Futsal, 1930’larda Uruguay’ın başkenti Montevideo’da öğretmenlik yapan Juan Carlos Ceriani’nin YMCA(mezhepsiz küresel bir Hristiyan hareketi) için eğlence amaçlı salon futbolunun bir versiyonunu yaratsamıyla başladı. Bu yeni spor başlangıçta basketbol sahalarında oynamak için geliştirildi ve Eylül 1933’te kuralların bulunduğu bir kitap yayınlandı. Futbol Uruguay’ın 1930 Dünya Kupası’nı kazanması nedeniyle ülkede zaten oldukça yaygın bir spordu. Ceriani’nin amacı, içeride veya dışarıda oynanabilen ancak futbola benzeyen bir takım oyunu yaratmaktı.
Kurallar kitabını yazan Ceriani, futbolun ilkelerini (topa eller dışında vücudun her yeri ile dokunma olasılığı) örnek aldı ve diğer sporlardan da kurallar aldı. Basketboldan takım oyuncularının sayısı ve oyun süresi, sutopundan kaleci ile ilgili kurallar, saha ve kale boyutları ise hentboldan.
YMCA, bu yeni sporu hemen Güney Amerika’ya yaydı. Futsal, herkes tarafından, her yerde ve her türlü hava koşulunda, hiç zorlanmadan kolayca oynanarak oyuncuların tüm yıl boyunca formda kalmalarına yardımcı oldu. Bu sebepler Brezilyalı João Lotufo’yu bu oyunu ülkesine getirmeye ve beden eğitiminin ihtiyaçlarına uyarlamaya ikna etti.
Başlangıçta, kurallar tekdüze değildi. 1956’da kurallar, Brezilya’nın São Paulo kentindeki YMCA’da Habib Maphuz ve Luiz Gonzaga de Oliveira Fernandes tarafından yaşlıların rekabet etmesine izin verecek şekilde değiştirildi. Luiz de Oliveira, 1956’da Futsal Kuralları Kitabı’nı yazdı ve ardından uluslararası düzeyde de kabul edildi.
1965’te Uruguay, Paraguay, Peru, Arjantin ve Brezilya’dan oluşan Confederación Sudamericana de Fútbol de Salón [pt] (Güney Amerika Futsal Konfederasyonu) kuruldu.
Kısa bir süre sonra eşsiz bir turnuva düzenlendi. Futsal’ı düzenli olarak takip etmeye başlayan Güney Amerika medyasında biraz ilgi gördü. Özellikle, oyunun hızla yayılmasına tutkuyla katkıda bulunan ve sporu tanımlamak için “futsal” adını icat eden adam olarak anılan gazeteci José Antônio Inglêz’di.
Spor Güney Amerika’ya yayılmaya başladı ve popülaritesi, 1971’de São Paulo’da Federación Internacional de Fútbol de Salón (FIFUSA) adı altında bir yönetim organının kurulmasını sağladı. FIFUSA başlangıçta Dünya Şampiyonalarının yanı sıra Arjantin, Bolivya, Brezilya, Paraguay, Peru, Portekiz ve Uruguay’dan oluşuyordu. Yeni kurum, 32 katılımcı ülkeyi saydı ve ilk Başkanı, sekreter Luiz Gonzaga de Oliveira’nın da katıldığı João Havelange idi. 1975’te Federasyon başkanı FIFA’ya geçti ve 1980’de bu sporun uluslarüstü kurumlar tarafından dünya çapında tanınması için çalışmak üzere Januário D’Alessio Neto seçildi.
İlk FIFUSA Dünya Şampiyonası 1982’de Brezilya’nın São Paulo kentinde yapıldı ve ev sahibi Brezilya takımı 12.000 kişilik bir seyirci önünde Paraguay’a karşı şampiyon oldu ve Uruguay üçüncü oldu. Federasyon daha sonra büyük olayı Avrupa’ya taşımak için çalışmalara başladı. 1985 yılında İspanya’nın Madrid kentinde ikinci futsal Dünya Kupası düzenlendi ve burada yine Brezilya takımı kazandı. Etkinliği filme alan İspanyol TV kanalı sayesinde, medyanın büyük ilgisi ve izleyicilerden büyük tepki alan etkinlik başarılı oldu.
1985’te, o zamanlar futbolun yönetim organı FIFA’nın sekreteri olan Joseph Blatter, etkisini genişletmek ve dolayısıyla salon futboluyla da ilgilenmek için doğru zaman olduğunu düşündü. Federasyon Başkanı João Havelange’nin 1971’den 1974’e kadar FIFUSA’nın başkanı olduğunu bilen İsviçreli, Brezilya’da futsalın dünya yönetim organını toplamaya karar verdi: Şaşırtıcı bir şekilde, Kongre birleşmeye karşı oy kullandı. FIFA ve FIFUSA arasında futbol adına çıkan bir anlaşmazlık nedeniyle, FIFUSA fut-sal kelimesini 1985 yılında tescil ettirmiştir (Madrid, İspanya).
FIFA, Güney Amerika ülkelerinde oynanan orijinalinden farklı olarak kendi salon futbolu versiyonunu tanıtmak ve yaymak istedi, ancak 1989’da Rio de Janeiro Kongresi’nde FIFUSA ile bir anlaşmaya varmayı başaramadı.
2 Mayıs 1990’da Brezilya federasyonu nihayet FIFUSA’dan ayrıldı ve 25 Eylül’de Kolombiya’nın Bogotá kentinde düzenlenen bir etkinlik, Paraguay, Kolombiya, Meksika, Uruguay Arjantin, Venezuela, Kosta Rika, Porto Riko, Bolivya, Ekvador, Hollanda Antilleri, Aruba ve Kanada ile birlikte Confederación Panamericana de Futbol de Salon’un (PANAFUTSAL) kurulmasına katkıda bulundu.
PANAFUTSAL ve FIFA üyeleri arasında 2000 yılında Guatemala’da düzenlenen konferans, iki kurum arasındaki anlaşmazlığın çözümü ve Güney Amerika’da pek çok kişiyi heyecanlandıran futsalın saf versiyonda başarılması üzerine odaklandı. Ancak Protokol’ün imzalanmasının ardından somut adımlar atılmadı. FIFA, futsal versiyonunu tanıtmaya devam etti. Bu nedenle PANAFUTSAL, futsalın korunması için dünya çapında yeni bir yapı oluşturmaya karar verdi. Aralık 2002’de Asociación Mundial de Futsal (AMF) kuruldu. Şu anda 40 ulusal federasyondan ve biri FIFS olan üç kıtasal organdan oluşmaktadır.
2002 yılında PANAFUTSAL üyeleri, FIFUSA kapsamında futsalın durgunlaştığı iddiasına tepki olarak, FIFA’dan bağımsız uluslararası bir futsal yönetim organı olan AMF’yi kurdu. Hem FIFA hem de AMF oyunu yönetmeye devam ediyor.
Kaynakça:
https://www.usyouthfutsal.com/futsal-history
Yazar: Yakup Yiğit