https://www.who.int/maternal_child_adolescent/topics/adolescence/development/en/
https://www.unicef.org/sowc2011/pdfs/Early-and-late-adolescence.pdf
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu