Gebelerin özellikle gebeliğin son üçte birlik döneminde beslenmesinin fetal ağırlıkları, yeni doğan kuzuların canlılığı, ölüm oranı, annenin süt üretimi, kuzuların büyüme hızı, gebelik toksemisinin başlangıcı ve vücut ağırlığı ve satışta olgunluk üzerinde etkileri büyüktür. Sonuç olarak, bu enerji, protein, mineral ve vitamin diyeti üç döneme bölünebilir. Hamileliğin erken döneminde, fetal büyüme minimumdur ve koyunların beslenme gereksinimleri, idame aşamasında gözlemlenenden biraz farklıdır. Bu nedenle koyunlarda gebelik döneminde benzer özellikler göstermektedir. Yem kalitesiz olmadığı ve koyunların vücut durumu etkilenmediği sürece, gebeliğin erken dönemlerinde tahıla nadiren ihtiyaç duyulur.
Gebeliğin başlangıcında (1 ay), bu dönemde diyetteki herhangi bir ani değişiklik, embriyonik ölümlere neden olabilir. Embriyo, döllenmeden 16 gün sonra yerleşir. İkinci dönemde, gebeliğin ortalarında (2. ve 3. aylar) hayvanların ihtiyaçları hala düşüktür; bir dişinin geçimine eşdeğerdir. Gebelik döneminin sonu olan üçüncü dönem, fetüs ya da fetüslerin gelişimi nedeniyle ihtiyaçların giderek artması nedeniyle en kritik dönemdir. Rahim hacmi karın içinde giderek daha fazla yer almaktadır; aynı zamanda sindirim sistemini de sıkıştırır. Koyun yutma kapasitesi büyük ölçüde azalır; özellikle enerji açısından zengin olan küçük bir gıda (yiyecek hızlı bir sindirim geçişine sahiptir) ile tamamlanmayı gerektirir. Bu tamamlamaya buharlama denir.
Laktasyona ek olarak, fetal büyüme ve süt üretim potansiyelinin gelişmesi nedeniyle bu, beslenme açısından en zorlu aşamadır. Fetal büyümenin % 80’inden fazlası gebeliğin son 6 haftasında gerçekleşir. Bu dönemde yetersiz beslenme (özellikle enerji bakımından) koyunların süt üretimi, doğum ağırlığı ve kuzuların canlılığı (hayatta kalma potansiyeli) üzerinde zararlı etkilere sahiptir. Koyun yüzdesi % 200’den fazla olanlar için koyun başına günde en az 335 g (0.75 libre tahıl karışımı) almalıdır. Buzağılama sırasında koyun, iştahsızlık nedeniyle nispeten düşük bir alım yaşayacaktır. Bu nedenle, emzirme ihtiyaçlarını karşılamak için (0.6 FU ve 120 g DNM/litre süt), geç gebelik döneminde koyunların kaybedilen yağ rezervlerini geri kazanmasını sağlamak için diyet yeşil otlatma veya yemle beslenmeye dayalı olmalıdır. Koyun ölümüne yol açabilecek Mg eksikliğinden kaynaklanan çim tetani gibi bazı hastalıklardan kaçınmak için çimin genç olmaması şiddetle tavsiye edilir. Yeşillik, işkembede sindirim bozukluklarına neden olabilecek gaz birikmesinden kaynaklanan hava koşullarından kaçınmak için baklagiller açısından zengin olmamalıdır. 
Azotlu malzeme ve mineral eksikliği, kuzuların yaşaya bilirliği ve ağırlığı üzerinde her zaman üzücü sonuçlar doğurur. Önemli bir enerji yetersizliği, rezervlerin vücutta aşırı hareketlenmesine neden olur ve gebelik toksemisi riski taşır. Bu zorluğu gidermek ve iyi bir emzirme başlangıcı sağlamak için şunları yapmanız önerilir:
• Koyunları tarayın ve tek kuzulu olanları çift kuzulu olanlardan ayırılmalıdır.
• Grupları vücut durumuna göre yapılmalıdır
• Manipülasyonlardan, özellikle termal stresden kaçınılmalıdır
Doğumların başarısı onların beslenmesinin hazırlanmasına ihtiyaç duymaktadır. Pratikte, katları taşıyan koyunlar için gebeliğin son 6-8 haftasında bakımın 1.5 katına eşit enerji alımı sağlamak gerekir. Aslında, bu kritik aşamada koyunlara bir tamamlayıcı sağlama işlemi olan buharlamayı kullanılmaktadır. Bu takviye, kursların durumuna göre günde 200-400 gr konsantre oranında değişir.
Emziren Dişilerin Beslenmesi
Laktasyonun ilk ayında kuzu, annenin süt üretimine bağlıdır. İhtiyaçlar önemlidir ancak alım kapasitesi 3 hafta ile sınırlıdır. Yetiştirme döneminden sonra maksimum süt üretim seviyesine çok hızlı ulaşılır:
• Koyun iki kuzuyu emzirdiği 15. günde.
• Koyun bir kuzuyu emzirirken 3. haftada.
Bu dönemde, enerji dengesi negatiftir ve hayvan vücut rezervlerini kullanabilir. Ayda 2 kg (kadının doğumdan önceki durumuna bağlı olarak 1-4 kg) kilo vermeyi normaldir. Emziren koyunlar tipik olarak kuzulamadan 3-4 hafta sonra maksimum süt üretimine ulaşırlar ve laktasyonun ilk 8 haftasında toplam süt verimlerinin% 75’ini üretir. İki kuzuyu mühürleyen koyun, sadece bir kuzuyu besleyene göre% 20-40 daha fazla süt üretir. Kuzu büyümesi çok önemli olduğundan ve koyun sütünün üretimine bağlı olduğundan, süt üretimini optimize etmek çok önemlidir. Çok sık olarak, koyunların emzirdikleri kuzu sayısına göre yeterli miktarda yiyecek almadığı sürülerde görülmektedir. Çoğu durumda, emzirmenin ilk 4-6 haftasında rasyonlarda yeterli miktarda tahıl bulunmaz, bu da enerji eksikliğine ve sıklıkla proteine neden olur. Koyunlarda süt üretimi, süt sığırlarında olduğu gibi aynı diyete bağlıdır. Bu emzirme döneminde şunları yapılması gerekecektir:
• Annelerin azot ihtiyacı karşılanmalıdır (daha fazla rezervleri vardır).
• Hayvanın rezervlerini harekete geçirdiğini bilerek enerji açığını sınırlandırılmalıdır
• Yutma kapasitesi sağlanmalıdır. Aslında kuzulamadan 5-6 hafta sonra tekrar optimal seviyesine ulaşır.
Bu bilgiler, ister yazın ister kışın yılda bir kez kuzulama durumunda üretim aşamalarını tartışır. Başarılı olmak için, hızlandırılmış bir kuzulama programını benimseyen çobanlar, koyunlarının sağlık durumunun ortalamanın üzerinde olmasını sağlamalıdır. Damızlık yeniden doğum yapacaklarını bekliyorsa ve sütten kesimde kuzu sayısı ve ağırlığı açısından iyi performans gösteriyorsa koyunların emzirme döneminde çok fazla kilo vermemesi gerekir. İyi bir sürü beslenmesi için en sık gözden kaçan adım vücut kondisyonunun değerlendirilmesidir. Çiftçi koyunların yemlere nasıl tepki verdiğini belirlemek için sürüsünün vücut durumunu ölçmelidir. Bu adım ihmal edilirse, yem örneklemesi ve rasyon değerlendirmesi gereksiz olacaktır. Çiftçi, sürünün kendisine sağlanan yiyeceğe nasıl tepki verdiğini değerlendirmelidir. Vücut kondisyonunun değerlendirilmediği durumlarda, iyi sürü beslenmesi sağlanamaz.
Diyetin Koyun Sütünün Üretimi ve Bileşimi Üzerindeki Etkisi
Besin, hayvansal üretimi düzenleyen ana faktörlerden biridir. Hayvansal ürünlerin kalitesine olduğu kadar miktarına da etkileri not edilebilir. Süt koyunlarında süt üretimi, gıda düzeyine ve diyet bileşenlerinin kalitesine bağlıdır. İki yem türü(yeşil arpa ve fiğ arpa) üzerinde yapılan bir çalışma, toplam süt üretiminin tamamlamadan etkilenmediğini, ayrıca arpa ve fiğ üzerinde günlük üretimin sırasıyla 460 ve 430 ml olduğunu göstermiştir. Aynı bağlamda, yulaf otlayan Sicilo-Sarde koyunlarının ürettiği süt miktarının Phalaris meralarından daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Meraya dayalı bir diyetle üretilen süt, ağıllarda saman ve silajla beslenen koyunlardan daha fazla yağ ve protein içerir. Bu sonuçlar, yeşil yem katkılı veya eklenmemiş koyunların sütünün yağ (77,4’e karşı 69,1 g/kg) ve proteinler (62,4’e karşı 59,4 g/kg) bakımından daha zengin olduğunu savunan kişiler tarafından doğrulanmıştır.
Bersim, sulla ve medicago gibi baklagil otlaklarının kullanımı koyun sütünün protein kalitesini ve üretim seviyesini önemli ölçüde artırarak yoğun bir sütün pazarlanmasına ve peynir kalitesine yol açar. Konsantre yemin düşük kullanımı nedeniyle daha iyi ve daha az yük ile [süt elde edilir. Benzer şekilde, otun çoğu sütün özelliklerinde ve özellikle üre içeriğinde (Mart ve Mayıs aylarında alınan numuneler arasında +0.12 g / kg) ve mineral içeriklerinde (sırasıyla +0.06 g/kg) çok önemli değişikliklerin eşlik ettiğini göstermiştir. (Kg, +0.09 g/kg, kalsiyum, fosfor ve sitratlar için 0.26 g/kg).
Yem, silaj ve karışık konsantre (R1) ve çavdar otlatma ile beslenen Sardunyalı koyunların ürettiği sütün fizikokimyasal ve mikrobiyolojik özellikleri üzerindeki etkisini test edilşmiştir. İtalya (R2), R1 sütünde (1140’a karşı 20 mikrop / l) butirik spor seviyesinin daha yüksek (p <0.01) olduğunu ve sütte somatik hücre konsantrasyonunun (R1) daha yüksek olduğunu, yağ içeriğinin ise daha yüksek olduğunu bulunmuştur. Benzer şekilde, süt üretiminin sadece sonbaharda mera ve takviye ile kış-ilkbahar aylarında arttığını bildirilmiştir (sadece mera). Aynı bağlamda, önceden korunmuş yemle beslenen koyunların dışarı atılması, süt üretiminde artışa neden olur ve bu da Mart civarında ikinci bir laktasyon zirvesine yol açar.
Sicilo-Sarde süt koyunlarının yeşil arpa veya yağ şeridi otlatmada ürettiği süt miktarının, süt alan koyunlara göre önemli ölçüde daha yüksek olduğunu (p <0.05) belirlenmiştir. Koyunla beslenen silajda (616, 618 ve 363 ml/gün), ağızda kalan koyunlar için yağ içeriği ve protein içeriği, yeşil veya yağ ışınında arpa otlayan koyunlara göre daha yüksektir. Bununla birlikte, iki mera yem türü arasında ne üretim ne de süt kalitesinde önemli bir fark yoktur (p <0,05).
Üre nitrojenindeki süt içeriği rasyonun protein içeriğine bağlıdır; onunla (R2 = 0.82), alınan protein miktarından (R2 = 0.56) daha iyi korelasyon gösterir, ki bu aslında nitrojen kullanımının etkili bir göstergesidir. Sütün üre içeriği, diyetin protein düzeyine bağlı olarak 12 ile 27 mg / dl arasında değişiyordu: Süt ineklerinde ölçülenlerden daha düşük olan bu değerler, sağım aşamasında Lacaune koyunlarında gözlenenlerle tutarlıdır. DINP’deki ortalama ihtiyaçların karşılama oranı (% 120’den% 160’a), bağlantılı (R2 = 0, 90) üredeki süt içeriğinde önemli bir artışa (38’den 52 mg/dl’ye, yani +% 36’ya) neden olur. Dengesizlik (DINP-PDIE)/UFL oranları, toplam kuru madde alımı süt üresini etkilemez.
% 34.1 nişasta konsantresi ile beslenen koyunlar, süt yağı ve protein bileşimini (TB, 8.04’e karşı % 8.57; TP, 5.96’ya karşı 5.83) % 12.2 konsantre yem alanlara göre (1.088’e karşı 0.902 kg/gün) daha fazla süt üretir.), nişastalı ve nişastalı konsantre yem içindir. Diğer yandan, rumende hızla fermente olabilen nişasta yönünden zengin bir gıdanın daha yoğun propiyonat üretimine ve süt yağı içeriğinde bir düşüşe yol açtığını bildirmiştir. Ek olarak, aynı yazarlar mısır ve arpa karşılaştırılırken, protein seviyeleri ve çiğ süt verimi üzerinde nişasta bozunma oranının sistematik bir etkisi olmadığını bildirmişlerdir.
Yavaş nişasta açısından en zengin tahıl olan işlenmemiş sorgum rasyonlarının büyük bir kısmını içerdiğinde, basınç altında buharla işlenen sorguma kıyasla süt veriminde bir düşüş olduğunu göstermişlerdir. Bu sonuçlar, diyette korunan nişastayı aşmamak için maksimum eşiğin varlığını ortaya çıkarabilir. Bir tarafta uçucu yağ asitleri ile rumen pH’ı ile diğer tarafta süt üretimi ve bileşimi arasındaki ilişki tarafından incelenmiştir. Bu nedenle, propiyonat ve bütirat oranı, asetattan farklı olarak süt miktarı ile pozitif korelasyon gösterirken, butir oranı C2 ile aynı yönde ve tersine C3 ve C4 ile gelişir.
Yemin kalitesinde büyük bir varyasyon olduğundan, analizleri çok önemlidir ve belirtilen besin içeriğini içermelidir( ham protein, asit deterjan lifi (FDA), kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum ve hatta muhtemelen mikro besinler ( bakır, manganez ve çinko), üretim döngüsüne göre besin gereksinimlerindeki değişiklikleri anlaşılmalıdır. Koyun yetiştiriciliğini kolayca yönetmek ve ihtiyaçlarını karşılamak için, koyunları ayırabilmek ve her grubun yeterli yönetimini sağlayabilmek için koyunların ve her koyun grubunun üretim döngüsünü her zaman bilmek önemlidir.
Çiftçi tarafından benimsenen üretim sisteminden bağımsız olarak (hızlandırılmış veya yılda bir kez), karlılık, üretim döngüsüne uyarlanmış bir beslenmeyle yakından bağlantılıdır. Bu beslenilen koyunların üretimin hangi aşamasında olduğunu bilmek ve gereksiz aşırı beslemeden kaçınarak yem maliyetlerini düşürmekte faydalıdır. Koyun üretim döngüsünün genel olarak altı önemli üretim aşaması olduğu kabul edilir: bakım, yoğun beslenme, erken gebelik, geç gebelik ve erken laktasyon. Genel olarak yönetim ve daha özel olarak beslenme yönetimi, eğer çiftçi sürünün sağlıklı olmasını ve her şeyden önce tatmin edici bir satış fiyatı elde etmesini istiyorsa, bu aşamaların her birinde değiştirilmelidir.
Kaynakça:
https://businesswales.gov.wales/farmingconnect/news-and-events/technical-articles/nutritional-requirements-ewe-during-gestation
https://warwick.ac.uk/fac/sci/lifesci/research/greengroup/farmersandvets/sheepmastitis/feeding_pregnant_ewes/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu